شعارسال: تنها یک روز پیش از دیدار ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در مسکو بود که بشار اسد رئیس جمهوری سوریه در سفری اعلام نشده به تهران آمد و فراتر از پروتکل و رایزنی‌های متعارف دیپلماتیک، دیدارهای مهمی را با مقام‌های بلندپایه سیاسی و نظامی کشورمان از سر گذراند. سفری که به نظر می‌رسد در خلال آن استراتژی مقابله‌ای جبهه مقاومت در رویارویی احتمالی با رژیم صهیونیستی طراحی شد تا دستور کار نشست پوتین و نتانیاهو نیز مشخص شود. با امیر موسوی، دیپلمات پیشین و کارشناس ارشد مسائل استراتژیک درباره ابعاد و اهمیت سفر بشار اسد به تهران به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم که در زیر می‌خوانید:

بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه چهارشنبه هفته گذشته در سفر به تهران که از دید بسیاری از تحلیلگران بین‌الملل حائز اهمیت تلقی شده، با مقامات بلندپایه کشورمان دیدار و گفت‌وگو کرد. این اولین سفر بشار اسد به ایران بعد از آغاز بحران داخلی در سوریه به شمار می‌آمد. پیش از این روسیه تنها کشور خارجی بود که بشار اسد طی هشت سال گذشته به آن سفر کرده بود. بنابراین سفر او به تهران در تحولات جاری منطقه از چه منظر اهمیت دارد؟

آقای اسد در شرایطی به تهران سفر کرد که به نظر می‌رسد ریسک بالایی را انجام داد. سفر پیشین او به مسکو مبتنی بر دادن تعهداتی به ابرقدرت‌ها از جمله تعهد به در امان ماندن هواپیماهای روسی در فضای سوریه بود اما او در حالی به ایران آمد که به مقام‌های ایرانی هیچ تعهدی نداد. در واقع او با پذیرش ریسک سفر به تهران برای قدردانی دولت و ملت سوریه از 8 سال کمک ویژه جمهوری اسلامی به این کشور راهی ایران شد. کمک‌هایی که باعث بقای مشروعیت سیاسی در سوریه و ایجاد مانعی برای جلوگیری از تقسیم‌بندی سرزمینی سوریه شد. آقای بشار اسد تأکید ویژه‌ای داشت که در ملاقات‌ها شخصاً به تهران بیاید و تشکر کند.

علاوه بر این به نظر می‌رسد که معادلات و موازنه‌های منطقه‌ای در سوریه در شرایط کنونی به مرحله خاصی رسیده است. چه عواملی سفر آقای اسد به تهران و تصمیم‌گیری سطوح ارشد دو کشور را پیرامون این تحولات و تعیین راهبرد محور مقاومت ضروری کرد؟

اهمیت سفر آقای اسد به تهران از وجه دیگر بسیار حساس است. زیرا سه پرونده مهم در این کشور مطرح است که ایران و سوریه و دیگر همپیمانان آنها باید از هم اکنون تصمیم‌های استراتژیک بگیرند. تصمیماتی که پایه آن در سفر رئیس جمهوری سوریه به تهران بنا شد. یک، بحث شرق فرات و کردها، دوم بحث ادلب و خط حائل در مرز ترکیه و سوریه که ترک‌ها موضوع آن را دنبال می‌کنند و دیگری بحث حضور امریکا در سوریه. خب این‌ها نکات مهمی است که در آینده سوریه و برای محور مقاومت چالش‌هایی به وجود خواهد آورد. چه بسا آقای بشار اسد در مقطع فعلی با پیشنهادات مشخصی آمدند و این پیشنهادات را با مقام‌های ایرانی مطرح کردند، شاید جلسات مهمی هم با سیستم امنیتی نظامی کشورمان هم داشتند حضور جناب آقای قاسم سلیمانی در ملاقات‌ها نشان دهنده این است که این نقشه‌ها باید برای ایجاد هماهنگی میان نیروهای سوریه و همپیمانان‌شان اجرا شود. لذا فکر می‌کنم این سفر حائز اهمیت بسیار زیادی بود و آینده تحولات منطقه خاورمیانه را با در نظر گرفتن مسائل سه گانه‌ای که اشاره شد، رقم می‌زند.

به نظر می‌آید طراحی یک سیاست بازدارندگی در مقابل رژیم صهیونیستی بخش مهمی از دستور کار گفت‌وگوهای آقای اسد با مقام‌های ایران بود.

بله؛ بحث تهدیدهای رژیم صهیونیسی علیه ایران و حزب‌الله در سوریه یکی از مهم‌ترین موضوعاتی بود که در خلال سفر آقای اسد درباره آنها تصمیمات مهمی گرفته شد از جمله درباره نحوه پاسخ احتمالی محور مقاومت به تجاوز احتمالی اسرائیل به سوریه و پایگاه‌های مقاومت در این کشور.

یعنی استراتژی مواجهه نظامی محور مقاومت با رژیم اسرائیل در تهران ترسیم شد؟

بله؛ به نظر می‌رسد توافقاتی در سفر اخیر اسد به تهران انجام شد که آقای روحانی نتایج آن را چند روز دیگر در سفرشان به عراق با مقام‌های این کشور در میان خواهند گذاشت. بالاخره عراق نیز جزو محور مقاومت است و مشکل جدی با اسرائیلی‌ها دارد. اسرائیل، عراق را تهدید می‌کند که پایگاه‌های نظامی این کشور را هدف حمله قرار می‌دهد. ضمن اینکه مشکل تکفیری‌ها هم مطرح است که الان به عراق منتقل شده‌اند و این کشور را درگیر تروریسم کرده‌اند. آقای روحانی در سفر چند روز آینده‌اش به عراق تصمیمات مشترک ایران و سوریه را به عراق منتقل می‌کند تا این محور سه گانه یعنی ایران، عراق و سوریه برای مراحل بعد با یکدیگر هماهنگ شوند.

همزمان با سفر آقای اسد به تهران تحلیل‌های مختلفی پیرامون نحوه حضور ایران در سوریه پساجنگ مطرح است به نظر می‌رسد که توافقات اخیر روسیه و اسرائیل به نقش‌آفرینی ایران در زمین سوریه مرتبط است. ارزیابی شما از این توافقات چیست؟

روسیه از یک سو منافعی در سوریه دارد و از سوی دیگر با اسرائیل روابط استراتژیک دارد. این در حالی است که ایران و سوریه نمی‌توانند دیدگاه‌های خود درباره اسرائیل را به روسیه تحمیل کنند و متقابلاً روسیه هم نمی‌تواند به تهران و دمشق دیکته کند که چگونه با تجاوزات رژیم صهیونیستی برخورد کنند. لذا اگر روسیه بخواهد منافعش را در سوریه حفظ کند، باید شرایط این کشور و جمهوری اسلامی و حزب‌الله را نیز در نظر بگیرد وگرنه همه تعارضات در چند سال اخیر که کشته‌ها و هزینه‌های زیادی هم داده از بین می‌رود چون نه دمشق حاضراست حرف روسیه درباره اسرائیل را بپذیرد و نه حزب‌الله و نه تهران. جبهه مقاومت اصلاً نمی‌خواهد روسیه در این قضیه دخالت کند اگر هم دخالت کند، به عنوان عامل تنش‌زدایی باشد نه عامل تشویق کننده اسرائیل و ادامه تجاوزات آن علیه محور مقاومت در سوریه. این معادله خیلی پیچیده است. فکر می‌کنم پوتین تا الان توانسته طوری پیش برود که هم موقعیتش در محور مقاومت خراب نشود و هم اسرائیل ناراضی نشود.

خب اما با توجه به اینکه جبهه مقاومت تأکید کرده‌اند که از این به بعد تجاوز احتمالی اسرائیل را به طور محکم پاسخ خواهند داد، روسیه در این میان چگونه نقش بازی خواهد کرد؟

خب نقش‌آفرینی پوتین در این زمینه خیلی سخت خواهد شد بنابراین فکر می‌کنم پوتین با نتانیاهو توافقاتی کرده که شرایطی را در سوریه به وجود نیاورد که منجر به مواجهه نظامی میان جبهه مقاومت و اسرائیل شود. فکر می‌کنم با صحبت‌های اخیر آقای شمخانی و فرماندهان سپاه جمهوری اسلامی ، تکلیف این موضوع یکسره شد. آنها اعلام کردند از این به بعد تجاوزات رژیم صهیونیستی را تحمل نخواهند کرد و حتی آقای روحانی و ظریف هم تأکیداتی داشتند مبنی بر اینکه از این به بعد شرایط جدیدی حاکم خواهد شد.

حتی این اعلام مواضع و سفر آقای بشار اسد بر ملاقات اخیر پوتین و نتانیاهو در مسکو که سه روز پیش انجام شد نیز تأثیر گذاشت و از آنجایی که محور مقاومت اعلام کرده شروع کننده حمله نخواهد بود، این مسأله برگه خوبی برای آقای پوتین است؛ یعنی می‌تواند به اسرائیل بگوید محور مقاومت شروع کننده نیست بنابراین چرا شما حمله می‌کنید. این می‌تواند مانع تجاوزات بعدی رژیم صهیونیستی باشد.

اما مسأله اینجاست که نتانیاهو الان شرایط بسیاری بدی در داخل دارد و تنها عاملی که می‌تواند نجاتش دهد، ایجاد یک درگیری محدود در منطقه برای نجات از محاکمه و پیروزی در انتخابات است. لذا احتمال انجام یک حمله به سوریه از سوی او پیش‌بینی می‌شود اما فکر می‌کنم این طرف محور مقاومت آمادگی کامل دارد و این آمادگی و نقشه نحوه برخورد با رژیم صهیونیستی در سفر آقای بشار اسد به تهران نهایی شد در حالی که آقای قاسم سلیمانی هم حضور داشتند و نقشه اجرایی آن را در اختیار دارد تا در این رابطه با حزب‌الله و نیروهای سوریه اعم از نیروهای ارتشی و مردمی هماهنگ باشد. در مجموع به نظر می‌رسد در سفر اسد به تهران نقشه مرحله بعد برای مواجهه با اسرائیل و تکفیری‌ها، شرایط جدید سوریه، تأمین امنیت و بازسازی و ایجاد آرامش و بازگرداندن زندگی عادی به این کشور نیز مطرح شد و به نظر می‌رسد که ایران می‌تواند به ایجاد آرامش دوباره به سوریه کمک بزرگی کند.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه ایران، تاریخ انتشار:11اسفند1397 ، کدخبر: 503094: www.iran-newspaper.com