شنبه ۰۹ تير ۱۴۰۳ - 2024 June 29 
* آقای طباطبایی چرا برخی نمایندگان مجلس نهم به فکر تعریف جرم سیاسی افتادند. به نظر شما این اقدام چه اهمیتی دارد؟
قاعده و عرف سیاسی در دنیا البته این نیست که جرم سیاسی حتماً تعریف شود. برخی کشورها محدوده جرم سیاسی را تعریف کرده‌اند که بعضاً رضایتبخش هم نبوده است. در کشور ما هم نظرهای متفاوتی در این باره وجود داشت و از جمله در خود مجلس. با این حال نتیجه مطالعات و کارشناسی‌ها در مجلس این شد که جرم سیاسی تعریف شود بهتر است تا اینکه مسکوت بماند. البته تعریف جامع و مانعی برای جرم سیاسی نمی‌توان داشت و در کشورهای دیگر هم بر اساس مصادیق، به تعریف آن پرداخته‌اند.
* به هر روی کلیات طرح تعریف جرم سیاسی در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس تصویب شد و الان بیش از یک سال است که در نوبت طرح در صحن علنی است. چرا اینقدر طولانی شد؟
طرح در کمیسیون تصویب و برای اعلام نوبت به هیأت رئیسه رفت. اما از آنجا که طرح‌های فوریت دار زیاد مطرح می‌شود، بررسی طرح‌های عادی به تعویق می‌افتد. من تصور می‌کردم اوایل تابستان امسال شاهد طرح آن در صحن علنی باشیم که تا حالا نشده است. امیدوارم بعد از تعطیلات تابستانی مجلس اعلام نوبت شود چون بعد از اعلام نوبت باز هم مدتی طول می‌کشد تا بررسی شود.
* پس امکان دارد به مجلس نهم نرسد چون در فرصت باقی مانده علاوه بر طرح‌ها و لوایح باقی مانده، لایحه بودجه و همچنین برنامه ششم توسعه را هم داریم؟
مواد طرح محدود است و شاید بتوانیم به صورت خارج از نوبت بررسی کنیم تا در همین مجلس تصویب شود.
* درخواست بررسی خارج از نوبت رأی می‌آورد؟ فضای عمومی مجلس در قبال این طرح چگونه است؟
بله، چون خیلی گسترده نیست. جرم سیاسی تعریف شده به اضافه یکسری امتیازات برای مرتکبان جرایم سیاسی.
* این مهم البته محدود به مجلس نهم نیست در دوره‌های قبلی هم تلاش‌هایی برای تعریف جرم سیاسی شده بود بخصوص که در اصل 168 قانون اساسی هم تصریح شده است. به نظر شما چه موانعی بر سر راه تعریف جرم سیاسی وجود داشته است؟
ببینید اگر جرم سیاسی را بخواهیم به جرایم امنیتی داخلی و خارجی تسری بدهیم، قطعاً با مخالفت‌های جدی روبه رو می‌شویم. اما در طرح مجلس جرایم امنیتی داخلی و خارجی از جرم سیاسی تفکیک شده است. در این طرح جرایمی که با انگیزه غیرمجرمانه یا انگیزه شرافتمندانه توسط برخی شخصیت‌ها یا گروه‌ها انجام شود، جرم سیاسی محسوب می‌شود. فکر نمی‌کنم با مخالفت‌های جدی روبه رو شود و به احتمال زیاد در مجلس رأی می‌آورد.
* در یک سال گذشته برخی رسانه‌ها و شخصیت‌های ذی نفوذ با طرح مجلس مخالفت جدی داشته‌اند و گفته‌اند که نیازی به تعریف جرم سیاسی نیست. آیا فکر نمی‌کنید اراده‌ای در مجلس یا خارج از آن وجود دارد که تلاش می‌کند این مهم انجام نشود؟
بله ممکن است چنین اراده‌هایی هم وجود داشته باشد اما طرح مجلس محدود است و فکر نمی‌کنم مخالفت‌ها با آن ادامه یابد. البته برخی حقوقدان‌ها هم مخالف تعریف جرم سیاسی هستند و می‌گویند در برخی کشورها که جرم سیاسی تعریف شده اوضاع بهتر که نشده گاهاً بدتر هم شده است.
* ظاهراً یک مانع فقهی هم این وسط وجود دارد بر سر اینکه نظر هیأت منصفه لازم الرعایه است یا مشورتی؟
ما الان در دادگاه مطبوعات هیأت منصفه داریم. فکر نمی‌کنم در دادگاه متهمان سیاسی هم استقرار هیأت منصفه مشکل باشد. ضمن اینکه ان شاءالله حکم کما کان با قاضی خواهد بود و نظر هیأت منصفه می‌تواند برای قاضی نظر مشورتی باشد والزام کامل در آن نباشد. به نظرم می‌توان نظر شورای نگهبان را تأمین کرد.
* در طرح شما مشخص نشده که نظر هیأت منصفه چه حکمی دارد؛ الزامی یا مشورتی؟
آن طور که یادم هست در طرح کمیسیون حقوقی نظر هیأت منصفه برای دادگاه الزامی است. نظر شخصی من هم همین است که هیأت منصفه باید جایگاه داشته باشد. وقتی در دادگاه هیأت منصفه تعریف می‌کنیم باید نظرش را هم الزامی بدانیم در غیر این صورت دادگاه مثل دادگاه‌های معمولی می‌شود. ما الان در دادگاه مطبوعات هیأت منصفه را داریم که اگر رسانه‌ای را گناهکار بداند محکوم می‌شود. دادگاه مطبوعات عموماً نظر هیأت منصفه را می‌پذیرد.
* آیا در جریان تهیه این طرح با دولتی‌ها و مسئولان قضایی هم رایزنی داشته‌اید؟ نظر آنها چیست؟
بله رایزنی‌هایی صورت گرفته و از آنجا که دامنه طرح محدود است آنها مخالفتی نداشته‌اند.
با اندكي اضافه و تلخيص برگرفته از روزنامه ايران، سال بيست و يكم، شماره 6020، يكشنبه 15 شهريور 1394، صفحه21
