شعار سال: کارشناسان شیلات مهم‌ترین علت افزایش میزان به تور افتادن ماهیان خاویاری در سال جاری را که بیش از دو برابر کل فصل صید سال گذشته است، به ثمر نشستن طرح بازسازی این گونه از طریق ممنوعیت صید می‌دانند. به اعتقاد این کارشناسان، لازم است تا از این پس برخورد با صید قاچاق ماهیان خاویاری دریای خزر بیش از گذشته از طریق تجهیز بیش‌تر یگان حفاظت به قایق‌های تندرو و تأمین سایر امکانات تشدید شود تا نگاه صید مسئولانه صیادان مجاز و رها کردن ماهیان خاویاری نارس به رونق بخشیدن صید قاچاق کمک نکند. هر ساله چهار هزار و 200 ماهی‌گیر مازندرانی در قالب 54 شرکت تعاونی به شیوه پره فصل پاییز و زمستان با پهن کردن تورهای ماهی‌گیری در آب‌های ساحلی دریای خزر، صیادی می‌کنند و صید نکردن ماهیان نارس و گونه‌های در حال انقراض خط قرمز آن‌ها محسوب می‌شود. با این وصف، گزارش‌های رسمی و غیررسمی نشان می‌دهد که صیادان غیرمجاز نیز در آب‌های دریای خزر فعالیت دارند و به خاطر ارزشمندی ماهیان خاویاری عمدتاً این گونه را صید می‌کنند و هیچ خط قرمزی هم برای خود در صید ماهیان نارس قائل نیستند.

دیررس بودن ماهیان خاویاری

عواقب صید بی‌رویه ماهیان خاویاری در خزر پس از حدود نیم قرن صیادی غیرمسئولانه و بی‌حد و مرز صیادان کشورهای حاشیه این دریا از حدود دو دهه پیش به مرور نمایان شد، تا جایی از صید سالانه سه هزار تن به کمتر از 500 تن در سال 2009 کاهش یافت و از سال 2010 نیز طرح ممنوعیت به اجرا در آمد تا ذخایر این گونه بازسازی شود. نکته مهم درباره ماهیان خاویاری دیررس بودن آن‌هاست؛ به این معنی که یک بچه ماهی خاویاری برای رسیدن به بلوغ دست کم 10 سال زمان نیاز دارد. طرح ممنوعیت صید از سال 2010 ابتدا برای پنج سال به اجرا گذاشته شد، ولی از سال 2015 هر ساله اجرای این طرح به صورت سالانه تمدید شد و آخرین بار هم ممنوعیت تا سال 2019 تمدید شده است. به نظر می‌رسد یکی از دلایل تمدید طرح برای بیش‌تر از پنج سال نیز ناشی از زمان‌بر بودن سن بلوغ ماهیان خاویاری باشد. سن بلوغ ماهیان خاویاری برای گونه اوزون برون 10 سال، تاس ماهیان 15 سال و فیل ماهیان 20 سال است. بیش‌ترین گونه ماهیان خاویاری موجود در بخش ایرانی دریای خزر را اوزون برون تشکیل می‌دهد. بر اساس مصوبه شورای عالی محیط زیست جریمه صید پنج گونه ماهی خاویاری شامل اوزون برون، فیل ماهی، قره‌برون، شیپ و چارباش برای هر قطعه 100 میلیون ریال است. یک کارشناس ارشد شیلاتی مازندران با ابراز خرسندی از نتیجه دادن طرح بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری این دریا، بر ضرورت تشدید حفاظت این گونه در برابر صید قاچاق تأکید کرد.

حسینعلی رستمی از صید قاچاق به عنوان مهم‌ترین تهدید این گونه بی‌همتا در جهان یاد کرد و گفت: مقابله با صید قاچاق ماهیان خاویاری نیازمند تجهیزات پیشرفته است و واقعیت این است که امکانات و تجهیزات قاچاقچیان در دریای خزر پیشرفته‌تر و به روزتر از یگان حفاظت است. وی افزود: ارزش بالای صید ماهیان خاویاری و دیگر گونه‌های نادر دریای خزر انگیزه قاچاقچیان را برای حضور در دریای خزر افزایش داده و مقابله با آنان را با امکانات موجود مشکل‌تر می‌کند. این کارشناس شیلاتی شناسایی، کنترل و بازرسی گلوگاه‌ها و مبادی ورودی و خروجی حساس و استراتژیک بازارهای عرضه محصولات شیلاتی، تأمین راهبردهای لازم برای استقرار نیروهای کارآمد و زبده یگان حفاظت منابع آبزیان در کنار دیگر پرسنل انتظامی و ارگان‌های دولتی مستقر در محورهای خروجی و ورودی بازارهای عرضه محصولات شیلاتی و شناسایی عوامل اصلی قاچاق خاویار و مالکان شناورهایی را که توزیع‌کننده اصلی این محصولات به بازارها هستند، از راهکارهای مهم در برخورد با قاچاقچیان ماهیان خاویاری دریای خزر برشمرد. در همین حال فرمانده یگان حفاظت شیلات مازندران هم گفت: به‌تازگی چهار فروند شناور گلف برای حفظ ذخایر آبزیان دریای خزر در سواحل بابلسر به آب انداخته شد که مجهز به سامانه راداری و ارتباطی و دارای دو دستگاه موتور 200 سی‌سی انژکتوری چهار زمانه هستند و قدرت مانور بالایی برای مقابله و تعقیب و گریز با صیادان غیرمجاز دارند. یگان حفاظت منابع آبزیان استان مازندران با هشت پایگاه 338 کیلومتر از ساحل دریای خزر را مراقبت می‌کند و همواره یکی از مشکلات این یگان کمبود تجهیزات پیشرفته بوده است. اکبر شاه ولی‌پور افزود: همچنین برای جلوگیری از صید غیرمجاز، یگان حفاظت به سیستم‌های نوین مخابراتی و دریانوردی مجهز می‌شوند. وی توضیح داد: براساس قرارداد بین شیلات ایران و وزارت دفاع، قرارداد ساخت تجهیزات مورد نیاز یگان حفاظت منابع آبزیان منعقد شده است و تحویل چهار فروند شناور جدید و الحاق آن به شناورهای استان نخستین گام این قرار داد است. ولی‌پور گفت: یگان حفاظت با تقویت نیروی انسانی و تجهیزاتی و با همکاری سایر ارگان‌های نظامی و انتظامی، دریای خزر را برای صیادان غیرمجاز ناامن می‌کند. مدیرکل شیلات مازندران هم گفت: شیلات جمهوری اسلامی ایران همسو با رویکرد حفظ و بازسازی ذخایر دریای خزر، قدم‌های اساسی را برداشته و جدا از توجه به بحث بازسازی ذخایر با ایجاد یگان‌های حفاظت منابع آبزیان، مسأله حفاظت از این ماهیان را در شمال کشور به‌طور جدی پیگیری می‌کند. ولی‌الله محمدزاده افزود: صیادان تعاونی‌های ماهی‌گیران پره استان که صید خود را از 15 مهر ماه امسال در دریا آغاز کردند، سه هزار قطعه بچه ماهی خاویاری نارس را که در تور آنان گرفتار شدند در راستای اجرای صید مسئولانه دوباره به دریا بازگرداندند و این کار ادامه خواهد یافت. وی گفت: بر اساس توافق پنج کشور ساحلی دریای خزر صید تجاری ماهیان خاویاری تا سال 2019 ممنوع است و برای رعایت مصوبه فوق و همچنین نظارت بر فعالیت صید و صیادی تعاونی‌های پره، ناظرین در تمامی تعاونی‌های صیادی حضور دارند. محمدزاده با قدردانی از ماهی‌گیران بابت صید مسئولانه آنان، افزود: اگرچه صیادان مطابق قوانین و مقررات صید و صیادی موظف به بازبرگرداندن ماهیان خاویاری نارس هستند، ولی امروزه ارتقای دانش و آگاهی جامعه صیادی حرکت خودجوش را در آنان ایجاد کرده تا برای بازسازی ذخایر این گونه ارزشمند آبزیان ماهیان گرفتار شده در تور خود را دوباره به دریا برگردانند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته روزنامه سبزینه تاریخ انتشار -----، کدخبر: 59458، www.sabzineh.org