شعار سال: چندی قبل نیز دکتر مینو محرز، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا نیز گلایه کرد: «عطاری‌ها باید جمع شوند، چون متاسفانه بخشی از طب‌سنتی وارد سیستم عطاری شده است. ما اصلا عطاری را قبول نداریم. به همین دلیل از این طب مکمل سوء‌استفاده می‌شود. در کشور ما مردم را به عطاری عادت داده‌اند و متاسفانه این خطرناک است، چون ما اصلا نمی‌دانیم گیاهی که در عطاری وجود دارد اصلا چه چیزی است.»

او تاکید می‌کند: «کسانی که عطاری راه انداختند، طب سنتی را به یک مسیر بسیار غلط بردند. این طب سنتی که دانشکده و متخصص دارد را باید از عطاری‌ها جدا کرد. ما عطاری را به هیچ‌وجه قبول نداریم. متاسفانه از اول پاندمی کرونا، تبلیغات عجیبی از عطاری‌ها در فضای مجازی می‌دیدیم یا حتی فردی تبلیغ ادرار شتر را می‌کرد. این‌ها آبروی طب سنتی را هم برده‌اند.»

نیمی از عطاری‌ها مجوز ندارند

فرآیند نظارت بر عطاری‌ها چندان قوی و شفاف نیست. خیلی از عطاری‌ها حتی از صنف خود هم مجوز ندارند. چندی قبل نیز سازمان غذا و دارو اعلام کرد که حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد عطاری‌ها اصلا مجوز ندارند. این سازمان بار‌ها اعلام کرده است که در بهترین حالت فقط می‌تواند عطاری‌هایی را مورد نظارت قرار دهد که عضو صنف باشند.

هم اکنون سازمان غذا و دارو، وزارت کشور، وزارت صنایع، معادن و تجارت، نیروی انتظامی و اصناف، مسئول نظارت بر عطاری‌ها هستند. همین وجود ناظران متعدد باعث شده است که موازی کاری در حوزه نظارت بر عطاری‌ها به وجود بیاید.

مهناز خانوی، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و مدیرکل سابق امور فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل سازمان غذا و دارو هم درباره فرآیند پیچیده نظارت بر عطاری ها، توضیح می‌دهد: «عطاری‌ها به عنوان یک صنف فعال هستند و به همین دلیل، سازمان غذا و دارو طبق قانون، سازوکاری برای نظارت و ورود مستقیم به عطاری‌ها ندارد. در حال حاضر وزارت کشور به عنوان ناظر بر عطاری‌ها عمل می‌کند. باید توجه کرد که در استان تهران، عطاری‌ها جزو صنف سِقَط فروشان هستند که شامل بقالی‌ها و خرده‌فروشی است. سازمان غذا و دارو در کنار صنف از عطاری‌ها بازدید می‌کند و این همکاری مشترک وجود دارد. در موارد تخلف، نیروی انتظامی همراهی می‌کند و آن‌ها امکان پلمب یا جمع‌آوری دارند. در نهایت، متخلفان به نهاد‌های قضایی معرفی می‌شوند و این نهاد‌ها موظفند که آن‌ها را جریمه کنند؛ بنابراین سازمان غذا و دارو تنها به عنوان نهاد نظارتی، صنف را همراهی می‌کند.»

وزارت بهداشت باید متولی اصلی نظارت بر عطاری‌ها باشد

گذراندن دوره آموزشی در صنف و دریافت کارت معاینه پزشکی، عمده مدارک مورد نیاز برای تاسیس عطاری است. از آنجا که عطاری‌ها به عنوان یک صنف فعال هستند و صنوف هم تحت نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت فعالیت می‌کنند، بنابراین وزارت بهداشت به عنوان ناظر فرعی بر عطاری‌ها شناخته می‌شود.

دکتر مهدی گیلانه، متخصص طب سنتی در گفتگو با الف به اهمیت وجود ناظر واحد بر عطاری‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: «طبق قوانین بالادستی نظام سلامت، وزارت بهداشت متولی اصلی سلامت مردم به حساب می‌آید. هر بند و تبصره‌ای که بخواهد این قانون را دور بزند، قطعا خلاف قانون است. عطاری‌ها رسما با جان و سلامت مردم در ارتباط هستند، اما نظارت وزارت بهداشت بر عطاری ها، به هیچ وجه کافی و بازدارنده نیست، زیرا وزارت بهداشت به عنوان ناظر اصلی بر عطاری‌ها فعالیت ندارد. تاثیر عطاری‌ها دست کمی از تاثیر داروخانه‌ها ندارد، اما سطح نظارت بر عطاری ها، یک صدم سطح نظارت بر داروخانه‌ها هم نیست. متخصصان طب سنتی هم نسبت به حضور عطاری‌های بدون مجوز انتقاد دارند و انتظار داریم که برخورد قاطع تری با آن‌ها صورت بگیرد.»

او تاکید می‌کند: «متاسفانه در برخی عطاری ها، دارو‌های شیمیایی و حتی متادون توزیع می‌شود. در دوران کرونا هم دارو‌های گیاهی تحت عنوان شفای کرونا در برخی عطاری‌ها توزیع شد که مورد تایید متخصصان طب سنتی نیست. این تخلف‌ها قطعا بازی با آبروی طب سنتی است. صاحبان عطاری ها، آموزش آکادمیک ندیده اند، اما مثل یک متخصص طب سنتی، نسخه تجویز می‌کنند، در حالی که وظیفه آن‌ها نسخه پیچی و درمان نیست. این‌ها به اصالت طب ایرانی آسیب می‌زند.»

همچنین دکتر همایون حلاجیان، متخصص طب سنتی هم در گفتگو با الف به ریشه این مشکلات اشاره می‌کند و می‌گوید: «سال‌ها بی توجهی به طب سنتی و نادیده گرفتن طب کهن ایرانی، موجب شده است که برخی افراد غیرحرفه‌ای از این فرصت سوء استفاده کنند و همان نقش طبیب سنتی را بازی کنند. فقط در چند سال اخیر، چند دانشکده طب سنتی با تعداد محدودی دانشجو، شروع به فعالیت کرده است، در حالی که ما باید از خیلی سال قبل فرآیند تربیت طبیب سنتی را به شکل آکادمیک آغاز می‌کردیم. وقتی متخصص طب سنتی به تعداد کافی در دسترس نباشد، آن وقت برخی افراد از کمبود متخصص و از اقبال مردم به طب سنتی، سوء استفاده می‌کنند و با تجویز درمان‌های غیرعلمی به دنبال کسب درآمد نامشروع می‌روند.»

او خاطرنشان می‌کند: «تاسیس داروخانه‌های گیاهی که فقط تحت نظارت وزارت بهداشت فعالیت کند، می‌تواند جلوی جولان فعالیت عطاری‌های متخلف را بگیرد. تاسیس و حمایت از این داروخانه‌ها می‌تواند روند شفاف و قانونی برای توزیع گیاهان دارویی و دارو‌های گیاهی فراهم کند، اما در شرایط فعلی هر فردی می‌تواند هر نوع داروی گیاهی را از عطاری‌ها دریافت کند. اگر می‌خواهیم طب ایرانی از سوی متخصصان واقعی ترویج شود، باید چرخه توزیع دارو‌های گیاهی را قانونمند کنیم.»

بسیاری از مردم فکر می‌کنند که دارو‌های گیاهی کم عارضه هستند، اما کارشناسان طب سنتی تاکید دارند که مصرف خودسرانه یک داروی گیاهی می‌تواند عوارض جانبی همانند دارو‌های شیمیایی داشته باشد. درواقع، گیاهی بودن ساختار اصلی تولید یک دارو اصلا به معنی بی ضرر بودن آن نیست. به همین دلیل، مدیریت عطاری‌های سطح شهر می‌تواند کمک جدی به تامین سلامت مردم باشد.

 

شعار سال با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از الف؛تاریخ انتشار:9آذر1399،کدخبر:3990908129،www.alef.ir