شعار سال: بودجه 98 را باید یک بودجه عادی دانست؛ یعنی بودجه‌ای که برای یک کشور عادی در عرصه بین‌المللی نوشته شده است و نه برای ایرانی که در اوج تحریم‌ها قرار دارد و دشمن هم بر یک جنگ اقتصادی بزرگ تاکید می‌کند.

ابرتورم در راه است؟

ترکیب کسری بزرگ، تورم فزاینده، رانت یارانه‌ای، کاهش محسوس درآمدهای نفتی و حجم بزرگ یارانه پنهان انرژی (به گفته بعضی کارشناسان دوبرابر حجم بودجه جاری دولت است) به گفته کارشناسان امر احتمال وقوع «ابرتورم» را در سال آینده نوید می‌دهد.

به گفته ابراهیم جمیلی، رئیس خانه اقتصاد ایران، «شرایط سال آینده کشور می‌تواند موید سالی سخت برای دولت باشد‌. در این شرایط دولت می‌تواند با واگذاری مجموعه‌هایی که دارد، سطح بدهی‌هایش را کاهش دهد‌. این مهم در کنار کوچک کردن بدنه دولت، می‌تواند به تقلیل هزینه‌های دولت منجر شود‌. با این حال یکی از موارد مهم و اجتناب‌ناپذیر دولت، اعطای بسته‌های حمایتی به اقشار آسیب‌پذیری است که تحت فشارهای اخیر اقتصادی قرار گرفته‌اند‌. با این وجود این حمایت تنها به قشر کارگری جامعه محدود نمی‌شود و تمام اقشاری که در سطوح مختلف کشور در حال فعالیت هستند باید از این حمایت دولتی برخوردار شوند»‌.

دانشگاه و سال سخت بودجه‌ای

به نظر میرسد یکی از این اقشار مورد اشاره ابراهیم جمیلی را باید خانواده بزرگ دانشگاه در کشور دانست. با نگاهی به بودجه 98 در حوزه دانشگاه‌ها می‌توان گفت که بحران در جامعه علمی کشور بشدت گسترده‌تر خواهد شد.

بنابر گزارشی که چندی پیش روزنامه فرهیختگان منتشرکرد، رشد بودجه دانشگاه‌ها در سال آینده قابل‌توجه نیست. اما نکته جالب ‌توجه دیگر در لایحه بودجه مبلغ درنظر گرفته‌شده برای امر پژوهشی دانشگاه‌هاست؛ بودجه‌ای که به‌رغم افزایش نسبی آن در دانشگاه‌ها جز دانشگاه صنعتی‌شریف -که سهم بودجه پژوهشی آن بیش از 30 درصد است- مابقی کمتر از 20 درصد از بودجه کل‌شان به بحث پژوهش اختصاص داده شده است. بودجه پژوهشی که خود ذیل سه سرفصل برنامه پژوهش‌های پایه‌ای دانشگاهی، برنامه پژوهش‌های توسعه‌ای دانشگاهی و برنامه پژوهش‌های کاربردی تعریف می‌شود. با این حال برای تعدادی از دانشگاه‌ها بودجه‌ای در حوزه پژوهش‌های کاربردی نیز اختصاص پیدا نکرده است. درحقیقت نگاه آماری به بودجه دانشگاه‌ها نشان می‌دهد بودجه پژوهشی دانشگاه تربیت‌مدرس 19 درصد، علم و صنعت 18 درصد، علامه‌طباطبایی 11 درصد، شهیدچمران اهواز 14 درصد، بوعلی‌سینا 6 درصد، امیرکبیر 17 درصد، تهران 9 درصد، صنعتی‌شریف 32 درصد و شهیدبهشتی 15 درصد از کل بودجه است که دانشگاه‌ها با این بودجه باید کارهای مختلفی اعم از اعطای پژوهانه به اعضای هیات‌علمی (گرنت)، حمایت از پژوهش‌های پایه‌ای، اعزام به فرصت‌های مطالعاتی (داخلی و خارجی)، حمایت از پایان‌نامه‌ها، ارائه خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات، تامین کتاب و نشریات علمی و پایگاه‌های اطلاعاتی، برگزاری همایش‌های علمی و پژوهشی حمایت از پژوهش‌های توسعه‌ای، عقد قراردادهای پژوهشی توسعه‌ای با دستگاه‌های اجرایی و بخش خصوصی و حمایت از پژوهش‌های کاربردی را در سه سرفصل درنظر گرفته‌شده انجام دهند.

به عبارت دیگر در حالی‌که بودجه دانشگاه‌ها به طور متوسط 10% افزایش پیدا کرده است، اما افزایش حقوق پرسنل 20% در نظر گرفته شده است. بسیاری از روسای دانشگاه‌ها هم این کسری بودجه را از طریق حذف بودجه پژوهشی و اختصاص آن به بودجه جاری تامین خواهند کرد.

محمود فتوحی، رئیس دانشگاه صنعتی شریف، در گفتگو با خبرنگار مهر پیرامون وضعیت مالی دانشگاه خود چنین می‌گوید: باتوجه به اینکه برای سال آینده ۲۰ درصد افزایش حقوق درنظر گرفته شده است بنابراین افزایش بودجه دانشگاه حتی متناسب با افزایش حقوق ها نخواهد بود.

باتوجه به اینکه درصد بسیار بالایی از کل بودجه دانشگاه ها صرف حقوق و دستمزد می شود بنابراین برای تامین حقوق ها در دانشگاه باید سال آینده از بودجه پژوهشی خود بکاهیم.

فتوحی همچنین از راه حلی سخن می‌گوید که خود می‌تواند بحران‌ساز باشد و آن‌هم کاهش بودجه رفاهی دانشجویان است. فتوحی در این مصاحبه چنین می‌گوید: با این میزان افزایش بودجه، دانشگاه صنعتی شریف سال آینده در زمینه دانشجویی مانند تغذیه و تعمیرات خوابگاهی نیز با مشکل مواجه خواهد شد.

احمد معتمدی، رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر، نیز کاهش خدمات رفاهی راه حلی برای جبران کاهش بودجه دانشگاه خود عنوان می‌کند: از هزینه های دانشجویی نمی توانیم بکاهیم اما این میزان افزایش بودجه به طور حتم در تغذیه و خوابگاه های دانشجویی اثر خواهد گذاشت چراکه درحال حاضر هزینه تامین غذای دانشجویی ۳۰ درصد افزایش یافته است.

همچنین محمد کافی،رئیس دانشگاه فردوسی مشهد، رسما اعلام کرده است که سال آینده تحصیلی با توجه به وضعیت بودجه دانشگاه در تهیه مواد اولیه تغذیه دانشجویی، تجهیزات و مواد مصرفی آزمایشگاهی با مشکل مواجه خواهند شد.

اعلام خطر برای بحران‌های پیش‌رو

این اعلام خطرها را بگذارید در کنار صدها موسسه علمی دیگر که با کاهش بودجه مواجه هستند و عملا شتاب علمی کشور با این رفتار دولتی‌ها نه تنها کند بلکه عقبگرد خواهد داشت. به عنوان مثال نیکنام اسماعیل زاده، معاون برنامه ریزی مرکز ملی فضای مجازی کشور، از نبود تناسب اعتبارات اختصاص یافته در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ برای این مرکز به شدت انتقاد کرده و می‌گوید: «بودجه مرکز ملی فضای مجازی کشور در ردیف عمومی و متفرقه گنجانده شده که این نوع اعتبارات ماهیتا در اولویت های بالای پرداختی نیست و سازمان برنامه و بودجه در صورت صلاحدید و پس از تامین اولویت های خود، نسبت به تخصیص آن اقدام خواهد کرد . این موضوع تهدیدی جدی در اجرای برنامه های زمان بندی شده است.»

به تعبیری دیگر وقتی دانشگاه‌های برجسته کشور و موسسات علمی حاکمیتی با چنین وضعیت بغرنجی برای ادامه فعالیت مواجه هستند باید دید سایر دانشگاه‌ها و موسسات علمی کشور در چه وضعیتی به سر می‌برند.

جدای از اینکه از هم‌اکنون توقف وعقبگرد رشد علمی کشور را باید نتیجه بودجه‌ریزی درحوزه علمی کشور در سال آینده دانست، باید خطری بسیار مهم بنام تهیه آتش برای گروه‌های معاند در دانشگاه‌ها ر گوشزد کرد.

وضعیت دانشگاه‌ها بالاخص دانشگاه‌های مستقر در تهران نشان‌دهنده استعداد آنها برای تبدیل شدن به کانون‌های بحران امنیتی دانست. سال جاری نیز شاهد بودیم که جریان‌های به اصطلاح چپ در دانشگاه‌ها ظهور کردند که شعار اصلی خود را «نان، رفاه، آزادی» برگزیده‌اند.

وضعیت بودجه سال آینده دانشگاه‌ها و تاکید روسا مبنی بر کاهش بودجه رفاهی برای تامین بودجه جاری از هم اکنون نوید شکل‌گیری سلسله اعتراضات و تحصن‌های صنفی در دانشگاه‌ها را می‌دهد.

ناگفته پیداست که هر تجمع صنفی نیز به کجاها ختم خواهد شد. یعنی عملا دولت با چنین بودجه‌ای زمینه رشد بحران امنیتی در دانشگاه‌ها را فراهم ساخته است.

این در حالی است که دولت در یک تناقض آشکار نهادهای مورد علاقه خود را همچون موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی را در بودجه فراوان غرق کرده اما سایر نهادهای علمی مرتبط با عامه مردم را در تنگنا قرار داده است.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته خبرنامه دانشجویان ایران تاریخ انتشار 16 دی 97، کدخبر: 297237، www.iusnews.ir