شعار سال: مهم‌ترین چالش شهرداری‌های جهان در هزاره سوم در موضوع تحصیل درآمد خلاصه می‌شود. هرچند فرق اساسی بین دولت‌های محلی جهان با شهرداری‌های ایران به نوع منابع مالی آنها مربوط است به این معنا که در عمده شهرهای جهان «کمک‌های بلاعوض دولتی» یکی از منابع بزرگ شهرداری‌ها را (دولت‌های محلی) تشکیل می‌دهد، اما در ایران سهم این منبع در بودجه شهرداری کلان‌شهرهای کشور کمتر از ۵ درصد است و در تهران نیز طی یکی دو سال اخیر سهم این نوع از درآمدهای شهری به صفر مطلق رسیده است. از سوی دیگر مطالعات تطبیقی که میان شهرداری‌های کشور با شهرداری‌های آمریکا صورت گرفته است نشان می‌دهد در تهران بودجه شهرداری مدیون درآمدهای حاصل از تراکم و عوارض ساخت‌وساز است، اما در آمریکا سهم اصلی درآمدهای شهرداری را کمک‌های دولتی تشکیل می‌دهد. به گونه‌ای که مطابق بررسی‌های انجام شده منابع مالی شهرداری‌های جهان که عمدتا پایدار و سالم محسوب می‌شوند در ۵ گروه دسته‌بندی می‌شوند که به ترتیب بزرگی سهم در بودجه عبارتند از: مالیات شهری، عوارض شهری، کمک بلاعوض دولتی، صندوق توسعه شهرداری‌ها و استقراض از بانک‌ها و موسسات اعتباری.

با این حال سهم شهرداری‌های کشور از جمله شهرداری تهران از این منابع در بودجه سالانه چندان قابل توجه نیست و اتکای زیاد به منابع ناپایدار ساخت‌وساز موجب شده است که متناسب با دوره‌های رونق و رکود مسکن، میزان کسب درآمد شهرداری‌ها نیز با نوساناتی روبه‌رو شود. اخیرا نیز مدیران شهرداری تهران اعلام کرده‌اند میزان هزینه‌های اداره پایتخت با بودجه جاری تقریبا در یک سطح قرار گرفته است و همین موضوع اداره هزینه‌های شهر تهران را با مشکلاتی جدی مواجه کرده است. به این ترتیب اگر مدیران شهری تصمیم به فاصله گرفتن از منابع ناپایدار و تامین درآمد از محل فروش تراکم و شهر‌فروشی داشته باشند و در عین حال کیفیت زندگی و اداره پایتخت را ارتقا دهند، باید روش‌های نوین تامین مالی را تدوین و طراحی کنند.

نکته مهم آن است که سکاندار جدید پایتخت از جمله افرادی است که بسیار مخالف تامین منابع اداره شهر از محل فروش تراکم است. او پیش از ورود به شهرداری تهران اعتقاد خود را نسبت به نحوه اداره شهر چنین بیان کرده: «باغ‌ها، فضای سبز و آسمان شهرها، جزو دارایی‌های عمومی یک شهر محسوب می‌شوند و مدیریت شهری نیز به مثابه مدیر مجموعه شهری، وظیفه دارد از این دارایی‌های متعلق به شهروندان که سهامداران شهر به حساب می‌آیند، محافظت و مراقبت کند، نه اینکه به‌خاطر منافع عده‌ای خاص، حقوق عمومی شهر را دور بزند. بلکه باید منابع مالی مورد نیاز شهرداری‌های کشور همچون تجربه مشترک جهانی، به سمت اخذ مالیات‌های شهری و سایر درآمدهای پایدار و غیرمخرب تغییر کند.» حال که پیروز حناچی بر کرسی شهرداری تهران تکیه زده و در آستانه تحویل بودجه سال آتی شهر تهران به شورای شهر قرار دارد، چه تدابیری برای فاصله گرفتن بودجه شهرداری از درآمدهای حاصل از ساخت‌وساز می‌تواند به کار بندد؟ او معتقد است جدایی از درآمدهای ناپایدار یک فرآیند زمانبر است. با نگاه به این اعتقاد، اگر بنا باشد نخستین گام‌ها برای کاهش سهم درآمدهای ناپایدار در بودجه برداشته شود، چه کارهایی باید انجام داد؟

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار 12 دی 97، شماره: 3481428