شعار سال: در یک حرکت سیاسی- دیپلماتیک باز هم خطرناک از سوی آمریکا در سوریه، دولت اوباما قصد دارد برای حفاظت از منافع انصارالشام، این نزدیک ترین و قدرتمندترین متحد القاعده در سوریه، خود را از سر راه آن کنار بکشد.

تصمیم دولت اوباما برای نادیده گرفتن پیامدهای همکاری نزدیک این سازمان اسلامگرا با جبهه النصرة، شاخه سوری القاعده، وعده داده شده برای «ترک مخاصمه» را به خطر می اندازد و معنایی فراتر از قصور آمریکا در فشار آوردن بر دیگر گروه های مخالف مسلح برای دور کردن خودشان از جبهه النصرة ، آنطور که جان کری وزیر امور خارجه آمریکا در مذاکرات با همتای روسی اش سرگئی لاورف وعده داده بود، پیدا می کند.

اعتقاد بر این است که انصارالشام با دست کم 15 هزار جنگجو بزرگ ترین نیروی نظامی است که در سوریه به دنبال سرنگون کردن رژیم اسد است. تحلیلگرانی که سیر تکامل این گروه را دنبال کرده اند، آن را سازمانی «جهادی» همچون جبهه النصرة نمی دانند، چرا که این سازمان هیچ تمایلی به انجام حملات تروریستی علیه کشورهای غربی از خود نشان نداده است. با این حال برخی از رهبران رده پایین تر آن در گذشته پیوندهایی با جهادی ها از جمله اسامه بن لادن داشته اند و از زمان ورود هر دو سازمان به کشمکش سوریه در سال 2011، همکاری نزدیکی با جبهه النصرة داشته است.

احرارالشام نه تنها به جبهه النصرة کمک کرد تا سال گذشته کنترل استان ادلب را در دست بگیرد، بلکه در اوایل آوریل در یک عملیات در جنوب شهر حلب به جبهه النصرة ملحق شد، اقدامی که زیرپا گذاشته شدن آشکار «ترک مخاصمه» ای به حساب می آمد که با پادرمیانی آمریکا و روسیه برقرار شده بود. در تحولی دیگر که باید زنگ هشداری برای واشنگتن باشد، احرار از موشک های ضد هواپیمای دوش پرتاب برای سرنگون کردن هواپیماهای رژیم سوریه در ماه های مارس و آوریل استفاده کرده است. این دو سیستم ضد هوایی دفاع هوایی به اصطلاح دوش پرتاب که دولت اوباما کوشیده است آنها را از جنگ سوریه دور نگه دارد، این نگرانی را به وجود می آورد که احتمال دارد متحدان احراری القاعده، به سلاح های خطرناکی از این قبیل نیز دست یافته باشند.

اما در ارتباط با آتش بس محدودی که از 27 فوریه به اجرا گذاشته شده، دولت اوباما به جای انکه همچون جبهه النصرة با احرارالشام برخورد کند، با نوعی ملایمت با این گروه برخورد می کند که به طور معمول در رفتار خود با عوامل خود در اپوزیسیون سوریه از خود نشان می دهد.

در دسامبر گذشته دولت اوباما برای لبیب النحاس مدیر امور خارجی احرارالشام ویزایی چند روزه برای سفر به ایالات متحده صادر کرد که آشکارا معلوم بود هدف وی از این سفر، ماموریتی برای جلب حمایت سیاسی در واشنگتن برای نقش آتی گروه خود در سوریه بود. دیدار نحاس از واشنگتن در آن زمان همچون یک راز پنهان نگه داشته شد و تنها در 21 ماه مه بود که در قالب گزارشی از سوی نیوز سرویس مک کلاچی فاش شد.

با توجه به سیاست به شدت بازدارنده سفر به آمریکا که همواره از صدور ویزا برای هرکسی که تصور می شود ارتباطاتی با افراط گرایان اسلامی دارد منع می شود، اعطای ویزا به یک عضو عالی رتبه احرارالشام برای چنین دیداری از واشنگتن به وضوح نشان از اهمیت سیاسی این سفر دارد.

در واقع نحاس در اوایل دسامبر با مایکل راتنی نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه در استانبول دیدار کرده بود. وزارت امور خارجه آمریکا نیز پیش از این سفر تصمیم گرفته بود احرار را در میان گروه های اپوزیسیون جای دهد و از آن برای شرکت در کنفرانس گروه های مخالف سوری در ریاض در همان ماه دعوت کرده بود.

کنفرانس ریاض که آمریکا به همراه متحدین منطقه ای اش آن را سازماندهی کرده بود، با هدف رسیدن به توافقی بر سر نمایندگان گروه های اپوزیسیون برای حضور در گفتگوهای سیاسی که قرار بود با رژیم اسد انجام شود، برگزار گردید. اما در کنفرانس ریاض در نهم و دهم دسامبر، نماینده احرارالشام بعد از آنکه شکایت کرد نتایج گفتگوها به کفایت بازتاب دهنده اصرار این گروه مبنی بر رسیدن به این هدف نیست که اپوزیسیون باید هویتی «اسلامی» داشته باشد –به این معنا که گروه های اسلامی باید در ترکیب تیم مذاکره کننده غالب باشند- کنفرانس را ترک کرد.

مشارکت احرار در حمله ای که به رهبری جبهه النصرة در سوم آوریل آغاز شد، بسیار بیشتر نشان دهنده نیات سیاسی-نظامی این گروه است تا آنچه که در کنفرانس ریاض از خود نشان داد. علی العمر جانشین رهبر گروه احرارالشام در یک نطق ویدئویی در 29 می، مشارکت خود را در گفتگوهای سیاسی به عنوان بخشی از یک راهبرد برای «ایجاد تفرقه در دشمنانمان و خنثی کردن آنان» توصیف کرد. یورش از سه جبهه در شمال سوریه، موجب جنگ های بیشتری شد و این تهدید را به وجود آورد که آتش بس محدود معنای خود را از دست دهد.

واکنش روسیه به رفتار اخلال گرانه احرار، ارائه این پیشنهاد در اواخر آوریل بود که احرار در لیست سیاه قرار گیرد و از چهارچوب آتش بس کنار گذاشته شود. این کار به این معنا می بود که ایالات متحده نباید اصرار ورزد که روسیه و رژیم سوریه از هدف قرار دادن احرار در حملات هوایی خود اجتناب کنند.

ولی دولت اوباما با پیشنهاد روسیه مخالفت کرد و در این روند معلوم شد که احرار اکنون جایگاه تازه ای در سیاست آمریکا پیدا کرده است. در 24 می از مارک تونر سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا پرسیده شد که با وجود زیر پا گذاشتن آتش بس از سوی این گروه، چرا باید در قالب توافق «ترک مخاصمه» از احرارالشام حفاظت شود. تونر درجواب گفت که احرار«جزئی از این گروه منتخب از نیروهای اپوزیسیون است که بخشی از «شورای عالی مذاکره» هستند.»(اسم واقعی این گروه «کمیته عالی مذاکرات» است.) او همچنین گفت که وزارت امور خارجه بر این باور است که توافق با درخواست روسیه «اثرمخربی بر توافق ترک مخاصمه دارد.»

تونر برای کمیته عالی مذاکرات وجهه ای بین المللی داد که نشانگر مشارکت متحدان منطقه ای آمریکا به همراه روسیه و دیگر قدرت های جهانی در آن است. پاسخ او حاکی از آن بود که دولت اوباما تصمیم گرفته به احرارالشام جایگاهی را به عنوان بخشی از اپوزیسون «قانونی» بدهد.

اما نقطه عطف واقعی در نگرش دولت آمریکا نسبت به احرارالشام در اوایل سال 2015 و زمانی روی داد که ترکیه در همکاری با عربستان سعودی و قطر، از تشکیل «اتاق عملیات» برای برنامه ریزی یک تهاجم بزرگ از سوی «ارتش فتح» (جیش الفتح) حمایت کرد؛ عملیاتی که در مارس و آوریل 2015 به فرماندهی مشترک جبهه النصرة و احرارالشام انجام شد و کنترل سراسر استان ادلب را از دست نیروهای دولت سوریه خارج کرد.

این عملیات نشانه ای بود از آغاز رابطه نزدیک تر بین ترکیه و احرارالشام. از آن به بعد احرارالشام «یک پروژه ترکیه ای در سوریه» شده بود، عبارتی که فیصل ایتانی عضو ارشد مقیم در شورای آتلانتیک مرکز رفیق حریری برای خاورمیانه در گفتگویی با تروت اوت از آن استفاده کرد. به گفته ایتانی دلیل پشت امتناع دولت اوباما از نفی احرارالشام با وجود نقش آشکار آتش بس توسط این گروه همین بود.

ایتانی گفت: «به خوبی می دانم که آمریکا محاسبه کرده بود که ما به ترک ها که قبلا به میزان زیادی علیه ما بودند نیاز داریم.» او گفت این ملاحظه به تنهایی عامل کنار آمدن با گروهی است که قبلا نشان داده به شدت افراط گراست.

در طول سال گذشته برخی در واشنگتن از جمله رابرت فورد سفیر پیشین آمریکا در سوریه گفته اند که با وجود ژست اسلامگرا و تند رو بودن احرارالشام، این گروه مهم تر از آن است که بتوان آن را از یک روند سیاسی با هدف رسیدن به یک راه حل کنار گذاشت. برخی نیز گفته اند که احرار می تواند در محدود کردن قدرت جبهه النصرة نقش ایفا کند. چارلز لیستریک کارشناس پیشرو در امور جهادی های سوریه که اکنون در مؤسسه خاورمیانه است، نوشته است که رابط های اسلامگرای او در سوریه معتقدند که رابطه نزدیک احرار با جبهه النصرة «تنها روش قابل اتکا» برای کنترل رفتار این شاخه از القاعده است.

اما این گروه بسیار بیشتر از آنکه آمادگی جدا شدن از جبهه النصرة را داشته باشد، آمادگی مواجهه با آن را دارد. احرار با اجرای برخی از سخت گیرانه ترین قوانین شریعت مخالفت کرده است که جبهه النصرة در مناطق ائتلاف ضد اسدی که در ادلب به تصرف خود درآورده، وضع کرده است. با این حال وجوه اشتراک این گروه با جبهه النصرة بسیار بیشتر از تضادهای بین آنهاست. خواسته احرار نیز همچون جبهه النصرة ایجاد یک سیستم سیاسی پس از اسد است که «یک دولت اسلامی تحت قوانین شریعت باشد.» بعلاوه احرار در انزجار ذاتی جبهه النصرة با اقلیت علوی ها کاملا با آنها وجه مشترک دارد؛ گروهی که هر دو سازمان با اصطلاح تحقیرآمیز «نصاری» یا «رافضی» از آنها یاد می کنند.

در واقع همکاری نظامی احرارالشام با جبهه النصرة چنان گسترده بوده که به گفته یکی از جنگجویان پیشین این جبهه که سوریه را ترک کرده، جبهه النصرة به این گروه به چشم منبع تسلیحات نگاه می کند. این فرد به تامین تسلیحات از طرف های خارجی به خصوص ترکیه، قطر و عربستان سعودی برای احرار اشاره کرده است.

با این حال شاید مهم ترین عاملی که احرارالشام را به جبهه النصرة ربط می دهد این است که این گروه از دامن زدن به یک مواجهه با جبهه النصرة بر سر سیاست های این گروه بیم دارد. آنطور که آرون لوند یک متخصص پیشتاز در امر جنگ در سوریه و از همکاران غیرمقیم مؤسسه صلح بین المللی کارنگی گفته، احرارالشام «احتمالا احساس می کند ضعیف تر و از نظر داخلی متشتت تر از آن است که بتواند در مقابل متحد جهادی خود بایستد.» از این رو هر گونه رویارویی با جبهه النصرة احتمالا می تواند به دوپاره شدن و تضعیف شدید و یک شبه احرار منجر شود.

عملا به هیچ وجه شانس این وجود ندارد که احرار بتواند سد راه جبهه النصرة برای دستیابی به قدرت شود. توجه و مراقبت از این متحد جبهه النصرة از سوی دولت اوباما، بیش از آنکه به نگرانی ادعا شده آمریکا برای خاتمه دادن به کشمکش ها در سوریه ارتباط داشته باشد، به سیاست ورزی در روابط آمریکا با متحدان منطقه ای اش- و به خصوص با ترکیه- مربوط می شود.

منبع: http://www.truth-out.org/news/item/36384-why-the-obama-administration-is-favoring-al-qaeda-s-main-syrian-ally

نوشته: گرت پورتر[1]

ترجمه: محمود سبزواری

[1] . Gareth Porterمورخ و روزنامه نگار محقق مستقل که در زمینه سیاست های امنیت ملی آمریکا قلم می زند. تازه ترین کتاب او «بحران مصنوعی: داستان ناگفته وحشت اتمی ایران» نام دارد.

با اندكي تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار: 12 تیر 1395، کد مطلب: 13950405000054 : www. farsnews.com