شعار سال :ویروس کرونا به تدریج در حال عالم گیر شدن است. اکنون گزارش‌های جسته و گریخته‌ای از نقاط گوناگون جهان منتشر می‌شوند که بر شیوع این ویروس در قاره‌های مختلف و کشورهای متفاوت دلالت می‌کنند. اما هنوز هم بسیاری از کشورها شیوع کرونا در بین شهروندانشان را انکار می‌کنند و یا رواج آن را بسیار کمتر از آنچه در واقعیت رخ داده است جلوه می‌دهند. به عنوان مثال، افراد بسیاری می‌پرسند چطور است که گزارشی از ابتلا به کرونا در ترکیه به چشم نمی‌خورد؟ یا چطور است که هندوستان با آن جمعیت و وسعت هنوز به نحو جدی با کرونا درگیر نشده است؟

به نظر می‌رسد پاسخ این پرسش‌ها در مفهوم «قاعده مند سازی مرگ» (بیات ریزی، 2008) نهفته است.

مرگ تهدیدی علیه نظم اجتماعی است. هر جامعه‌ای مرگ را یک تهدید بزرگ می‌داند و با آن مقابله می‌کند. هابز معتقد بود در جامعه‌ای که مرگ در آن شایع و عنان گسیخته باشد، امنیت، کامیابی و رفاه وجود نخواهد داشت و زندگی انسان در آن توام با تنهایی، فقیرانه، نکبت بار، ددمنشانه و کوتاه خواهد بود (هابز، 1978).

هر جامعه‌ای با مرگ مقابله می‌کند و سعی می‌کند آن را کنترل کند و «قاعده مند» سازد. اما روش های قاعده‌مند کردن مرگ گوناگونند. مرگ‌ها گاهی مورد پذیرش قرار می‌گیرند و گاهی پنهان می شوند. مرگ های طبیعی بر اثر کهولت سن، مرگ در جنگ با دشمن، اشرار و گروه های جنایت کار یا در برخی کشورها مرگ خودخواسته (اتانازی) پذیرفته می‌شوند و به نحو عمومی به نمایش در می‌آیند اما مرگ بر اثر بلایای طبیعی، سوانح، بیماری‌های همه گیر، آلودگی هوا، اعتراضات اجتماعی یا خودکشی پنهان می ‌شوند و مسکوت گذاشته می‌شوند. در حقیقت پذیرش مرگ یا پنهان کردن آن روش‌های گوناگون کنترل و «قاعده‌مند سازی مرگ» هستند (بیات ریزی و تسلیمی طهرانی، 1395).

اکنون ویروس کرونا در همه کشورها به عنوان تهدیدی علیه نظم اجتماعی در نظر گرفته شده است. بسیاری از افراد به این ویروس مبتلا شده‌اند و تعداد قابل توجهی از آنها بر اثر بیماری ناشی از آن درگذشته‌اند. پس طبیعی است که مرگ‌های ناشی از کرونا باید «قاعده مند» شوند. در این مورد شیوه اصلی «قاعده مند سازی مرگ» بر انکار، پنهان سازی و مسکوت گذاشتن آن گذاشته شده است.

مرگ‌های ناشی از کرونا، مرگ‌هایی «بی‌قاعده» هستند که اجتماع، اقتصاد، سیاست و فرهنگ جوامع گوناگون را تهدید می‌کنند. در نتیجه جوامع مختلف سعی می‌کنند این مرگ‌ها را انکار کنند، آن‌ها را کم اهمیت بشمارند، بر روی آنها سرپوش بگذارند و تعداد واقعی کشته شدگان را پنهان سازند.

Bayatrizi, Z (2008) Life Sentences: The Modern Ordering of Mortality. University of Toronto Press, Scholarly Publishing Division.

Hobbes, T (1978) Leviathan, Middlesex: Pelican Press.

بیات ریزی، (http://uupload.ir/files/769w_screenshot_20200305-140354_.jpg) زهره و تسلیمی طهرانی، رضا (1395) مروری انتقادی بر اندیشه های اجتماعی در باب مرگ با توجه به وضعیت خاص ایران، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره نهم، شماره 3 و 4.

منبع فضای مجازی