شعار سال: به‌دنبال شیوع ویروس کرونا در کشور و در پی تصمیم ستاد ملی مبارزه با کرونا، تمامی مدارس کشور در هفته اول اسفندماه تعطیل شد. اگرچه این اقدام بنا به گزارشات منتشر شده در مدیریت و کنترل شیوع بیماری بین۳۰ تا۵۰‌درصد تأثیر مستقیم و مثبت داشته و مورد تحسین سازمان بهداشت جهانی نیز قرار گرفت؛ اما رشته ارتباط و پیوند حضوری معلم و دانش‌آموز را در بیش از ۷۰۰‌هزار کلاس و ۱۰۰‌هزار مدرسه از بین رفت. با تعطیلی مدارس، آموزش‌و‌پرورش تلاش کرد با استفاده از توان و تجربه معلمان و همکاری رسانه ملی روند آموزش تعطیل نشود، اما آموزش در تلویزیون نتوانست به‌طور کامل نیازهای آموزشی دانش‌آموزان را مرتفع کند. همین موضوع سبب شد تا دکتر محسن حاجی‌میرزایی، وزیر آموزش‌و‌پرورش از ایجاد یک شبکه اجتماعی دانش‌آموزی مستقل برای آموزش مجازی دانش‌آموزان خبر بدهد. پلتفرمی که بتواند بستر منحصربه‌فردی فقط برای دانش‌آموزان، ارتباط‌شان با معلمان خود و ذخیره و تبادل محتوای درسی‌شان باشد.
اکنون پس از گذشت یک ماه از وعده وزیر سرانجام شبکه اجتماعی دانش‌آموزان تحت عنوان «شاد» آماده شده و در خدمت نظام آموزشی قرار گرفته است. پلتفرمی که البته با مشکلات زیادی مواجه است. طبق برنامه پیش‌بینی شده، از ۲۲‌فروردین‌ماه ورود مدیران، معلمان و دانش‌آموزان دوره ابتدایی به پلتفرم اختصاصی آموزش‌و‌پرورش آغاز شده و تا اواسط هفته آینده ادامه خواهد داشت. اما اینکه این اپلیکیشن تا چه اندازه استاندارد خواهد بود هنوز مشخص نیست.
ساخت زود هنگام این پلتفرم نشان می‌دهد که احتمالاً از ظرفیت کاربر بالایی برخوردار نباشد و همین موضوع احتمالاً سبب کند شدن برنامه و سیستم ارتباط‌گیری بین معلم و دانش‌آموزان می‌شود به‌طوری که اگر یادتان باشد همین مسأله در دو سال گذشته برای اپلیکیشن‌های پیام‌رسان ایرانی که قرار بود جایگزین تلگرام شود هم ایجاد شد. حالا باید دید آیا شاد که ظرف این مدت کوتاه ساخته شده ظرفیت پذیرش 10‌میلیون دانش‌آموز و ده‌ها هزار معلم، دبیر و مدیر مدرسه را دارد یا خیر.

دردسرهای مدرسه‌های آنلاین
دیگر آن زمان گذشته است که داشتن تلفن همراه سر کلاس‌های درس تخلف باشد. حالا چندماهی است که همین تلفن‌های همراه که روزگاری داشتنش را برای محصلان ممنوع می‌کردند تنها وسیله ارتباطی بین معلم و دانش‌آموز شده است. با این حال تغییر سبک آموزش به تغییر سبک درس خواندن هم نیاز دارد وگرنه دانش‌آموزانی که معلمان حی و حاضر قادر به کنترل آن ها نبودند از پشت وب‌کم‌های تلفن‌های همراه به هیچ‌وجه قابل کنترل نیستند.
خانم پریسا رازانی یکی از معلمان دوره دبستان است که این روزها از طریق شبکه‌های اجتماعی مشغول تدریس به دانش‌آموزانش هست. او می‌گوید: «برگزاری کلاس‌های مجازی اگرچه سختی‌های فراوانی دارد اما یک تجربه جدید است.» رازانی می‌افزاید: کاربرانی که پیش از این تجربه شرکت در کلاس‌های غیرحضوری و مجازی را پشت‌سر گذاشته، راحت‌تر بوده‌اند. اما امکانات همه مدارس و خانواده‌ها هم با یکدیگر متفاوت است چه ازنظر در اختیار داشتن تجهیزاتی مثل تخته و قلم نوری، چه از نظر استفاده از سامانه و نرم‌افزار.»
اما به همان اندازه که معلم‌ها و استادها برای نگه‌داشتن بچه‌ها سرکلاس ابتکار به خرج می‌دهند، دانش‌آموزها هم برای دور زدن کلاس‌های مجازی ترفندهای خودشان را دارند. رازانی می‌گوید: «برای بسیاری از معلمان حضور و غیاب اهمیت ندارد، برای بعضی‌ها هم چرا! مثلاً من برای فهمیدن احوال بچه‌ها موقع کلاس‌های مجازی کافی‌ست وسط کلاس ناگهان نام یکی از آن‌ها را صدا بزنم تا بفهمم حواسش به من هست یا نه، که اتفاقاً اغلب هم به موقع جواب نمی‌دهند و این نشان می‌دهد حواس‌شان جای دیگری است. اما در آخر اگر استوری‌های بچه‌ها را چک کنم، یکی پای لپ‌تاپ دراز کشیده، یکی همزمان از تلویزیون فیلم سینمایی تماشا می‌کند.» با این وجود طی این مدت هم معلمان راه و چاه چگونگی مدیریت کلاس‌های آنلاین را یاد گرفته‌اند هم دانش‌آموزان فهمیده‌اند که از این کلاس‌ها چیزی عایدشان می‌شود یا خیر؛ موضوعی که الان اهمیت دارد این است که چرا باید دانش‌آموزان اینقدر سریع و زودهنگام به یک پلتفرم دیگر کوچ کنند؟

چرا «شاد» خانواده‌ها را غمگین می‌کند؟
یکی از مسائلی که دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان را از «شاد» گریزان می‌کند، ورود هزینه بر آن است. براساس اطلاعات غیررسمی‌ای که در اختیار منابع قرار گرفته، گفته می‌شود هر‌‌بار استفاده دانش‌آموزان از این برنامه 600‌تومان برای خانواده‌ها آب می‌خورد که از شارژ خط اعتباری کم شده یا به هزینه کارکرد خط دائمی اضافه می‌شود. این مبلغ شاید در نگاه اول کم به نظر برسد اما در صورت استفاده مستمر از این برنامه و داشتن چند دانش‌آموز در یک خانواده این موضوع را به مسأله‌ای حاد تبدیل می‌کند. همچنین ایجاد اکانت کاربری برای هر دانش‌آموز نیازمند یک شماره همراه مجزاست و در صورت داشتن چند دانش‌آموز در خانه باید به تعداد آن‌ها سیم کارت و بالطبع گوشی هوشمند تهیه کرد. البته وزارت آموزش‌و‌پرورش اعلام کرده که در حال رایزنی‌هایی است که اینترنت برای استفاده از این نرم‌افزار رایگان شود. در این‌باره اما آقای مهدی شرفی، رییس مرکز برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات آموزش‌و پرورش درباره شکل‌گیری شبکه شاد اعلام کرده است: انتقادات بسیاری به پیام رسان‌ها وارد شد به این دلیل که به هر حال ماهیت این سرویس‌ها اینگونه است که محتواها و اطلاعاتی از طرق مختلف در آن‌ها به اشتراک گذاشته می‌شود که ممکن است برای دانش‌آموزان و خانواده‌ها مناسب نباشد و به هر حال این محتواها جزیی از ماهیت این پیام‌رسان‌ها بود و نمی‌توانستیم این موضوع را نادیده بگیریم.
شرفی می‌گوید: کارشناسان فنی معتقد بودند که در مدل‌های انجام شده پیام‌رسان‌ها، امکان ایزوله ۱۰۰‌درصد دانش‌آموزان وجود نداشت و پس از اینکه کارشناسان فنی و امنیتی به این نتیجه رسیدند، بحث اپلیکیشن مستقل و اختصاصی آموزش‌و‌پرورش مطرح و این بحث به پیام‌رسان‌ها نیز ارجاع داده شد که یک اپلیکیشن مستقل برای آموزش‌و‌پرورش و جدا از تمام زیرساخت‌های پیام‌رسان‌های عادی ایجاد کنند.» وی در دسترس نبودن نسخه آی.او.اس(iOS) شبکه اجتماعی دانش آموزان «شاد» اظهار کرد: نسخه قابل استفاده در iOS و نسخه تحت وب شاد در روزهای آتی ارائه می‌شود. شرفی درباره نگرانی اولیا از انجام حضور و غیاب در کلاس‌های مجازی در حالی که برخی هنوز موفق به نصب و راه‌اندازی این شبکه نشده‌اند، گفت: بعد از اینکه عضوگیری به‌طور کامل انجام شد و مطمئن شدیم همه کلاس‌ها تشکیل شده است در فاز بعدی حضور و غیاب انجام می‌شود و تا سامانه تکمیل نشود و فرایند آموزش شروع نشود نگرانی از بابت حضور و غیاب وجود ندارد.

«شاد» موفق می‌شود؟
در حال حاضر نمی‌توان به موفقیت طرح برنامه‌هایی مانند «شاد» صد‌درصد اطمینان داشت، چرا‌که سرمایه اعتماد مردم نسبت به اینگونه برنامه‌ها از بین رفته است و بازگرداندن آن کاری نیست که حتی کرونا بتواند آن را انجام دهد. در همین ارتباط والدین یکی از دانش‌آموزان که دختری محصل در مقطع متوسطه دارد به «صبح‌نو» می‌گوید: «آموزش فرزندم را از طریق تلویزیون ادامه می‌دهم یا اینکه خودم و همسرم با توجه به سابقه تدریس در منزل آموزش می‌دهیم. در این سن و سال اجازه نمی‌دهم دخترم وارد فضای مجازی شود.» البته آموزش آنلاین شاید نتواند جای آموزش فیزیکی و حضوری را به مثابه کاهش ارتباط کلامی و مشارکت‌های بین فردی و دیگر موارد به خوبی پر کند، ولی امری ضروری به نظر می‌رسد و عدم وجود آن تا به امروز در سیستم آموزشی کشور یک علامت سؤال بزرگ بدون جواب است.

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه صبح نو،تاریخ انتشار:25فروردین1399،کد خبر:37030،sobhe-no.ir