شعار سال: هرچند، در دو سال اخیر سازمان بهزیستی برای حل بخشی از مشکلات معیشتی و تأمین وسایل کمک توانبخشی استاندارد برای معلولان، گام‌هایی برداشته اما همچنان این گروه از افراد درگیر مشکلاتی هستند که شرایط زندگی را برای آنها دشوار کرده است مثلاً شمار زیادی از آنها هنوز نسبت به کیفیت ویلچرهایی که به آنها داده شده معترضند. آنها معتقدند، ویلچر‌های خریداری شده توسط بهزیستی، کیفیت لازم را ندارد و دارای نواقص فنی فراوانی است. تا جایی که، نه تنها دردی از آنها را دوا نمی‌کند بلکه به لحاظ جسمی نیز باعث انحنای کمر و شکستن دستان برخی از معلولان شده است!

قیمت ویلچر برقی، از هشت تا 30 میلیون
«شاید باورش برای خیلی‌ها سخت باشد، اما قیمت یک ویلچر برقی، حتی تا 30 میلیون تومان هم می‌رسد. یعنی، اگر معلول باشید و دستانتان، توان چرخاندن یک ویلچر معمولی را نداشته باشد، باید هشت تا 30 میلیون تومان هزینه کنید. البته، قیمت ویلچر معلولی هم چندان، ارزان نیست. قیمت بی‌کیفیت‌ترین آن از دو میلیون شروع می‌شود و به هشت میلیون تومان می‌رسد. به همین خاطر، در نهایت، اگر وضع مالی تان چندان روبه راه نباشد، مجبورید از سازمان بهزیستی درخواست کنید تا یک ویلچر دستی رایگان به شما بدهد که آن هم کیفیت لازم را ندارد.»
اینها را «علی همتی»، معلول 22ساله که یک تب و لرز ساده در کودکی، برای همیشه ویلچرنشین‌اش کرده، می‌گوید. او چند سال است که می‌خواهد یک ویلچر برقی بخرد اما از عهده تأمین هزینه آن، برنمی‌آید. به همین خاطر، به گرفتن یک ویلچر دستی از بهزیستی اکتفا کرده که آن هم، کیفیت لازم را ندارد. تاجایی که، هر بار خواسته، از آن استفاده کند، یک بار چرخ‌اش ترکیده، بار دیگر، پشتی‌اش از جا کنده شده است. البته، گرانی ویلچر و بی‌کیفیتی ویلچرهای خریداری شده توسط بهزیستی، درددلِ خیلی از آنها است. افرادی که علاوه بر نداشتن ویلچر برقی، معابر، جوی‌ها و موانع و دست اندازهایی که هر روز سر از جایی درمی‌آورند هم به آنها اجازه نمی‌دهد که بی‌دغدغه و بدون نیاز به کمک در شهر تردد کنند. آنها معتقدند، اگر ویلچر با کیفیت نداشته باشند، مجبورند، حتی برای یک خرید ساده، یک نفر را به عنوان همراه با خود ببرند و فاجعه زمانی است که معلولی، همراهی برای کمک نداشته باشد، آن وقت خانه ماندن را به بیرون آمدن ترجیح می‌دهد!
البته این موضوع، تنها به بی‌کیفیتی ویلچرهای خریداری شده توسط سازمان بهزیستی برنمی گردد و به گفته، «علی همت نژاد»، رئیس انجمن دفاع از حقوق معلولان، حاصلِ 40 سال بی‌توجهی به صنعت ویلچرسازی، در کشور است. او با تأکید بر اینکه وسایل توانبخشی، اعم از ویلچر، عصا و واکر و... به کالایی لوکس در کشور تبدیل شده‌اند، می‌گوید: معلولان، مجبورند برای خرید وسایل توانبخشی هزینه‌های سنگین بپردازند، چراکه این وسایل با ارز دولتی به آنها ارائه نمی‌شود. در این زمان، وقتی قیمت یک ویلچر باکیفیت در بازار هشت میلیون و قیمت یک پای مصنوعی 30تا 40 میلیون است، آیا نباید آنها را لوکس بدانیم؟
رئیس انجمن جامعه معلولان ادامه می‌دهد: این در حالی است که سازمان بهزیستی تنها یک میلیون از هزینه پای مصنوعی را به معلول می‌پردازد و او مجبور است مابقی این هزینه را خودش تأمین کند.
همت‌نژاد، معتقد است هنوز هیچ حمایت مؤثری در کشور از صنعت ویلچر‌سازی صورت نگرفته و این مسأله باعث شده تا معلولان با مشکلات جدی روبه‌رو شوند. به‌طوری که، شرکت‌های داخلی توان ساخت یک ویلچر مرغوب را ندارند و استانداردهای شرکت‌های خارجی نیز مناسب با معابر شهری و خیابان‌های کشور ما نیست.
همت‌نژاد با اشاره به اینکه در حال حاضر تحریم‌های امریکا علیه ایران باعث نگرانی تعداد زیادی از معلولان برای تأمین وسایل توانبخشی شده است، می‌گوید: بهترین ویلچر موجود محصول یک کشور اروپایی است و اگر تحریم‌های علیه ایران شدت یابد، معلولان با چالش‌های جدی ای در زمینه تأمین وسایل توانبخشی روبه‌رو خواهند شد. وی با بیان یک تقاضا از هیأت دولت و رئیس جمهور، تأکید می‌کند: با توجه به افزایش قیمت ارز از دولت محترم تقاضا داریم تا به هر معلول سهمیه واردات یک ویلچر با ارز دولتی را بدهند، چراکه اغلب معلولان توان پرداخت هزینه‌های سنگین برای خرید وسایل توانبخشی را ندارند.

ویلچر نداشته باشیم، چه طور زندگی کنیم؟
ویلچر برای معلولان، حکم پای نداشته را دارد. یعنی اگر نباشد، حتی برای یک خرید ساده هم نمی‌توانند به بیرون بروند و در نهایت،« خانه نشین» می‌شوند اما قیمت بالای ویلچر در بازار باعث شده تا تنها آن دسته از معلولان که توان مالی بالاتری دارند بتوانند از این امکانات بهره‌مند شوند. البته تعداد کسانی که برای خرید یک ویلچر بین چهار تا 10 میلیون تومان هزینه می‌کنند، انگشت شمار است. چراکه به گفته انجمن‌های حمایتی، معلولان جزو اقشار ضعیف جامعه هستند و از عهده مخارج زندگی خود هم با سختی و زحمت برمی‌آیند، چه برسد به اینکه، بخواهند چند میلیون برای خرید یک ویلچر هزینه کنند.
«مهدی عامری»، معلول 27 ساله‌ای است که در اثر یک بیماری ارثی، دچار معلولیت شده است، گویا ویلچری که از سازمان بهزیستی گرفته آنقدر سنگین است که برای جا به جایی آن، حداقل باید یک نفر را همراه خود ببرد. مهدی می‌گوید: «هر جایی که می‌خواهم بروم، باید یک نفر
مثل سایه همراهم باشد. یک ویلچر دستی دارم که چندین بار آن را تعمیر کردم اما هر بار که آن را به تعمیرگاه می‌برم باید دو هفته منتظر تحویل آن بمانم و از خانه بیرون نروم.»
بی ویلچری حسرت یک گردش چند ساعته را به دل مهدی گذاشته است. دست هایش که توان چرخاندن چرخ‌های ویلچر خرابش را ندارد و مادر پیرش هم که نمی‌تواند او را دائم به این طرف و آن طرف ببرد، به همین علت، اغلب روزها مجبور است تا در خانه بماند. او می‌گوید:« همه تلاشم را می کنم تا یک ویلچر برقی بخرم. البته قیمت وسایل کمک توانبخشی به علت بالارفتن قیمت دلار افزایش پیدا کرده و بعید می‌دانم به این زودی‌ها بتوانم ویلچر برقی با کیفیتی بخرم.» البته، او دوستان معلولی هم دارد که با ویلچر برقی براحتی در خیابان‌ها رفت و آمد می‌کنند اما مهدی به علت مشکلات مالی، تنها یک ویلچر دستی دارد که در حد امور روزانه و حرکت در خانه می‌توان از آن استفاده کرد.
«فرید رحمانی» معلول دیگری هم می‌گوید، کیفیت ویلچرهایی که بهزیستی به معلولان می‌دهد، مورد قبول نیست و به همین خاطر می‌خواهد آن را بفروشد تا یک ویلچر برقی با کیفیت بخرد. او معتقد است، خرید هر ویلچر برقی، به اندازه خرید یک پراید، هزینه می‌خواهد که تأمین این پول برای اغلب معلولان ناممکن به نظر می‌رسد.
عمر هر ویلچر، پنج ماه است
«احمدرضا عامریان» یکی از معلولانی که از فعالان سازمان‌های مردم نهاد جوانان نیز هست، تأکید می‌کند:« بهزیستی به بهانه حمایت از کالای ایرانی، بدترین جنس بازار را می‌خرد و به معلولان می‌دهد. موقع تحویل هم به ما می‌گوید ویلچر تا پنج سال ضمانت دارد، در حالی که عمر هر کدام به پنج ماه هم نمی‌رسد.» وی ادامه می‌دهد: «حتی انتخاب نوع ویلچر را به خود معلول نمی‌دهند. گاهی مشاهده می‌کنیم فردی به جای اینکه ویلچر ارتوپدی دریافت کند، ویلچر ویژه سالمندان، دریافت کرده است.»

تجدید نظر درباره اهدای ویلچر به معلولان از سوی بهزیستی
با این همه، اخبار مربوط به بی‌کیفیت بودن ویلچرهای خریداری شده، به گوش ِمسئولان بهزیستی نیز رسیده است. به‌طوریکه، «دکتر حسین نحوی نژاد»، معاون توانبخشی سازمان بهزیستی به « ایران» می‌گوید: «اظهار نظرها درمورد کیفیت ویلچر‌ها متعدد است. برخی از کیفیت آن‌ها رضایت دارند و تعدادی هم ناراضی هستند که این موضوع باید بررسی شود. به همین خاطر، در نظر داریم تا در سال آینده، هزینه خرید ویلچر برای هر معلول را به خود او بدهیم تا دیگر شاهد این واکنش‌ها نباشیم.» وی با تأکید بر اینکه نمی‌توانیم بگوییم همه ویلچرهای خریداری شده کیفیت ندارند، می‌افزاید: بر اساس قانون، نمی‌توانیم ویلچر خارجی بخریم و علاوه بر آن با کمبود بودجه برای خرید وسایل توانبخشی از جمله ویلچر روبه‌رو هستیم. نحوی‌نژاد با بیان اینکه در حال حاضر بنیاد جانبازان برای جمعیت تحت پوشش خود ویلچر خارجی خریداری می‌کند، می‌گوید: تمام ویلچر‌های خریداری شده توسط سازمان بهزیستی از ابتدای انقلاب، داخلی بوده و ما مجاز به خرید هیچ ویلچر خارجی نبودیم و بخشی از اعتراضات موجود به ما نیز به همین خاطر است.

موافق اهدای هزینه به معلولان برای خرید ویلچر نیستیم!
به گفته کارشناسان، اهدای هزینه خرید به هر معلول راهکار مناسبی برای حل این موضوع نیست. چراکه، در موارد مشابه، اتفاق افتاده که به معلول هزینه‌ای داده شده اما او به علت شرایط سخت معیشتی آن را صرف امور دیگر کرده است. دکتر «کامران عاوران»، مدیر عامل انجمن جامعه معلولین نیز به این موضوع اشاره می‌کند و به «ایران» می‌گوید: به عقیده من اهدای پول ویلچر به معلولان راهکار مناسبی نیست و باعث می‌شود تا معلول این هزینه را در امور دیگر صرف کند.
به همین خاطر، به جای این راهکار، سازمان بهزیستی بهتر است شفاف‌سازی کند تا با چه شرکت‌های داخلی‌ای برای خرید ویلچر قرار داد بسته است.
وی ادامه می‌دهد: باید مشخص شود که این وسایل دارای چه کیفیت و استانداردهایی هستند. تا به حال، هیچ گزارشی در این مورد به دستم نرسیده است و همیشه برایمان مجهول بوده که ساز و کار خرید این وسایل به چه صورت است؟ اغلب افرادی که از ویلچر‌های سازمان بهزیستی استفاده می‌کنند می‌گویند، این وسیله آنطور که باید کارایی نداشته و آنها از این ویلچر‌ها تنها در داخل خانه و امور جزئی استفاده می‌کنند.
مدیر عامل جامعه معلولان، در پاسخ به این سؤال که آیا گارانتی این محصولات معتبر نیست، می‌افزاید: گارانتی در ایران بیشتر جنبه تزئینی دارد و اغلب محدودیت‌هایی برای استفاده از آن در کشور وجود دارد. به‌طوریکه، تعداد زیادی از آسیب‌ها شامل گارانتی نمی‌شود و به همین خاطر به گارانتی ویلچرها چندان نمی‌شود اعتماد کرد.
عاروان با اشاره به اینکه به نظر می‌رسد شرکت‌هایی که سازمان بهزیستی برای خرید ویلچر با آنها قرار داد بسته اعتبار لازم را ندارد، می‌گوید: نگرانی معلولان در این مورد طبیعی است. البته، شرکت‌های داخلی معتبر و با کیفیت ایرانی ای هم وجود دارند اما نمی‌دانیم چرا بهزیستی برای تأمین خرید‌های خود به سراغ آن‌ها نمی‌رود؟
وی می‌افزاید: طی کردن راه‌های طولانی با ویلچر معمولی امکانپذیر نیست. این موضوع، باعث می‌شود تا معلول خسته و محدود شود و مشکلی مضاعف بر معلولیت به او تحمیل شود.
عاروان با اشاره به اینکه در تمام کشورهای دنیا معلولان از ویلچرهای برقی استفاده می‌کنند تا بتوانند با سرعت زمان، حرکت کنند، می‌گوید: به‌طور قطعی فرآیند و حرکات یک معلول نسبت به یک فرد سالم کندتر است و داشتن یک ویلچر برقی می‌تواند جبران زمان از دست رفته یک معلول باشد تا او بتواند به عنوان یک ورزشکار و شاغل و... موفق شود. وی می‌افزاید: ویلچر دستی استهلاک زیادی را به معلولان تحمیل می‌کند و باعث تشدید معلولیت خواهد شد. معلول می‌تواند از ویلچر برقی استفاده کند و در کنار آن هم ورزش کند تا از نظر توانبخشی دچار مشکل نشود.

ویلچر فروشی
«فرید رضا پور»، رئیس انجمن معلولان همت، نیز کیفیت نداشتن ویلچرهای خریداری شده توسط بهزیستی را تأیید می‌کند و می‌گوید: سازمان بهزیستی تنها از نگاه اداری به این موضوع نگاه می‌کند و تصور می‌کند، هرچقدر ویلچر بیشتر بخرد، به معلولان خدمات بیشتری ارائه کرده است. در صورتیکه باید کیفیت نیز مد نظر قرار بگیرد. وی با تأکید بر اینکه خرید ویلچر برقی برای معلولان در حد توان مالی سازمان بهزیستی نیست، ادامه می‌دهد: تنها مواردی که من مشاهده کردم، صاحب ویلچر برقی شدند با کمک خانواده و دوستان‌شان توانستند این هزینه را تأمین کنند وتاکنون کمتر شاهد اهدای ویلچر برقی از سوی بهزیستی بوده‌ایم.
رضا‌پور با تأکید بر اینکه هر معلول، به‌طور متوسط 10 تا 12 ساعت روی ویلچر می‌نشیند، می‌گوید: اگر ویلچر کیفیت مناسبی نداشته باشد، معلول دچار مشکلات متعددی از جمله انحنای کمر می‌شود. همچنین، برخی از معلولان ویلچرهایی که سازمان بهزیستی به آنها اهدا می‌کند را می‌فروشند تا ویلچر گران‌تر و البته با کیفیت‌تری بخرند. وی با اشاره به اینکه ویلچر 450 هزار تومانی هم در بازار وجود دارد اما کیفیت آن مناسب نیست، می‌گوید: قیمت یک ویلچر با کیفیت متوسط، حدود چهار میلیون و 500 هزار تومان است که اغلب معلولان از عهده تأمین این هزینه برنمی آیند. رئیس انجمن معلولان همت، می‌افزاید: همان‌طور که یک فرد عادی نمی‌تواند با یک کفش نامناسب چند ساعت در روز را سپری کند، نباید از معلول انتظار داشت 12 ساعت روی یک ویلچر بی‌کیفیت بنشیند. بنابراین، مسئولان باید در خرید ویلچرهای کم‌کیفیت تجدیدنظر کنند و شرایط اهدای ویلچر را هم تسهیل کنند تا معلولان دچار مشکل نشوند.

وقتی از مشکلات معلولان حرف می‌زنیم با تکذیب و واکنش‌هایی روبه‌رو می‌شویم
«محمود کاری»، مدیرعامل انجمن ندای معلولان ایران، نیز با انتقاد از کیفیت ویلچر‌های خریداری شده توسط بهزیستی، می‌گوید: درحال حاضر براحتی می‌توان با پرسش از معلولان متوجه شد که این افراد در چه شرایط سختی صاحب ویلچر می‌شوند. کاری در ادامه می‌افزاید: زمانی که از مشکلات معلولان حرف می‌زنیم با تکذیب و واکنش‌هایی روبه‌رو می‌شویم، مبنی بر اینکه این خبرها درست نیست، اما مسأله ویلچر صحیح است و ویلچر به سختی در اختیار افراد دارای معلولیت قرار می‌گیرد وفرآیند واگذاری طولانی و حتی تا ۴سال زمانبر است.
واکنش رئیس سابق سازمان بهزیستی به بی‌کیفیتی ویلچرهای بهزیستی
همایون هاشمی، رئیس سابق سازمان بهزیستی کشور نیز در واکنش به اخبار مربوط به بی‌کیفیتی ویلچر‌های خریداری شده توسط بهزیستی، می‌گوید: بهزیستی یک سری فعالیت‌های اصلی و یک سری فعالیت‌های موردی انجام می‌دهد که باید مراقبت کند برنامه‌های اصلی که در جهت حمایت از افراد تحت پوشش قانونی خود دارد تحت الشعاع فعالیت‌های غیرمستمر این سازمان قرار نگیرد، ضمن اینکه فعالیت‌های مستمر خود را تقویت کند.
نماینده مردم میاندوآب، شاهین دژ و تکاب درمجلس شورای اسلامی، می‌افزاید: متأسفانه بهزیستی بیشتر به‌دنبال اجرای برنامه‌های غیر ضروری بوده تاجایی که فعالیت‌های کنونی این سازمان منجر به نارضایتی جامعه هدف شده است و تأمین اقلام ضروری معلولان همچون واکر، ویلچر، عصا و سایر لوازم مورد نیازشان نادیده گرفته می‌شود.

برش
ویلچر‌های بهزیستی از معتبرترین شرکت‌های داخلی خریداری شده است

دکتر «افروز صفاری فرد»، مدیرکل دفتر توانبخشی روزانه و توانپزشکی سازمان بهزیستی در پاسخ به این انتقادات، با تکذیب بی‌کیفیت بودن ویلچر‌های خریداری شده از سوی این سازمان، می‌گوید: برای خرید ویلچر به هر استان، اعتبار تخصیص می‌دهیم و شاخص‌هایی نیز برای آنها تعیین کرده‌ایم که خرید وسایل توانبخشی بر این اساس صورت می‌گیرد. وی با اشاره به الزام بهزیستی مبنی بر خرید محصول ایرانی، ادامه می‌دهد: باید از محصول ایرانی استفاده کنیم و این موضوع باعث می‌شود تا ویلچر کیفیت برخی از نمونه‌های خارجی را نداشته باشد. البته، ویلچر‌های داخلی‌ای که امروز خریداری می‌شوند هم کیفیت قابل قبولی دارند و نمی‌توانیم بگوییم همه آنها بی‌استفاده و بدون کیفیت هستند.
صفاری فرد، می‌افزاید: در حال حاضر، در کشور 31مدل خرید انجام می‌دهیم و هر استان با دو الی سه شرکت در این زمینه همکاری می‌کند. یعنی هر استان مختار است بر حسب نیازش و بر اساس شاخص‌های موجود خرید کند. به همین علت حدود 30 نوع ویلچر از سوی سازمان بهزیستی در کل کشور خریداری می‌شود که به همین خاطر، باید مشخص شود، معلولان نسبت به کدام یک از آنها ناراضی هستند؟
مدیرکل دفتر توانبخشی روزانه و توانپزشکی سازمان بهزیستی در زمینه شاخص‌های ویلچرهای خریداری شده، می‌گوید: خدمات پس از فروش، گارانتی معتبر و قیمت و شرایط مناسب از جمله شاخص‌هایی است که هر ویلچر باید داشته باشد اما مطمئناً، اگر اعتبارات‌مان بیشتر بود می‌توانستیم خدمات گسترده تری به جامعه هدف خود ارائه کنیم. به‌طور مثال، به جای تحویل صندلی حمام به معلول اگر اعتبار لازم را داشته باشیم به آنها ویلچر حمام اهدا کنیم.
مدیرکل دفتر توانبخشی روزانه و توانپزشکی سازمان بهزیستی، می‌افزاید: متأسفانه به خاطر اینکه وسایل توانبخشی به صورت رایگان در اختیار معلولان قرار می‌گیرد قدر آن را نمی‌دانند و تصور می‌کنند بهزیستی بنجل‌ترین جنس را به آنها داده است. این درحالی است که شرکت‌هایی که این ویلچرها از آنها خریداری شده جزو شرکت‌های معتبر هستند و محصولات‌شان در سراسر کشور به فروش می‌رسد.
صفاری ادامه می‌دهد: در بسیاری از موارد اتفاق افتاده که ویلچر خارجی هم عیب‌هایی داشته و به همین خاطر با وجود چند ایراد جزئی نمی‌توان کیفیت ویلچرهای خریداری شده از سوی سازمان بهزیستی را زیر سؤال برد. وی با اشاره به افزایش درخواست ویلچر برقی به سازمان بهزیستی از سوی معلولان، می‌گوید: در حال حاضر درخواست ویلچر برقی توسط معلولان رو به افزایش است. زمانیکه معلول از ویلچر معلولی استفاده می‌کند دستانش قوی‌تر می‌شود و استفاده مدام از تکنولوژی جدید باعث می‌شود تا به مرور دستان فرد قدرت خود را از دست بدهد. به همین علت درخواست تعدادی از مددجویان برای خرید ویلچر برقی در کمیته توانبخشی تأیید نمی‌شود، چراکه خانه‌ها و محل زندگی آنها برای تردد با ویلچر برقی مناسب‌سازی نشده است.
مدیرکل دفتر توانبخشی روزانه و توانپزشکی سازمان بهزیستی در پاسخ به این سؤال که برخی از معلولان، ادعا می‌کنند گرفتن ویلچر از بهزیستی چهار سال زمان می‌برد، می‌افزاید: این موضوع صحت ندارد. هر معلول هر سه سال یک بار می‌تواند درخواست تهیه ویلچر به سازمان بهزیستی بدهد که پس از آن توسط کمیته مربوطه به درخواست معلول رسیدگی می‌شود.
مدیرکل دفتر توانبخشی روزانه و توانپزشکی سازمان بهزیستی می‌گوید: در برخی از موارد ما شاهد این موضوع هستیم که معلول ویلچر را از سازمان بهزیستی دریافت می‌کند یا آن را به دلایل متعدد برمی گرداند یا ویلچر خود را به علت نیازهای مالی و معیشتی می‌فروشد.
صفاری با اشاره به اینکه حدود 90 درصد از بودجه تأمین وسایل توانبخشی بهزیستی در سال گذشته پرداخت شده است، می‌گوید: در سال گذشته، حدود 40 میلیارد تومان به خرید وسایل توانبخشی به سازمان بهزیستی اختصاص یافت که حدود 40 درصد از این هزینه برای تأمین ویلچر معلولان پرداخت شده است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ایران، تاریخ انتشار ، شماره: 472855