شعارسال:به دنبال آغاز به کار مجلس یازدهم بسیاری چشم امید به عملکرد نمایندگان دوخته اند و امیدوارند تا وکلای آنها در همین روزهای آغازین با مصوبات انقلابی و جهادی خود بخشی از مشکلات اقتصادی و معیشتی کشور را از میان بردارند.
 
 با توجه به اهمیت نقش مجلس در امر قانونگذاری در گفتگو با محمد زادمهر، دبیر کل اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان به بررسی اولویت هایی که در همین روزهای آغازین باید مورد توجه مجلس قرار بگیرند، پرداخته است. در ادامه این گفتگو را می خوانید:
 
زادمهر: با توجه به انتخاب هیئت رئیسه مجلس در روز‌های اخیر به نظر می‌رسد اولین بحثی که باید پیش از اقدامات اساسی مجلس مورد توجه نمایندگان قرار بگیرد بحث شفافیت است و در این راستا باید آیین‌نامه مجلس اصلاح شود؛ البته اخیراً شاهد بودیم که عده‌ای از نمایندگان در فضای مجازی آراء خود به هیئت رئیسه را به طور علنی اعلام کرده بودند و این اقدام ارزشمندی است و باید قانونمند شود نه اینکه مثل دوره‌های قبل فقط یک سری از نمایندگان در سامانه شفافیت آراء و اموال خود را اعلام کنند. معتقدم باید طبق آیین نامه مجلس و اصلاحیه‌ای که صورت می‌گیرد قانون ثابتی برای سایر نمایندگان وجود داشته باشد تا بتوان شفافیت را در مجلس محقق کرد.
 
مجلس جهش تولید را تسهیل کند

نکته مهم دیگر در خصوص اولویت بندی‌های فعالیت‌های مجلس یازدهم بحث شعار سال یعنی جهش تولید و همچنین معیشت است. به هر روی رهبر معظم انقلاب نیز در پیامی که همزمان با شروع فعالیت مجلس یازدهم صادر کردند فرمودند که معیشت اقشار مستضعف باید در نظر گرفته شود و این اولویت اصلی و اساسی مجلس است، چون شرایط کشور با توجه به شیوع ویروس کرونا که امروز شاهد پیک این بیماری در استان‌های محروم‌تر مثل سیستان و بلوچستان، هرمزگان و خوزستان هستیم مطلوب نیست و این در حالی است که این استان‌ها در فصل تابستان به خودی خود درگیر بحث آب آشامیدنی و دیگر مسائل هستند.
 
به نظر می‌رسد نمایندگان در ابتدای کار خود باید اولویت‌های مجلس را روی مسائل معیشتی و اقتصادی و به ویژه جهش تولید بگذراند. به هر روی قوانین زیادی وجود دارند که دست تولید کننده و کسانی که می‌خواهند در عرصه تولید و شرکت‌های دانش بنیان فعالیت کنند را بسته اند به همین دلیل اگر کسی بخواهد در حوزه واردات سرمایه‌گذاری کند کارش خیلی راحت‌تر از این است که بخواهد یک کارخانه تاسیس کند و یا گروه‌های دانش بنیان را مورد حمایت قرار دهد.
 
معتقدم با حذف قوانین دست و پاگیر در جهت رسیدن به یک چارچوب مشخص که هم نظارت را در بر بگیرد و هم شامل طرح‌های تشویقی می‌شود می‌توان جهش تولید را در کشور رقم زد. بدیهی است که امروز تولید کنندگان با شرایط سخت تحریم و واردات مواد اولیه مواجه هستند بنابراین مجلس باید ضمن توجه به این مقوله طرح‌های تشویقی را در حوزه‌هایی مثل مالیات و بازار عرضه برای تولید کنندگان در نظر بگیرد.
 
ایراد بزرگی که در کشور ما وجود دارد عدم توازن واردات و صادرات است مثلاً صنعت پوشاک کشور می‌تواند به خوبی بازار این بخش را پوشش دهد، اما به نظر می‌رسد که قاچاق و واردات قانونی پوشاک مانع تحقق این مهم هستند. با این وجود مجلس باید با این موانع مقابله کند و اجازه ندهد که بازار پوشاک با کالا‌های خارجی تامین شود.
 
در بحث معیشت مهمترین اولویت اشتغال است. با این وجود در این چند ماه که کشور با شیوع ویروس کرونا درگیر بوده طرح‌های معیشتی مختلفی اجرا شده است مثلا از طرف دولت یک میلیون تومان تسهیلات به هر خانوار پرداخت شد و یا بنیاد مستضعفان، کمیته امداد و ستاد اجرایی فرمان امام اقدامات مختلفی را در حمایت از کولبرها، دست فروش‌ها و دیگر اقشار آسیب دیده از شیوع ویروس کرونا انجام دادند؛ اما سوال این است که تا کی قرار است به این اقشار کمک شود؟ به هر روی رزمایش همدلی و حمایت‌های معیشتی بحث‌های فوق العاده‌ای بود که طی این مدت در کشور اجرا شدند، ولی بحث این است که این کمک‌ها را تا کی میتوان ادامه داد و با استفاده از آن‌ها نیاز‌های معیشتی خانواده‌ها را تامین کرد.
 
جمع بندی صحبت‌های بنده این است که باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که افشار آسیب دیده روی پای خود بایستند و این مهم با اشتغال محقق می‌شود؛ پس در این راستا مجلس با تصویب قوانین و همچنین الزام دولت به حرکت در حوزه اشتغال می‌تواند نقش مهمی را ایفاء کند؛ البته الزام دولت به ایجاد اشتغال به این معنا نیست که ما به دنبال این باشیم که مثلاً فلان وزارتخانه تعدادی کارمند استخدام کند و دولت بزرگ‌تر شود. معتقدم در این برهه حمایت‌ها باید به گونه‌ای باشد که مردم بتوانند کسب و کار‌های خرد را با توجه به مهارت‌هایی که دارند توسعه بدهند؛ از این رو مجلس باید تلاش کند تا کشور به این سمت برود.
 
قطعاً ورود مجلس به موضوع جهش تولید و معیشت نیازمند پیش اقداماتی است؛ مثلاً انتخاب نمایندگان در کمیسیون‌ها و اینکه چه کسانی روسای کمیسیون‌ها و جزو هیئت رئیسه و اعضای کمیسیون‌ها باشند خیلی مهم است. طبیعی است که ورود افراد متخصص با تحصیلات و تجربه مرتبط با هر کمیسیون می‌تواند اثرگذار باشد، اما اگر نگاه نمایندگان صرفاً این باشد که در کمیسیون‌هایی که می‌توانند در آنجا امتیاز بیشتری بگیرند عضو شوند این یک آسیب است؛ مثلا در هر دوره‌ای شاهدیم که تعداد خیلی معدودی از نمایندگان هستند که می‌گویند ما میخواهیم در کمیسیون آموزش و یا کمیسیون فرهنگی مجلس عضو شوند. به هر روی مردم از مجلسی که ما اعتقاد داریم بر اساس شعار‌هایی که داده شده یک مجلس انقلابی و جهادی است انتظار دارند که در همان ماه‌های اول به صورت انقلابی و جهادی عمل کند، چون با توجه به شرایط کشور نباید این انتظار را داشت که مردم چهار سال صبر کنند تا بالاخره ببینند که این مجلس انقلابی و جهادی بود یا نه. مردم به دنبال این هستند که ببینند مجلس یازدهم چه فرقی با مجلس دهم دارد و قطعاً متوجه تغییرات نیز خواهند شد شد پس این تغییرات باید ملموس باشند. از این رو اگر در ساختار، نوع عملکرد و نظارت مجلس تغییری حاصل نشود ما فکر نمی‌کنیم که مجلس یازدهم عملاً خیلی فرقی با مجلس دهم داشته باشد.
 
اینکه گفته می‌شود مجلس باید به راس امور برگردد معنایش این است که کارکرد و ساختار مجلس برای ما ملاک است نه اینکه بگوییم فلانی رئیس مجلس یا رئیس فلان کمیسیون شد یا نشد پس اگر شفافیت اتفاق بیفتد، ساختار نظارت بر رفتار نمایندگان اصلاح شود و از طرفی اگر رای نمایندگان در کمیسیون‌ها بر اساس شایسته‌سالاری باشد به تبع آن کارآمدی و به راس امور برگشتن مجلس اتفاق می‌افتد و آن زمان می‌توانیم بگوییم در یک برآیند کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت یک مجلس جهادی و انقلابی شکل گرفته و مجلس به عنوان جایگاهی که مد نظر امام و رهبر معظم انقلاب بوده برگشته است.
 
ضرورت بازنگری در معیارهای انتخاب روسای کمیسیون ها

نکته مهمی که بعید به نظر می‌رسد مجلس یازدهم نیز به آن بپردازد این است که قانون در خصوص معیار و ملاک مورد نیاز برای عضویت نمایندگان در کمیسیون‌ها و هیئت رئیسه کمیسیون‌ها سکوت کرده و در آیین نامه داخلی مجلس خیلی نکته خاصی در این رابطه گفته نشده و ظاهرا این عضویت به صورت خیلی محدود و با امتیاز بندی بر اساس رزومه نمایندگان صورت می‌گیرد، ولی به نظر بنده این امتیاز بندی برای عضویت نمایندگان در کمیسیون‌ها و هیئت رئیسه کافی نیست و باید تخصصی‌تر به این موضوع پرداخته شود.
 
انتخاب روسای کمیسیون ها آزمون مهم نمایندگان

کمیسیون‌ها در استیضاح وزرا نقش اساسی دارند و تا استیضاح یک وزیر در کمیسیون مربوطه به تصویب نرسد استیضاح به صحن مجلس نمی‌آید. از طرفی اهمیت کمیسیون تلفیق به حدی است که بودجه سال ۹۹ در این کمیسیون به تصویب رسید. با این وجود نمایندگان بر اساس قدرت نفوذ و جایگاه هر کمیسیون، کمیسیون مورد نظر خود را انتخاب می‌کنند مثلاً برخی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی را به خاطر جایگاه و سفر‌های خارجی که در حیطه وظایف این کمیسیون تعریف شده انتخاب می‌کنند و یا برخی نیز به خاطر گردش مالی و کار‌هایی که می‌توانند برای حوزه انتخابی خود انجام دهند به کمیسیون صنایع می‌روند. به هر روی اگر نمایندگان فرصت حضور در این کمیسیون‌ها و یا برخی دیگر از کمیسیون همچون کمیسیون بودجه و انرژی را پیدا نکنند به کمیسیون‌های فرهنگییا آموزش درمی آیند و این به ضرر کشور است هرچند که با توجه به ترکیب کلی مجلس یازدهم نمایندگان خوبی در حوزه فرهنگی و آموزش به مجلس راه یافته اند و می‌توانند موثر باشند؛ البته معتقدم اگر می‌خواهیم یک کمیسیون برای آموزش عالی و آموزش و پرورش داشته باشیم باید یک تعادل بین تعداد نمایندگانی که دارای سابقه فعالیت در آموزش عالی و آموزش و پرورش هستند برقرار شود همچنین در هیئت رئیسه اگر رئیس کمیسیون هیئت علمی دانشگاه است حداقل نایب‌رئیس کمیسیون از آموزش و پرورش انتخاب شود.
 
من فکر نمی‌کنم که فراکسیون‌ها خیلی عملکرد تاثیرگذار و مثبتی در مجلس داشته باشد، اما در حال حاضر تشکیل فراکسیون‌ها خیلی از حد خارج شده و شرایط به گونه‌ای است که هر چهار نماینده‌ای که دور هم جمع می‌شوند یک فراکسیون تشکیل می‌دهند و این در حالی است که اصل کار‌های مجلس بر عهده کمیسیون‌ها است. امیدواریم نمایندگان پس از آن که با وحدت گام نخست را در انتخاب هیئت رئیسه با قوت برداشتند بتوانند در آزمون دوم یعنی انتخاب روسای کمیسیون‌ها که قرار است در جلسه روز یکشنبه مجلس در این رابطه تصمیم گیری شود سربلند بیرون بیایند البته این آزمون نیز از آزمون اول نمایندگان یعنی انتخاب هیئت رئیسه مجلس خیلی مهمتر است به هر روی امیدوارم که برای انتخاب روسای کمیسیون‌ها شاهد تقسیم‌بندی‌های مرسوم نبوده و نمایندگان بر اساس شایستگی در این انتخاب شرکت کنند.
 
نکته دیگر در بحث انتخاب روسای کمیسیون‌ها این است که در راستای جوانگرایی نباید فضا به این سمت برود که یک نماینده صرفاً، چون جوان است رئیس کمیسیون و یا عضو هیئت رئیسه شود. به هر روی تعدادی نماینده جوان در مجلس حضور دارند که ممکن است تخصص ویژه‌ای در حوزه صنایع، آموزش، امنیت و کمیسیون اصل ۹۰ داشته باشند معتقدم اگر هر یک از این افراد از این جهت که، چون جوان هستند و سابقه‌ای هم دارند پس باید عنوان رئیس یک کمیسیون انتخاب شوند این یک آسیب است که در کوتاه مدت نتیجه آن را می‌بینیم به گونه‌ای که می‌توان ادعای میرسلیم نماینده مردم تهران در مجلس یازدهم در خصوص پرداخت ۶۵ میلیارد تومان به یکی از روسای کمیسیون‌های مجلس دهم را تاییدی بر این موضوع دانست و یا خارج شدن موضوع استیضاح آقای زنگنه از دستور کار کمیسیون انرژی مجلس دهم را به عنوان مثالی دیگر در این راستا بیان کرد. به هر روی این مسائل خیلی سریع نتایج خود را نشان می‌دهد و مردم در این سه چهار ماه و نهایتا در شش ماه اول یک مقایسه جدی بین عملکرد مجلس یازدهم و مجلس دهم انجام خواهند داد و بنده امیدوارم که مردم به این نتیجه نرسند که این مجلس نیز به مانند مجالس گذشته و از جمله مجلس دهم یک مجلس ناکارآمد است.
 
کشور یک هشدار را در بحث مشارکت در انتخابات تجربه کرده و از طرفی نیز یک انتخابات مهم‌تر را در سال ۱۴۰۰ پیش رو داریم. با این وجود فارغ از اینکه چه کسی می‌خواهد کاندیدا شود و چه گروهی می‌خواهد رأی بیاورد آنچه مهم است مشارکت است پس اگر مجلس نتواند تا خرداد سال ۱۴۰۰ کارآمدی خود را به مردم نشان دهد قطعا کشور در انتخابات آتی هم یک مشارکت پایین را تجربه می‌کند. به هر روی در بحث سرمایه اجتماعی نظام کل حاکمیت و ما به عنوان جنبش دانشجویی مسئول هستیم؛ بنابراین در این مدت باید مجلس را در مسیری قرار دهیم که به وظایف قانونی خود عمل کند. خواسته ما از نمایندگان مجلس این است که به جای گرفتن توصیه نامه و دستور گرفتن برای این و آن طبق آیین نامه مجلس و قوانین جمهوری اسلامی به وظیفه اصلی خود عمل کنند.
 
نمایندگان از مرکز پژوهش های مجلس غافل نشوند

نکته‌ای که وجود دارد این است که امروز مرکز پژوهش‌های مجلس به عنوان یک ساختاری موثر تحقیقات ارزنده‌ای را در حوزه‌های مختلف انجام داده، اما این مرکز مورد غفلت قرار گرفته به گونه‌ای که بعضاً در تصویب مصوبات مجلس اصلاً به نتایج تحقیقات مرکز پژوهش‌های مجلس توجهی نشده و حتی برخی از این مصوبات مخالف نتایج تحقیقات این مرکز بوده و این تعجب آور است که چرا نتایج تحقیقات مرکز پژوهش‌های مجلس هیچ تاثیری روی رای نمایندگان نداشته است.
 
معتقدم هم باید مرکز پژوهش‌های مجلس موظف شود که در راستای طرح‌های مجلس تحقیقات خود را انجام دهد و هم نمایندگان مجلس ملزم شوند که به نتایج تحقیقات مرکز پژوهش‌های مجلس اهمیت بددهند.
 
مجلس در راستای تحقق عدالت به گم شدن میلیاردها دلار ارز دولتی واکنش نشان دهد

رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم بدون توجه به حاشیه سازی‌های رسانه‌های بیگانه خیلی صادقانه و با توجه به شرایط کشور تصریح کردند که در حوزه عدالت ضمن اینکه کار‌های خوبی انجام شده، ولی واقعیت این است که به آن جایی که باید برسیم هنوز نرسیده ایم یعنی جمهوری اسلامی در دهه پنجم انقلاب باید به جایگاه خوبی در حوزه عدالت می‌رسید، اما به این جایگاه نرسیده است. به هر روی در حوزه عدالت کل حاکمیت از جمله دولت و قوه قضاییه درگیر هستند و در این میان مجلس از چند ابزار مهم از جمله ابزار نظارت و تحقیق و تفحص برخوردار است. مثلا اخیراً ۲ گزارش مهم شامل گزارش دیوان محاسبات در خصوص تفریغ بودجه و تحقیق و تفحص از ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در مجلس دهم قرائت شد، اما سوال این است که قرائت این این گزارش‌ها چه نتایجی در بر داشت؟ واقعیت این است که بنابر گزارش دیوان محاسبات دولت در چند ماه اخیر تمام تلاش خود را کرده تا بتواند ۵ میلیارد دلار وام بگیرد، اما سه برابر این رقم در کشور گم شده و معلوم نیست کجاست. معتقدم بعد از قرائت گزارش تحقیق و تفحص‌ها آنچه مهم است پیگیری این گزارش‌ها است؛ مثلاً در اواخر مجلس دهم وقتی گزارش تحقیق و تفحص از ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز قرائت شد اغلب نهاد‌های متولی از ۲۰ نمره تعیین شده نمره زیر ۱۰ گرفته بودند با وجود سوال این است که مجلس چگونه باید با این وضعیت برخورد کند آیا صرف اینکه اگر تحقیق و تفحصی صورت بگیرد و گزارش آن در صحن مجلس قرائت شود همه چیز به پایان می‌رسد. معتقدم مجلس پس از قرائت گزارش هر تحقیق و تفحصی باید دستگاه‌های متولی را فرا بخوانند و از از آن‌ها در قبال وظایف محوله پاسخ بخواهد. به هر روی این مسائل در بحث عدالت خیلی اثرگذار هستند پس ما با توجه به اینکه می‌بینیم از یک سو بودجه مملکت کم شده و از سوی دیگر در بحث مبارزه با قاچاق تعلل صورت گرفته نباید انتظار داشته باشیم که عدالت محقق شود. معتقدم اگر مجلس یازدهم که به عنوان یک مجلس انقلابی و جهادی توانسته اعتماد مردم را به خود جلب کند طی روز‌های آینده به گزارش‌های دیوان محاسبات در خصوص تفریغ بودجه و گزارش تحقیق و تفحص از ستاد قاچاق کالا و ارز واکنش نشان دهد خب مردم به این مجلس امیدوار خواهند شد و گرنه این مجلس نیز به مانند مجالس گذشته است و صرفاً چهره نمایندگان عوض شده است.
 
رهبر معظم انقلاب علاوه بر بیانیه گام دوم انقلاب در پیام اخیر خود به مجلس نیز بر روی چند نکته مهم از جمله معیشت مستضعفان و عدالت تاکید کردند با این وجود اگر مجلس در بحث معیشت و عدالت دست به اقدامی نزند واقعاً نمی‌دانم که در این ۴ سال قرار است چه عملکردی داشته باشد؛ البته باید بپذیریم عدالت مقوله‌ای نیست که بتوانیم ظرف دو سه ماه با وضع چند قانون وضعیت آن را در کشور به سطح مطلوبی برسانیم، چون تحقق عدالت یک مقوله بلندمدت است، ولی آغاز این موضوع که ما به سمت تحقق عدالت حرکت کنیم برای مردم خیلی ملموس و قابل درک است و از طرفی شروع این حرکت خیلی امیدوار کننده خواهد بود؛ و گواه این موضوع این است که امروز در قوه قضاییه اقدامات آقای رئیسی در برخورد با مفسدین و برخورد با قضات فاسد خیلی امیدوار کننده بوده به گونه‌ای که محبوبیت او نسبت به زمانی که در سال ۹۶ نامزد ریاست جمهوری بود بالاتر رفته است.
 
نمایندگان اقتدار مجلس را در مقابل دولت حفظ کنند

مجلس دارای ابزار‌های متعددی برای مواجه با دولت است که از جمله این ابزار‌ها می‌توان به استیضاح و دادن اخطار و تذکر و یا پرسیدن سوال اشاره کرد. واقعیت این است که در برهه کنونی مجلس و دولت از لحاظ گفتمانی دو نقطه کاملاً مقابل هم هستند به گونه‌ای که هم مشی دولت و هم مشی مجلس مشخص است با این وجود اولین نکته دارای اهمیت این است که این دو نباید به دعوا‌هایی که بین دو گفتمان رایج در کشور وجود دارد وارد شوند یعنی نباید اینگونه شود که مجلس روزانه وزرا رو فرا بخواند و آن‌ها را استیضاح کند، چون در این شرایط کار دولت مختل خواهد شد پس امیدواریم که دولت و مجلس وارد این فضا نشوند. از طرفی باید خوشبین باشیم که در دوره کنونی شرایط حاکم بین مجلس دهم و دولت در مجلس فعلی ایجاد نشود به هر روی در مجلس دهم شاهد بودیم که مجلس به طور کامل در اختیار دولت بود. در این دوره وزراء هر موقع به جمع‌بندی می‌رسیدند استعفاء می‌دادند و این یک شوخی بسیار عجیبی بود که مثلا یک وزیر پیش از آن که توسط مجلس استیضاح شود استعفا می‌داد و بعد همین آقا در وزارتخانه دیگر از مجلسی که قرار بود او را استیضاح کند رای اعتماد گرفت.
 
مسئله‌ای که وجود دارد این است که اگر یک یا دو وزیر از دولت آقای روحانی استعفا دهند و یا عزل و و یا استیضاح شوند دولت از حد نصاب می‌افتد و بعد باید کل هیئت دولت از مجلس رای اعتماد بگیرند و این یک محدودیت برای مجلس است با این وجود به نظر می‌رسد اگر در سال آخر استیضاحی از طرف مجلس صورت نگیرد بهتر است، اما بالاخره وزرا باید در مقابل مجلس پاسخگو باشند.
 
در این وضعیت اگر لایحه‌ای از طرف دولت تقدیم مجلس شود که مشکل دارد و برخلاف منافع ملی و مصالح کشور است در اینجا مستحکم ماندن مجلس و اصلاح لایحه دولت تا رسیدن به یک نقطه مطلوب جزو وظایف اصلی نمایندگان است. به هر روی به نظر می‌رسد در این یکسال کارکردن با دولتی که انگیزه کار کردن ندارد خیلی سخت است، اما با این وجود مجلس باید کاملاً در مقابل دولت اقتدار داشته باشد و به درستی از قوانین و اختیارات خود استفاده کند.


شعارسال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته  از  خبرگزاری  دانشجو  ،تاریخ انتشار:  10 خرداد 1399،کدخبر : 851126 ،www.snn.ir