شعار سال : این سال ها پذیرش دانشجو در نظام آموزش عالی کشور، روند بسیار فزاینده ای داشته است؛ این مساله به ویژه در حوزه علوم انسانی، شتابی دو چندان به خود گرفته، به گونه ای که در حال حاضر حدود نیمی از دانشجویان کل کشور را ، دانشجویان این رشته ها تشکیل می دهند.

از سویی سالانه در حدود يك ‌ميليون تا يك ميليون و 500 هزار نفر فارغ‌التحصيل دانشگاه‌ها وارد بازار كار مي‌شوند و حال آن که بسیاری از این جمعیت انبوه، فاقد بازار کار مناسب با رشته تحصیلی خود هستند که این وضعیت در رشته های علوم انسانی به مراتب نگران کننده تر از سایر رشته هاست.

طبعا در چنین اوضاع و احوالی ، این آمار چندان هم نباید تعجب برانگیز باشد که حدود 45 درصد بیکاران کشور را دانش‌آموختگان دانشگاهی تشكيل مي‌دهند!

این مساله به ویژه در رابطه با علوم انسانی باعث شده که طی سالیان اخیر، در محافل علمی و نیز همایش ها و نشست هایی ازاین دست، سخن از لزوم کاربردی کردن و تجاری سازی علوم انسانی به میان بیاید، هر چند که متاسفانه در این موضوع هم بیش از آن که راهکار عملیاتی ارایه گردد، شاهد طرح مباحث شعاری و کلی گویی های مسئولانه بوده ایم.

با عنایت به این که بی تردید کاربردی سازی علوم انسانی اصلی مهم و انکارناپذیر در فرآیند توسعه کشور به شمار می رود، صدالبته تلاش در این خصوص و دست یابی به هدف تجاری سازی اهمیتی فوق العاده پیدا می کند.

واقعیتی که وجود دارد و می بایست دلایل آن را ریشه یابی نمود ، این است که در حال حاضر پژوهش‌های علوم انسانی بیشتر جنبه تولید علم دارد و کمتر شاهد شهامت به خرج دادن در انجام پژوهش‌های کاربردی در حوزه علوم انسانی هستیم. درنگ در چرایی این مساله و تلاش برای یافتن پاسخ دقیق آن، می تواند تا حدودی گره گشا باشد و دغدغه های مربوطه را همچنین پاسخگو.

به تعبیر رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی کشور – که چندی پیش در برخی خبرگزاری ها و سایت های خبری بازتاب داشت- ما باید در خصوص رشته های متنوع و متکثر علوم انسانی به نقطه ای برسیم که 80 درصد به فناوری و 20 درصد به تولید علم آن منجر شود؛ این گونه است که می توان هم تحول در علوم انسانی را به نظاره نشست و هم این که برای اشتغال زایی دانش آموختگان این بخش، گام های جدی و اصولی را برداشت.

بی شک لزوم برنامه ریزی علمی دانشگاه ها برای کاربردی و تجاری سازی علوم انسانی، یکی از بایسته های اصلی در این مقوله است. البته باید توجه داشت که میان کاربردی کردن و تجاری سازی علوم، تفاوت نه چندان قابل توجهی وجود دارد که در این مقال از آن به دلیل پرهیز از اطاله کلام، عبور می شود.

در این جا به همین میزان بسنده می شود که کاربردی سازی زمانی رخ می دهد که علم به ثروت تبدیل شود، بدین معنا که ما وارد عرصه بازار و تجارت شده و به درآمد زایی فکر کنیم و به عبارت دیگر از این پیله خودساخته خارج شویم که راه علوم انسانی با راه تجارت کاملا متمایز است!

نکته قابل توجهی که در راستای تجاری سازی باید به آن لزوما توجه شود این است که متاسفانه و بر اساس بررسی های صورت گرفته، حدود 80 درصد منابع علوم انسانی کشور را منابع غربی تشکیل می دهد در این بین، تنها 20 درصد این منابع ، بومی و اسلامی هستند. برای کاربردی کردن این دسته از علوم و به تبع آن، تجاری سازی آن ها، اولین ومهم ترین کار، تلاش برای بومی و اسلامی کردن آن هاست، چه آن که اگر این طور نباشد، به یقین علوم انسانیِ فعلی جدای از آن که تجاری و درآمد زا باشد یا نه ، ما را به سرمنزل مقصود نمی رساند.

بی شک استان قم به دلیل وجود مراکز و نهادهای متعدد مرتبط با حوزه علوم انسانی در آن، همچنین ظرفیت های بالقوه و بالفعل در راستای تولید و عرضه این دسته از علوم، می تواند یک نقش محوری در این میان را بازی کند، به گونه ای که هم در عرصه تجاری سازی علوم انسانی و هم در خصوص بومی و اسلامی کردن آن، گام های اولیه و اساسی را بردارد؛ طبعا برداشتن گام های اولیه در این باره توام با سختی های خاص خود است اما تجربه و همت دانشمندان ایرانی به خوبی ثابت کرده که با شهامت و جسارت علمی و نیز تاکید بر نوآوری و خلاقیت می توان کارهای به ظاهر ناممکن را عملی کرد. امید آن که سال جدید در پرتو عنایات الهی، نقطه عطفی در حرکت جدی به سمت تجاری سازی علوم انسانی و از میان برداشتن موانع فراروی این هدف مهم باشد.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از پایگاه خبری تحلیل قم فردا ، تاریخ انتشار:15 فروردین 1392، کدخبر: 646 ، www.qomefarda.ir