شعار سال:هوای تهران همچنان آلوده است؛ اوضاع چند کلانشهر و شهر صنعتی از اصفهان و کرج و اهواز گرفته تا مشهد و تبریز و اراک و کرمانشاه و چند شهر دیگر، اگر بدتر از تهران نباشند حال و روز بهتری هم ندارند. همه این‌ها در حالی است که هنوز وارد زمستان هم نشده ایم؛ اما گویا با یک برف پاییزی، اولین میراث هرساله زمستان، یعنی آلودگی هوا مصمم‌تر از هر سال برگشته.

همه این‌ها در حالی است که دو سال و نیم است که مدیریت شهری تهران و غالب کلانشهر‌ها به طور مطلق در اختیار اصلاح طلبان است و طبعا شهرداران منتخب اصلاح طلبان بر سر کارند؛ اصلاح طلبانی که مدیریت نادرست جناح رقیب در حوزه‌هایی مانند بنزین مصرفی خودروها، نحوه مدیریت بحران در روز‌های آلوده سال، میزان توجه به محیط زیست و ... را زیر سوال برده بودند، اما دو سال و نیم بعد از در دست گرفتن مدیریت شهری، هیچ اقدام قابل توجهی انجام نداده اند. احتمالا در این ۶ سال و نیم که از دولت روحانی و دو سال و نیم که از مدیریت شهری اصلاح طلبان می‌گذرد، صرفا دو اقدام را بتوان یافت که در راستای کاهش آلودگی انجام شده که البته هیچ یک نتیجه ملموسی نداشته است. یکی توزیع بنزین با استاندارد یورو ۴ در کلانشهرهاست که دولت آن را انجام داده و دومی تغییر طرح زوج و فرد در تهران که یکی از اهداف آن کاهش آلودگی عنوان شده. اولی یعنی توزیع بنزین یورو ۴ تازه بازگشت به نقطه اول است؛ یعنی کیفیت بنزین در دولت سابق به هر دلیلی کاهش یافته بود، و در دولت روحانی صرفا کیفیت بنزین توزیعی افزایش یافته که همان بازگشت به نقطه صفر است.

یک تغییر بی ثمر در طرح ترافیک
در مورد طرح ترافیک جدید تهران هم حرف و حدیث بسیار است؛ برخی حتی با اصل این طرح هم مخالفند. به گواه تجربه، این طرح تاثیر ملموسی هم در کاهش آلودگی هوای تهران نداشته. شاید بتوان نتیجه اقداماتی را مدیریت شهری برای کاهش آلودگی هوا انجام داده، در اظهارات محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران یافت؛ او گفته بود: «تعداد قربانیان آلودگی هوا از تلفات حوادث رانندگی پیشی گرفته».

تجربه دیگر کشور‌ها
سال هاست بر استفاده از تجربه دیگر کشور‌ها برای کاهش آلودگی هوا تاکید می‌شود. تجربه این کشور‌ها و شهر‌های آلوده آن‌ها همگی پیش روی ماست؛ از لندن در کشور صنعتی انگلیس گرفته تا مکزیکوسیتی در کشور در حال توسعه مکزیک و شهر‌های پرجمعیت چین و ژاپن در شرق آسیا. نکته قابل تامل اینکه هیچ یک از این شهر‌ها و کشور‌ها راه حل غیرعادی و فرازمینی خاصی برای کاهش آلودگی هوا به کار نبسته اند بلکه همان راه‌های ساده را که اغلب کارشناسان بر آن‌ها تاکید دارد در پیش گرفته اند. احتمالا تنها فرق آن‌ها برنامه ریزی دقیق و زمانبندی مناسب برای انجام این امور است.

راه‌های کاهش آلودگی هوا بر اساس آنچه مورد توافق کارشناسان این حوزه است به مواردی، چون گسترش حمل و نقل عمومی از جمله بی آر تی و مترو، حذف خودرو‌های آلاینده و تاکید ویژه بر معاینه فنی خودروها، دور کردن صنایع آلاینده از حوالی شهر و گسترش فضای سبز و نیز فراهم کردن فضا‌هایی که می‌توانند استفاده کمتر از خودرو را ترویج کنند مانند مسیر‌های ویژه دوچرخه سواری.

گام اول را هم برنداشته ایم
اگر نگاهی به وضعیت کلانشهر‌ها به ویژه تهران بیندازیم، مشخص می‌شود که تقریبا هیچ یک از این اقدامات حتی کلید هم نخورده است. به گفته مسئولان ۸۰ درصد آلودگی هوای تهران ناشی از خودروهاست؛ از طرفی تعداد خودرو‌هایی که در هر روز در تهران ترددد می‌کنند، ۶ برابر ظرفیت این شهر است؛ چطور ممکن است در شهری که به گفته مسئولان ظرفیت ۷۵۰ هزار وسیله نقلیه را دارد، دارد روزانه بیش از چهار میلیون خودرو در آن تردد کنند؟ اگر چنین است چرا هیچ فکر اساسی و عاجلی برای مثلا ساماندهی معابر به گونه‌ای که ترافیک را کاهش دهد، انجام نمی‌شود؟ مسئله فقط این نیست؛ درصد زیادی از این خودرو‌ها یا معاینه فنی ندارند و یا معاینه فنی آن‌ها عملا با استاندارد‌های کنترل آلایندگی همخوانی ندارد.

احتمالا ترغیب مردم به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی یکی از راهکار‌های کاهش استفاده از وسایل نقلیه شخصی و در نتیجه کاهش آلودگی است؛ اما با کدام حمل و نقل عمومی؟ در مورد حمل و نقل عمومی اوضاع چیزی شبیه فاجعه است. بسیاری از اتوبوس‌ها به دلیل آلایندگی باید از رده خارج شوند. اما محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران که عملکرد شورا و شهرداری را قابل دفاع نمی‌داند، می‌گوید: «متاسفانه طی دهه اخیر با وجود مصوبات مثبت شورای اقتصاد و هیات وزیران درباره افزایش حمل و نقل عمومی؛ اما به دلیل گره‌های بروکراتیک و عدم هماهنگی دستگاه‌های مسئول، همچون وزارتخانه‌های نفت و کشور، بانک مرکزی، صندوق توسعه ملی و ... این مصوبات بر زمین ماند و حتی یک دستگاه اتوبوس هم طی ۶ سال گذشته از سوی دولت تحویل شرکت واحد نشده است.» او می‌گوید اگر توقف عمدی چند خودروی عمومی یکی از عوامل تشدید اعتراضات هفته گذشته بود باید گفت که «در تهران به طور متوسط روزانه شاهد خرابی ۳۰۰ دستگاه اتوبوس هستیم که این اتفاق به علت فرسودگی و عدم جایگزینی رخ می‌دهد.»

مترو هم سال هاست یا معطل حمایت‌های دولت است و یا گرفتار بی تدبیری در شهرداری. رئیس شورای شهر تهران در این باره هم گفته: «متاسفانه در بیش از دوسالی که مدیریت جدید در این حوزه فعالیت می‌کند، ما نتوانسته‌ایم سفارش برای ساخت واگن بدهیم و عملا خط‌های جدید متروی تهران با قطار‌های سایر خطوط قبلی فعالیت می‌کند، شورای اقتصاد برای خرید واگن اعتبار تصویب کرده است، مناقصه برگزار شده و قرارداد منعقد شده، ارز تخصیص پیدا کرده، اما شهرداری بجای دنبال کردن این مسیر که مصوب و مورد تایید هست، بدنبال یک قرار دیگر می‌رود که نه مناقصه دارد، نه دولت آن را تایید کرده و نه ارزی برای آن تخصیص یافته و هربار که ما موضوع واگن مترو را دنبال می‌کنیم این شکاف پیش می‌آید.»

دو سال و نیم پس از تحویل مدیریت شهری به اصلاح طلبان هیچ اتفاق قابل توجهی در حوزه کاهش آلودگی هوا رخ نداده. همچنان اخبار تعطیلی مدارس است که در پس اخبار آلودگی هوا شنیده می‌شود. هنوز باور نکرده ایم که باید با یک برنامه ریزی میان مدت و طی روندی چندساله این موضوع را حل کنیم و رفع اشکال دفعی امکانپذیر نیست؛ اما دریغ از برداشتن حتی گام اول، آن هم در زمان مدیریت اصلاح طلبان. با ادامه روند فعلی، مانند گذشته، تنها راهکار مسئولان برای کاهش آلودگی نشستن و منتظر ماندن برای وزش یک باد است که بلکه این آلودگی‌ها را بشوید و ببرد.

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی انتخاب،تاریخ انتشار:7آذر1398،کد خبر:514943،www.entekhab.ir