شعار سال: همزمان با شیوع کرونا در سال گذشته یکی از اولین مراکزی که از محدودیتهای کرونایی متاثر شدند مدرسهها و دانشگاهها بودند. برای جلوگیری از انتقال کرونا آموزش حضوری در این مراکز تعطیل شد و تجربه یک روش جدید از آموزش در دستور کار قرار گرفت؛ چیزی که به آن آموزش مجازی گفته شد. این آموزش مجازی در این فرصت هشت ماهه که از آن میگذرد هم دستاوردهایی داشته و هم اینکه با آسیبهای جدی همراه بوده است. دستاورد اصلی آموزش مجازی که به همین منظور طراحی شده بود جلوگیری از شیوع کرونا و ادامه داشتن آموزش بود تا خواسته وزیر که گفته بود «آموزش هیچگاه تعطیل نمیشود.» محقق شود. اما از آنجایی که تجربهای جدید بود آسیبهایی هم داشت. یکی از تلخترین حوادثی که درخصوص آموزش مجازی به وقوع پیوست خودکشی دانشآموز بوشهری در دو روز گذشته بود. از آنجایی که این شیوه تدریس نیاز به تبلت یا گوشی هوشمند دارد، همواره یکی از نگرانیهای اصلی عدم دسترسی دانشآموزان به این قبیل از وسایل بود؛ امکانی که در نبودش سبب شد تعداد زیادی از بچه مدرسهایها نتوانند تحت آموزش قرار بگیرند یا اینکه مانند «سیدمحمد موسیزاده» بهدلیل نداشتن چنین امکاناتی تصمیم به خودکشی بگیرند، خودکشی که البته علیرغم حدس اولیه همچنان دلایل آن در دست بررسی قرار دارد.
اما یکی از آسیبهای دیگری که این روزها درباره آموزش مجازی به آن توجه شده است، پخش تصاویر معلمها در حین تدریس است. تصاویری که اصطلاحاً اشتباهات سهوی معلمها را سوژه قرار داده تا با انگیزه خنده در فضای مجازی منتشر شود. اینکه چهکسانی این تصاویر را منتشر میکنند یک نکته است اما اینکه انتشار چنین تصاویری سبب شده معلمها اعتماد به نفس خودشان را در آموزش مجازی از دست دهند مسئله دیگر و مهمتری است. حالا بهنظر میرسد با ادامه داشتن چنین اقدامی همین آموزش نیمبندی که در دوران کرونا وجود دارد از کیفیت آن کاسته و یادگیری دانشآموزان با آسیب جدیتری همراه شود؛ مسئلهای که بیشتر در فضای مجازی به آن واکنش نشان دادهاند. برای مثال یک معلم در حساب توئیتری خودش نوشته که «میدونم فانه، میخندید، ولی خواهش میکنم این مدل ویس و فیلمهای مربوط به سوتیهای معلمها و دانشآموزان رو پخش نکنید. خیلی از همکارای سن بالای من بهخاطر این چیزا بهشدت اعتماد بهنفسشون رو از دست دادن حتی کارشون به استعفا دادن کشیده.»
همچنین کاربر دیگری نوشته که «کاش اینقدر راحت با آبروی آدما بازی نکنین. این معلمها مثل بازیگرا و گویندهها نیستن. تحمل اینجوری رسانهای شدن و پخش شدن خطاها رو ندارن. میشکنن.»
در ادامه واکنشها نظرهای متفاوتی هم وجود دارد. کاربری در فضای مجازی توئیت زده «ضمن احترام به زحمات این معلمها؛ اما پنهان کردن این ویدیوها چیزی از درد واقعیت کم نمیکند. آیا این معلمها دیگر صلاحیت آماده سازی نسل آینده را دارند؟» واکنشی که بهنظر میرسد مسئله استفاده کردن از معلمهای بهروز در آموزش را نشانه گرفته است. اما انتشار فایل اشتباه و اصطلاحاً سوتی معلمها چندان ربطی به سن و سال و قدیمی بودن آنها ندارد. در واکنش به این موضوع معلم جوانی در حساب شخصی خودش نوشته که «این فیلمها نباید پخش بشه. از خود من فیلم برداری کردن وقتی دچار مشکل شده بودم و فیلمش رو کپی کردند تو کلاس پخش کردند، صدای خودشون هم بود داشتند منو مسخره میکردند. چند سال طول کشید تا بی خیالش شدم.»
حالا ترس معلمها از اینکه هر رفتار و حرفی که در آموزش مجازی میزنند، ضبط بشود و در فضای مجازی پخش شود باعث شده که گاهی آنها سعی کنند تا جای ممکن برای دانشآموزان خودشان فیلم یا صدا ارسال نکنند و چنین امکانی را به حداقل برسانند. مخصوصاً برای دانشآموزان دورههای ابتدایی که گاهی معلمها در سر کلاس مجبور بودند از بازی و خنده یا استفاده از شعر خواندن یا تقلید صدای حیوانات برای آموزشِ بهتر دانشآموزان استفاده کنند؛ کاری که دیگر ممکن نیست چراکه بلافاصله در فضای مجازی تبدیل به دابسمش میشود.
وضعیتی که سبب شده از کیفیت آموزش کاسته شود. کاربر دیگری با اشاره به این مسئله در توئیتر خودش نوشته که «همسر من از ترس اینکه اینجوری سوتی نده بنده خدا هیچ ویسی نمیده و شاگرداش هم شاکی میشن که نمیفهمیم و بنده خدا باید کلی بگرده تو نت تا اون مطلبی که به راحتی سر کلاس میگه رو پیدا کنه و بفرسته واسه بچهها که آخرش هم بگن یاد نگرفتیم.»
مسئلهای که بهنظر میرسد اگر جدیتر مورد توجه قرار نگیرد تبدیل به موقعیت باخت-باخت برای دانشآموزان و معلمها خواهد شد و دراینباره نیاز به توجه بیشتر توسط والدین است.
البته این موضوع تنها برای این روزها نیست، شاید برای اولین بار چنین مسئلهای برای معلم آستارایی در اسفند سال گذشته پیش آمد. خانم معلم 67سالهای که علیرغم بازنشستگی همچنان با علاقه به آموزش دانشآموزانش ادامه میداد و در آموزش مجازی به جای گفتن کلمه «آنلاین» از عبارت «آیلاند» استفاده کرد؛ اشتباهی که بلافاصله فایل صوتی آن بهصورت «دابسمش» در فضای مجازی دستبهدست شد و حتی در رسانهها شایعهای مبنی بر اخراج او هم شنیده شد.
خبر اخراجی که به گزارش همشهریآنلاین توسط «نادر جهانآرای» مدیرکل آموزش و پرورش استان گیلان تکذیب شد. همچنین «محسن حاجیمیرزایی» وزیر آموزشوپرورش در حساب توئیتری خودش در واکنش به این اتفاق و برای حمایت از خانم معلم، با هشتک «آیلاین همان آنلاین است» نوشت: «به احترام معلمی که 17سال بعد از بازنشستگی هنوز عشق به معلمی در وجودش هست و با تلاش فراوان در حال کار با تکنولوژیهای روز است برپا. خودم هم ایستاده در تماس تلفنی با خانم صفایی مراتب احترام و افتخارم را به ایشان ابلاغ کردم.»
حالا باید دید با ادامه داشتن آموزش مجازی آیا همچنان پخش تصاویر اشتباهات معلمها ادامه مییابد؟ آیا معلمها بیشتر از این خودشان و شیوه آموزش خودشان را سانسور میکنند؟ و یا آسیبی که به کیفیت آموزش زده میشود قابل جبران است؟ اینها و سوالهای دیگری دراینباره ادامه دارد؛ مگر با وجود یک همت جمعی و یک قرارداد اجتماعی، اینکه اجازه بدهیم معلمها در آموزش مجازی خودشان باشند.
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه همدلی ، تاریخ انتشار: 23 مهر1399 ، کدخبر: 10396،www.hamdelidaily.ir