شعار سال: دبیر انجمن صنفی داستاننویسان تهران میگوید بسیاری از نویسندگان با حقوق مادی و معنوی خود آشنا نیستند و جای بسیاری از این حقوق در قراردادهای میان آنها و ناشران خالی است.
ضحی کاظمی گفتهها و ناگفتهها» با اشاره به اینکه این همایش قرار است به طرح مسائل مهم در زمینه حقوق مؤلف بپردازد، گفت: حقوق بسیاری از نویسندگان در قراردادهای نشر زیر پا گذاشته میشود. مثلا نویسندهای را میشناسم که کتاب چندمش را به یک ناشر خوب داده و این ناشر نهتنها قراردادی با او نبسته، بلکه چیزی هم بابت حق تألیف به او نداده و گفته است همین که ما کتابت را چاپ کردهایم باید خدا را شکر کنی. تندادن به چنین وضعیتی باعث میشود که ناشر نسبت به نویسندههای دیگر هم مدعی باشد.
او افزود: البته ناشران هم مشکلات خودشان را دارند. کتاب در ایران فروش نمیرود و بهتبع آن ناشر ضرر میکند. ولی ما از بسیاری حقوق از جمله تبلیغ کتاب هم برخوردار نیستیم. الان برای هر کالایی باید تبلیغ صورت بگیرد. ضمن اینکه در برخی قراردادها وضعیت حق ترجمه کتاب یا انتشار آن به صورت دیجیتالی و صوتی هم مشخص نشده است.
نویسنده کتاب «کاجزدگی» به برخی حقوق ناشران نیز اشاره کرد و گفت: این حقوق دوطرفه است. مثلا گاهی نویسندهها چاپ اول کتابشان را به یک نشر میدهند و چاپ دوم را به یک نشر دیگر. همه اینها مسائلی است که قصد داریم با برگزاری این همایش به طرح سؤال و جواب درستی درباره آن برسیم، چراکه این شفافسازی هم بهنفع نویسنده است و هم ناشر.
دبیر انجمن صنفی داستاننویسان تهران افزود: ما در همایش «حق مالکیت ادبی؛ گفتهها و ناگفتهها» از افرادی در حوزههای مختلف از جمله حقوقدانها، نمایندگان مجلس، اتحادیههای نشر، نویسندگان، مترجمان و دانشگاهیان دعوت کردهایم تا جوانب مختلف کپیرایت را بررسی کنند. طرح این مسئله برای انجمن اهمیت زیادی دارد و حتی اگر نتوانیم به سرعت راهحلی برای آن پیدا کنیم، دستکم میتوانیم به سؤالهای درستی برسیم.
کاظمی گفت: درحالحاضر دو کمیته در انجمن فعالیت خود را در این زمینه آغاز کردهاند. یکی کمیته حقوقی است که روی حق مالکیت و قراردادها کار میکند. نمونههای مختلفی از قرارداد نویسنده و ناشر تهیه شده و قرار است به یک قرارداد معیار برسیم که هم بهنفع نویسنده باشد و هم ناشر. در کمیته آموزش و پژوهش هم قرار است کارگاههای آموزشی برگزار شود تا خود نویسندهها بدانند وقتی ما از کپیرایت حرف میزنیم، دقیقا منظورمان چیست.
نویسنده کتاب «خاک آدمپوش» همچنین به برخی مشکلات نپیوستن ما به کنوانسیون برن اشاره کرد و افزود: سال گذشته فرصتی پیش آمد که به صورت شخصی در نمایشگاه کتاب فرانکفورت شرکت کنم. ناشرانی از ایران در این نمایشگاه حضور داشتند و دنبال این بودند که کپیرایت کتابهای ایرانی را برای ترجمه بفروشند، اما برای مذاکره مشکلاتی داشتند. بههرحال قرارداد یک چیز دوطرفه است. ما داریم کتاب ناشران خارجی را بدون مجوز و رعایت کپیرایت ترجمه و منتشر میکنیم و انتظار داریم آنها بیایند و کپیرایت کتابهای ما را بخرند. البته ناشرانی هم هستند که کپیرایت کتابها را میخرند اما این ریسک بزرگی برای ناشر است.
کاظمی تصریح کرد: ناشر کپیرایت کتابی را با مبلغ زیاد میخرد و آن را بعد از ترجمه به ارشاد میفرستد. ممکن است کتاب بهطور کامل مجوز نگیرد. بعد ناشر باید بابت همه اصلاحات از ناشر کتاب یا نویسنده اجازه بگیرد که گاهی ممکن است این توافق ایجاد نشود و این برای ناشر مسئلهساز میشود. درواقع مشکلاتی در هر دو طرف وجود دارد که باید برای همه آنها چارهاندیشی شود.
او افزود: ما برای جهانیشدن کتابهایمان با مشکلات زیادی روبهرو هستیم. یکی از آنها فیلترهای دولتی است که برای فرستادن نویسندگان و کتابها به بازارهای جهانی اعمال میشود و دیگری همین مسئله کپیرایت است که امیدواریم با برگزاری این همایش بتوانیم دستکم به طرح برخی پرسشهای مهم در این زمینه برسیم.
همایش دوروزه «حق مالکیت ادبی؛ گفتهها و ناگفتهها» از سوی انجمن صنفی داستاننویسان استان تهران و با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شهریورماه امسال در کاشان برگزار میشود.
سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق ، تاریخ انتشار 30 خرداد 97، کدمطلب: 189735 ، www.sharghdaily.ir
صنعت نشر دارد دست و پای آخر را می زند و وزارت ارشاد در فکر دادن مجوزها و ممیزی هاست
س.د76
ن.ف83