شعار سال: علي‌رغم تجهيز كل ناوگان اتوبوسراني پايتخت به دستگاه كارت‌خوان، هنوز هم تبادل پول نقد ميان مسافر و راننده براي پرداخت كرايه ادامه دارد. براي رانندگان بارها در طول روز پيش مي‌آيد كه بابت برگرداندن بقيه پول يك اسكناس پنج‌هزار توماني، مدت طولاني در ايستگاه توقف كنند و گاهي هم در واكنش به اسكناس 10هزار توماني مسافران، ناچار عطاي كرايه را به لقايش مي‌بخشند.

از سوي ديگر، پرداخت كرايه با استفاده از كارت بليت الكترونيك هم بدون مشكل نيست. خرابي و خارج از سرويس بودن بودن دستگاه‌هاي كارت‌خوان شايع‌ترين مشكلي است كه شهروندان بويژه در اتوبوس‌هاي بخش خصوصي با آن مواجه مي‌شوند. در برخي اتوبوس‌هاي خصوصي هم، تنها كارت‌خوان نزد راننده فعال است. چرا كه راننده عامدانه كارت‌خوان قسمت بانوان را غيرفعال و آنها را وادار مي‌كند كه براي پرداخت كرايه، از داخل يا خارج اتوبوس به نزد راننده بروند و جلوي چشم او كارت بزنند تا خيالش به نوعي راحت شود.

به گزارش خبرنگار «شهري» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، ايجاد سيستم يكپارچه حمل‌ونقل عمومي و استفاده از كارت بليت در كليه مدهاي حمل‌ونقلي، از سال‌ها پيش و تقريبا همزمان با شروع فعاليت مترو، يكي از دغدغه‌هاي مديريت شهري بود. اما عملا اجرايي شدن اين طرح با نصب كارت‌خوان در ناوگان اتوبوسراني و فراهم كردن امكان استفاده از بليت مترو در اتوبوس، از ابتداي سال 89 آغاز شد.

بليت‌هاي كاغذي به دليل روش توليد، توزيع و جمع‌آوري دستي هزينه‌هاي زيادي را به شهرداري تحميل مي‌كرد. از سوي ديگر چاپ بليت‌هاي تقلبي نيز بر مشكلات در اين زمينه افزوده بود كه همين امر موجب شد چاپ بليت‌ها به صورت ماهانه و فصلي انجام شود كه اين امر نيز مشكلات را مضاعف كرده بود و شهروندان از بليت‌هايي كه در اختيار داشتند، نمي‌توانستند در ماه‌هاي بعد استفاده كنند. از طرفي بيش از نيمي از مبلغي كه ‌شهروندان به‌عنوان هزينه بليت‌هاي كاغذي پرداخت مي‌كردند، صرف هزينه‌هاي توليد، توزيع و جمع‌آوري آن مي‌شد و راه حل همه اين مشكلات در كارت بليت الكترونيك نهفته بود.

به اين ترتيب كل ناوگان اتوبوسراني پايتخت از سال 88 به مرور به دستگاه كارت‌خوان مجهز و استفاده از اين تجهيزات از ابتداي سال 89 آغاز شد. چاپ بليت كاغذي هم از مهر ماه همان سال متوقف شد. البته عملا بليتهاي كاغذي تا اواخر سال جمع نشدند. چراكه برخي شهروندان هنوز هم متقاضي خريد بليت كاغذي بودند و به همين خاطر، فروش آن تا پايان سال 89 در باجه‌ها ادامه داشت.

به اين ترتيب با حذف كامل بليت كاغذي، از ابتداي سال 90 اتوبوس‌هاي بخش عمومي ناوگان پايتخت به دو شيوه استفاده از كارت بليت الكترونيكي و يا پرداخت نقدي بهاي بليت به شهروندان خدمت‌رساني را آغاز كردند.

از سوي ديگر، استفاده از دستگاه كارت‌خوان در ناوگان بخش خصوصي پايتخت هم با استقبال خوبي مواجه شد و در طول سه سال گذشته، بتدريج كليه ناوگان اتوبوسراني خصوصي و عمومي تهران به كارت‌خوان مجهز شد.

از حدود دو ماه و نيم قبل، يعني دقيقا از 16 ارديبهشت ماه، شركت واحد اتوبوسراني رسما اعلام كرد كه مسافران در كلیه ایستگاه‌هاي سامانه اتوبوس‌های تندرو (BRT) بايد براي پرداخت كرایه سفر خود از كارت بلیت الكترونيك استفاده كنند. به اين ترتيب، از اوايل سال جاري پرداخت نقدي كرايه در گام اول در خطوط BRT منسوخ شد.

با اين حال مبادله پول نقد همچنان در ساير خطوط شركت واحد رايج است و دردسرهاي كمبود پول خرد و معطلي مسافران براي اخذ كرايه و مشكلاتي از اين دست همچنان ادامه داراد.

همه اتوبوس‌هاي خصوصي و عمومي كارت‌خوان دارند

پيمان سنندجي ـ مديرعامل شركت واحد اتوبوسراني تهران و حومه ـ در گفت‌وگو با ايسنا،با اشاره به فعاليت 7 هزار دستگاه اتوبوس در ناوگان پايتخت، مي‌گويد: نيمي از اين تعداد، متعلق به بخش خصوصي است و سه‌هزار و 500 دستگاه هم جزو اتوبوس‌هاي ملكي شركت واحد است و به بخش عمومي تعلق دارد.

وي با اشاره به اينكه همه اتوبوس‌هاي بخش عمومي به دستگاه كارت‌خوان مجهز است، توضيح مي‌دهد: البته در برخي خطوط BRT دستگاه‌هاي كارت‌خوان در داخل ايستگاه‌ها نصب شده و نيازي به استقرار دستگاه در داخل اتوبوس نيست.

سنندجي در مورد تجهيز اتوبوس‌هاي بخش خصوصي به كارت‌خوان نيز خاطرنشان مي‌كند: در بخش خصوصي همه كارت‌خوان‌ها در داخل اتوبوس قرار گرفته و علي‌القاعده بايد همه آنها فعال باشد، مگر اينكه به دليل نقص فني تعدادي از اين دستگاه‌ها خاموش باشد و يا اينكه رانندگان بخش خصوصي به دليل عدم اعتماد به استفاده از كارت بليت از سوي مردم، دستگاه كارت‌خوان را غيرفعال كرده باشند.

راه حل سيستمي كوتاهي بخش خصوصي در استفاده از كارت‌خوان قسمت بانوان

وي با اذعان به اينكه برخي رانندگان بخش خصوصي، كارت‌خوان قسمت بانوان را غيرفعال مي‌كنند تا از پرداخت كرايه مسافران مطمئن شوند، مي‌گويد: اين مساله موجب اتلاف وقت مسافران و ازدحام جمعيت در قسمت كارت‌خوان سمت راننده مي‌شود و براي بانوان هم مشكلاتي به دنبال دارد.

مديرعامل شركت واحد اتوبوسراني تهران و حومه، اعتقاد دارد كه بايد براي رفع اين پديده دردسرساز در ناوگان بخش خصوصي، كار سيستمي انجام شود و به همين‌خاطر اجراي طرحي را در دستور كار قرار داده است كه طي آن، كارت‌خوان‌ها از داخل كليه اتوبوس‌هاي پايتخت خارج و به جاي آن، ايستگاه‌ها به دستگاه كارت‌خوان مجهز خواهند شد. درست مشابه وضعيت خطوط يك، دو و چهار BRT.

سنندجي با بيان اينكه انتقال كارت‌خوان به خارج اتوبوس، مشكلاتي همچون غيرفعال كردن دستگاه‌هاي كارت‌خوان به دليل نگراني از عدم ارايه بليت و نيز اتلاف وقت مسافران را براي هميشه چاره مي‌كند، مي‌افزايد: در گام نخست اين طرح در خط هفت BRT (تجريش ـ راه‌آهن) كه كرايه آن در سال جاري 225 تومان تعيين شده و پرداخت نقدي آن، دردسر هميشگي پول خرد و توقف طولاني و اتلاف وقت مسافران را به دنبال دارد، اجرا مي‌شود.

جمع‌آوري تدريجي همه كارت‌خوان‌ داخل اتوبوس‌ها

وي ادامه داد: زيرساخت‌هاي نصب كارت‌خوان در ايستگاه‌هاي خط هفت BRT فراهم شده و هم‌اكنون در مرحله تجهيز كف ايستگاه‌ها به فيبر نوري هستيم؛ اما با توجه به اينكه تجهيزات لازم براي اين كار بايد از خارج كشور وارد شود، اجراي آن قدري زمان‌بر است. در عين حال ظرف چند ماه آينده، قطعا كارت‌خوان‌هاي ناوگان خط هفت جمع‌آوري شده و مسافران همچون ديگر خطوط BRT، در اين خط هم بايد در ايستگاه از كارت بليت الكترونيك استفاده كنند.

سنندجي يادآور شد: در گام بعدي، ايستگاه‌هاي ساير خطوط شركت واحد اتوبوسراني به دستگاه كارت‌خوان مجهز مي‌شوند و در آينده نه چندان دور، كارت‌خوان‌هاي نصب شده در داخل اتوبوس‌ها به طور كامل جمع‌آوري خواهد شد؛ البته اين كار به صورت تدريجي انجام مي‌شود.

كارت بليت و مزايايي كه به آن بي‌توجهيم

بهاي بليت در صورت استفاده از بليت الكترونيك كمتر است

به گزارش ايسنا، بزرگترين مزيت استفاده از كارت بليت الكترونيك، صرفه‌جويي در زمان است. با استفاده از اين بليت‌ها، از مراجعه به باجه‌هاي بليت فروشي كاسته مي‌شود و با خريد يك كارت، براي مدت زيادي مي‌توان از آن استفاده كرد. ضمن اينكه سرعت عمل در زمان ارائه بليت بالا مي‌رود. از سوي ديگر با مشخص شدن تعداد جابه‌جايي‌هاي روزانه در خطوط مختلف، تصميم‌گيري در مورد حجم ناوگان فعال در خطوط مختلف براي مديران، دقيق‌تر صورت مي‌گيرد.

مهدي چمران ـ رييس شوراي شهر تهران ـ در گفت‌وگو با ايسنا، از پيش‌بيني مشوق‌هاي ديگري براي استفاده از كارت بليت الكترونيك خبر داده و مي‌گويد: خطوط بخش عمومي اتوبوسراني دو نرخي است و شهروندان در صورت استفاده از كارت بليت، 25 تومان كمتر مي‌پردازند. بنابراين استفاده از كارت بليت مزيت مالي براي شهروندان به دنبال دارد.

وي با اشاره به اهميت نظارت بر عملكرد صحيح دستگاه‌هاي كارت‌خوان اتوبوس‌ها، اظهار مي‌كند: برابر مصوبه شوراي شهر، شهروندان در صورت مشاهده خرابي کارت‌خوان اتوبوس‌هاي بخش عمومي مي‌توانند کرايه نپردازند.

مقررات سختگيرانه درباره عملكرد كارت‌خوان‌ها، فقط براي نصف اتوبوس‌هاي پايتخت

به گفته چمران، در صورتي که کارت‌خوان اتوبوس‌هاي ملکي شرکت واحد (بخش عمومي) خراب باشد، رانندگان آن موظفند كه به صورت رايگان به شهروندان خدمت‌رساني کنند و شرکت واحد نيز بايد بر رعايت اين موضوع نظارت کند.

وي با بيان اينکه پيمانکار مشخصي وظيفه نظارت بر کارت‌خوان اتوبوس‌هاي ناوگان پايتخت را دارد، تاكيد مي‌كند: اين پيمانکار موظف است بلافاصله پس از خرابي دستگاه‌هاي کارت خوان، آنرا اصلاح کند و در غير اين صورت بايد جريمه نقدي بپردازد.

رييس شوراي شهر تهران با بيان اينکه حدود دو هفته از ابلاغ مصوبه نرخ کرايه‌ها مي‌گذرد، به ايسنا مي‌گويد: ممکن است هنوز موضوع عدم دريافت کرايه در صورت خرابي کارت‌خوان، آن‌گونه که بايد رعايت نشود، اما از اين پس شرکت واحد بايد از طريق سيستم‌هاي نظارتي خود اين موضوع را کنترل کند و شهروندان مي‌توانند در صورت خرابي کارت‌خوان‌ها، بدون پرداخت کرايه و به صورت رايگان از اتوبوس استفاده کنند.

شركت واحد بر عملكرد پيمانكار كارت‌خوان‌ها نظارت كند

به گزارش ايسنا، خسرو دانشجو ـ سخنگوي شوراي شهر تهران ـ هم در گفت‌وگو با ايسنا درباره ديگر مزاياي استفاده از كارت بليت الكترونيك خاطرنشان مي‌كند: در صورتي كه فرهنگ استفاده از كارت بليت نهادينه و فراگير شود، علاوه بر اينكه استفاده از ناوگان حمل‌ونقل عمومي براي مسافران ارزان‌تر تمام مي‌شود، شوراي شهر هم اجباري به تبعيت از پلكان 25 توماني براي افزايش نرخ كرايه‌ها ندارد.

دانشجو ادامه داد: به اين ترتيب، ميزان افزايش كرايه‌هاي حمل‌ونقل عمومي در ابتداي هر سال، مي‌تواند كمتر از نرخ‌هاي فعلي باشد؛ چراكه در دسترس بودن پول خرد ديگر اهميت نخواهد داشت و بهاي بليت به هر ميزان كه تعيين شود، از كارت كسر خواهد شد.

وي با بيان اينكه شوراي شهر به عنوان قانونگذار، تكاليف خود را براي ترغيب شهروندان به استفاده از بليت الكترونيك انجام داده و مصوبات خوبي گذرانده است، يادآور شد: شركت واحد هم موظف است كه بر عملكرد پيمانكار كارت‌خوان‌هاي اتوبوس نظارت كند و اگر پيمانكار، وظايف خود را به موقع انجام ندهد و خرابي كارت‌خوان‌ها بيش از حد انتظار باشد، با او برخورد كند.

انجام دو ميليون تراكنش روزانه در شبكه كارت‌خوان اتوبوسراني

به گزارش ايسنا، شايد بسياري از شهروندان هنوز هم از مزاياي استفاده از كارت بليت الكترونيك بي‌اطلاع هستند و به همين خاطر علي‌رغم كليه زيرساخت‌هاي حذف روش نقدي پرداخت كرايه، هنوز هم مبادله پول نقد در اتوبوسراني رايج است.

البته مديرعامل شركت واحد اتوبوسراني اعتقاد دارد كه از سال 89 تا كنون روند استفاده از كارت بليت، بسيار صعودي بوده است؛ به طوري كه در ابتداي اجراي اين طرح روزانه تنها 10هزار تراكنش در شبكه اتوبوسراني انجام مي‌شد اما هم‌اكنون بالغ بر دو ميليون جابه‌جايي از ميان 4/5 ميليون جابجايي روزانه بوسيله اتوبوس، با استفاده از كارت بليت الكترونيك انجام مي‌شود.

سنندجي پيش‌بيني كرد كه با نصب كارت‌خوان‌ها در داخل ايستگاه، به مرور شاهد افزايش استفاده از كارت بليت الكترونيك باشيم، اما در عين حال مي‌گويد: نمي‌توان وعده زماني دقيقي را براي حذف كامل مبادله پول نقد از ناوگان اتوبوسراني مطرح كرد، چراكه فرهنگ‌سازي در اين زمينه، به عوامل متعددي بستگي دارد.

به گزارش ايسنا، بليت الكترونيك را اين روزها مي‌توان علاوه بر مترو و اتوبوس، در پاركومترها و برخي پاركينگ‌هاي عمومي نيز استفاده كرد. شهرداري تهران البته برنامه گسترده‌تري براي بليت الكترونيك دارد و در گام بعدي، اين بليت‌ها تبديل به كارت شهروندي خواهد شد. كارت‌هايي كه مي‌توان با استفاده از آن از خدمات سينماها، فرهنگسراها و ديگر بخش‌هاي شهرداري هم استفاده كرد. اما قبل از آن، بايد زيرساخت‌هاي لازم براي فراگير شدن استفاده از كارت بليت الكترونيك در كل ناوگان حمل‌ونقل عمومي فراهم شود. گام اول را بايد كامل پيمود.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری دانشجویان ایران ، تاریخ انتشار 8 مرداد91، کدمطلب:91050804577، www.isna.ir