در حدود دو سال اخیر بازار خودرو با چالش‌های فراوانی رو به رو بوده است و بسته شدن سایت ثبت سفارش برای واردات خودرو و نوسانات نرخ ارز دو موردی بوده که بیش از هر مولفه دیگری بر روی این بازار تاثیرگذار بوده اند و موجبات بر هم ریختگی بازار خودرو را فراهم کرده اند.

جلوگیری از واردات خودرو و واگذار نمودن کل بازار خودرو به خودروسازان داخلی باعث شده است تا آن‌ها هر آن گونه که صلاح می‌دانند با مشتریان خود برخورد کنند و از افزایش قیمت‌های مکرر محصولات تولیدی گرفته تا کیفیت پایین خودرو‌های تحویلی و عدم پاسخگویی، همه و همه مصداق‌های بارز این موضوع می‌باشند.

گزارشات تهیه و منتشر شده توسط شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران پیرامون خدمات فروش خودرو‌های سواری و کیفیت خودرو‌های ساخت داخل نشان می‌دهد که مشتریان از زمان ثبت نام تا ۱۵ ماه بعد از تحویل خودرو از ارائه خدمات و همچنین کیفیت خودرو‌ها رضایت چندانی ندارند.

در مورخه ۱۶ مرداد ۱۳۹۷ شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران آخرین گزارش پیرامون رضایت مشتریان از خدمات فروش خودرو‌های سواری که مربوط به سال ۱۳۹۶ می‌باشد را منتشر کرد. نتایج این گزارش از طریق مصاحبه با ۳۲۳ هزار و ۴۲۳ نفر از مشتریانی که خودروی خود را از ۱۸ شرکت عرضه کننده خریداری نموده بودند به دست آمده است. نتایج این گزارش نشان می‌دهد که هر چند رضایت مشتریان در سال ۱۳۹۶ در مقایسه با سال ۱۳۹۵ حدود ۱.۸ درصد افزایش یافته است، اما مشتریان انتقاداتی را نیز به خدمات فروش خودرو‌های سواری توسط این ۱۸ شرکت داشته اند که ۵ انتقاد با بیشترین فراوانی از سوی مشتریان را در نمودار زیر مشاهده می‌کنید.

همان گونه که ملاحظه می‌گردد تاخیر در تحویل خودرو در صدر انتقادات مشتریان از شرکت‌ها قرار داشته است و پس از آن، ایراد داشتن خودرو در زمان تحویل بیشترین درصد را به خود اختصاص داده است. کم بودن تنوع آپشن ها، عدم تناسب قیمت با کیفیت خودرو و تاخیر در تحویل پلاک و مدارک خودرو در رتبه‌های بعدی بدین لحاظ قرار گرفته اند.

البته همان گونه که عنوان شد این نتایج مربوط به سال ۱۳۹۶ می‌باشد و قطعاً وضعیت رضایتمندی مشتریان و انتقادات آن‌ها از شرکت‌های عرضه کننده خودرو در سال ۱۳۹۷ با تغییرات فراوانی رو به رو بوده است. به عنوان مثال در سال جاری و با آغاز تحریم‌های خودرویی از مورخه ۱۶ مرداد ۱۳۹۷، روند تحویل خودرو‌های تعهد شده به مشتریان بسیار کُند شده است و شرکت‌های عرضه کننده خودرو (به خصوص دو خودروساز بزرگ کشورمان) به تعهد خود در زمینه تحویل به موقع خودرو‌ها به مشتریان عمل نکرده اند و همین موضوع باعث نارضایتی بیشتر مشتریان شده است. همچنین در برخی موارد مشاهده شده است که عرضه کننده طی اطلاعیه‌ای از مشتریان خواسته است تا خودروی ثبت نامی خود را با یک خودروی دیگر تعویض کند که این نیز به نارضایتی بیشتر مشتریان از عرضه کنندگان خودرو در سال جاری دامن زده است.

در این گزارش ارزیابی‌های انجام شده از رضایتمندی مشتریان شرکت‌های عرضه کننده خدمات فروش خودرو‌های سواری در دو جدول جداگانه و بر اساس سهم بازار این شرکت‌ها عرضه شده است. جدول اول رتبه بندی شرکت‌های عرضه کننده خودرو با سهم بازار بیش از ۰.۱ درصد را از منظر رضایت مشتریان از خدمات فروش نشان می‌دهد. همان گونه که ملاحظه می‌شود دو خودروساز بزرگ کشورمان یعنی ایران خودرو و سایپا به ترتیب با سهم بازار‌های ۴۱.۶ درصد و ۳۴.۱ درصد نتوانسته اند آن گونه که باید در سال ۱۳۹۶ نظر مشتریان خود را جلب کنند و این شرکت جهان نوین آریا ارائه دهنده خودرو‌های برند نیسان بوده است که توانسته است با کسب امتیاز ۷۴۸ از ۱۰۰۰ (بهترین ارزیابی) رتبه نخست در رضایتمندی مشتریان را در میان شرکت‌های عرضه کننده خودرو‌های سواری با بیش از ۰.۱ درصد سهم بازار به خود اختصاص دهد.

جدول دوم رتبه بندی شرکت‌های عرضه کننده خودرو با سهم بازار کمتر از ۰.۱ درصد را از منظر رضایت مشتریان از خدمات فروش نشان می‌دهد. در میان شرکت‌های عرضه کننده خودرو‌های سواری با کمتر از ۰.۱ درصد سهم بازار، شرکت آرین موتور تابان، ارائه دهنده خودرو‌های برند DS، با امتیاز ۷۵۷ از ۱۰۰۰ (بهترین ارزیابی) رتبه نخست را از نگاه مشتریان در زمینه رضایت مشتریان کسب نموده است.

حالا اگر یک گام به جلوتر بگذاریم و از مرحله فروش به مرحله استفاده از خودرو‌ها سری بزنیم باز هم به نتایج اعجاب انگیزی در زمینه رضایت مشتریان از خودرو‌های داخلی و خارجی برخورد خواهیم کرد.

به تازگی شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران، گزارش دیگری را منتشر کرده است که در آن، موضوع رضایت مشتریان از دوام کیفیت خودرو‌های ساخت داخل را مورد بررسی قرار داده است. شرکت بازرسی کیفیت استاندارد ایران برای بررسی رضایت مشتریان از کیفیت خودرو‌ها طی دو مرحله به سراغ ۱۴۲۶۳ نفر از مشتریان رفته است و از آن‌ها در این باره نظرسنجی نموده است؛ مرحله اول در بازه سه ماه پس از تحویل خودرو‌ها بوده و مرحله دوم حدود ۱۵ ماه پس از تحویل خودرو‌ها به مشتریان بوده است.

نتایج این گزارش نشان می‌دهد که امتیازی که مشتریان به کیفیت اولیه خودرو اختصاص داده اند ۷۰۶ از ۱۰۰۰ (بهترین ارزیابی) بوده که این امتیاز حدود ۱۵ ماه پس از تحویل خودرو به ۶۸۱ کاهش یافته است. این اعداد نشان می‌دهند که رضایت مشتریان از کیفیت خودرو‌ها پس از حدود یک سال استفاده حدود ۳.۷ درصد کاهش یافته است.

در این گزارش، درصد افت رضایت مشتریان به تفکیک کشور‌های سازنده نیز مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس مطابق نمودار زیر بیشترین افت رضایت مشتریان از کیفیت خودرو پس از حدود یکسال استفاده از خودرو، به برند‌های خودروی ایرانی با ۵.۲۷ درصد افت تعلق داشته است و کمترین میزان افت رضایت مشتریان نیز به برند‌های ژاپنی با ۱.۴۷ درصد افت از کیفیت دوام خودرو نسبت به کیفیت اولیه متعلق بوده است.

همان گونه که ملاحظه می‌شود بیشترین افت رضایت مشتریان از کیفیت خودرو پس از حدود یکسال استفاده از خودرو، به برند‌های خودروی ایرانی مربوط می‌شود که عمدتاً توسط دو خودروساز بزرگ کشورمان (ایران خودرو و سایپا) تولید می‌شوند.

از مجموعه این دو گزارش نتیجه آن که مشتریان نه در بازه زمانی فروش و نه در بازه زمانی استفاده رضایتمندی آنچنانی از خودروسازان داخلی و خودرو‌های ایرانی تولیدی آن‌ها ندارند.

این عدم رضایتمندی از خودروسازان و خودرو‌های داخلی در حالی است که به دلیل وجود انحصار هیچگاه خودروسازان داخلی نیازی به پاسخگویی به مشتریان در خود احساس نکرده اند و نمی‌کنند. در طی این سال‌ها به یاد نداریم (یا اینکه به ندرت به یاد داریم) که مثلاً دو خودروساز بزرگ فراخوانی را جهت تعمیر خودرو‌های معیوب خود داشته باشند و این در حالی است که همان گونه که در بالا اشاره شد، با توجه به گزارش رضایت مشتریان از خدمات فروش خودرو‌های سواری در سال ۱۳۹۶، ایراد داشتن خودرو در زمان تحویل به عنوان دومین انتقاد از سوی مشتریان از خودروسازان مطرح شده است. حالا رفتار خودروسازان ژاپنی را با خودروسازان داخلی مقایسه کنید. اولاً اینکه خودروسازان ژاپنی تا حد امکان سعی می‌کنند که خودرو‌های تولیدی خود را با کیفیت بسیار بالا عرضه کنند (این موضوع به خوبی در نمودار بالا دیده می‌شود) و ثانیاً اگر ایرادی در خودرو‌های آن‌ها وجود داشته باشد سعی می‌کنند برای جلب رضایت مشتری با ارائه فراخوان اقدام به جمع آوری خودرو‌های معیوب و رفع عیب نمایند. به عنوان نمونه شرکت خودروسازی ژاپنی «تویوتا» در مورخه ۱۰ آبان ۱۳۹۷ فراخوانی را جهت جمع آوری بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار خودروی تولید این شرکت در سراسر جهان منتشر کرد و در آن فراخوان، علت این کار را وجود اشکال فنی در کیسه‌های خودرو‌های تولیدی این شرکت عنوان نمود. البته اشاره به این نکته نیز ضروری به نظر می‌رسد که هر چند که برندی مانند تویوتا فراخوان جهت رفع عیب خودرو‌های خود منتشر می‌کند، اما احتمالاً به دلیل آن که این برند ژاپنی نمایندگی رسمی در ایران ندارد، صاحبان این خودرو‌ها نمی‌توانند از این فراخوان‌ها استفاده کنند و عیب خودروی خود را رفع نمایند.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از پایگاه خبری تحلیلی تابناک ، تاریخ انتشار: 21 آبان 1397 ، کدخبر: 851082 ، www.tabnak.ir