وی افزود: با پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی، منافذ و حفره‌های خالی برجای‌مانده با فشار وزن لایه‌ها و رسوبات بالایی، شروع به بسته شدن می‌کنند و این اتفاق باعث نشست زمین شده که اگر همزمان با بارش و نفوذ مجدد آب در آن‌ها باشد، شکاف‌هایی با عمق ده‌ها متر می‌تواند ایجاد کند.

رئیس مرکز تحقیقات زمین‌لرزه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: این شکاف‌ها معطوف به نیشابور نیستند و تمام دشت‌های ایران امروز با این خطر مواجه‌اند؛ به شکلی که در دشت‌های مشهد و کاشمر و بردسکن نیز ازاین‌دست شکاف‌ها به وجود آمده است.

وی بابیان اینکه این دست اتفاقات، باعث برهم خوردن تعادل نیروهای منطقه می‌شود و می‌تواند بر روی گسل‌ها تأثیرگذار باشد، گفت: این‌گونه شکاف‌ها اگر در نواحی نزدیک به گسل‌ها به وجود بیاید، می‌تواند بر روی فعالیت آن‌ها در خصوص وقوع زلزله تأثیر گزار باشد.

* بیشترین تخریب تاریخی منطقه مربوط به گسل‌های سنگ بست شاندیز و کشف رود

رئیس شبکه لرزه‌نگاری خراسان رضوی افزود: گسل نیشابور جزو گسل‌های فعال و بسیار خطرناک منطقه به شمار می‌آید و در طول تاریخ شاهد بودیم که زلزله‌های مرگ باری را ایجاد کرده و این‌گونه شکاف‌ها نیز می‌تواند در تشدید فعالیت این گسل نقش‌آفرین باشد.

وی ابراز کرد: باوجود دو گسل اصلی و شناخته‌شده در شمال و جنوب مشهد، این شهر نیز در مرکز خطر قرار دارد. گسل سنگ بست شاندیز و کشف رود، گسل‌هایی هستند که فعالیتشان مشخص‌شده و به لحاظ تاریخی تخریب بسیاری را ایجاد کرده‌اند.

حسینی در ادامه گفت: علاوه بر گسل‌های مشهد، که این شهر را تهدید می‌کنند، گسل‌های نیشابور و یا قوچان فاصله زیادی با مشهد نداشته و در صورت فعال شدن به‌شدت شهرهای اطراف خود و همچنین مشهد را تحت تأثیر قرار خواهند داد.

وی در خصوص پیش‌بینی تقریبی مکان و زمان وقوع زلزله بیان کرد: در دنیا مطالعات بسیاری در بحث گسل‌های لرزه زا صورت گرفته و در حال انجام است. در ایران نیز چند سالی است که مطالعه و تحقیق در این بحث آغازشده است.

* پیش‌بینی زمان وقوع زلزله با پردازش داده‌های زلزله‌نگار

عضو هیئت‌علمی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: با اینکه نمی‌توان زمان و میزان بزرگی زلزله را به‌طور دقیق مشخص کرد و در این خصوص با احتمالات صحبت می‌کنیم، اما به لحاظ تعیین موقعیت تمرکز انرژی در زمین، می‌توان باکار گذاشتن دستگاه‌هایی در تمام نقاط تحت خطر کشور بخصوص تهران و مشهد، و با پردازش داده‌های آن‌ها به محل تقریبی آزاد شدن انرژی آینده زمین پی برد.

وی با بیان اینکه هنوز این فنّاوری برای مشهد تدارک دیده نشده است، گفت: مرکز تحقیقات زمین‌لرزه شناسی یک موسسه تحقیقاتی است و نیاز به پژوهش دارد اما محدودیت‌های مالی محقق شدن این امر را با مشکلاتی مواجه کرده است.

حسینی اضافه کرد: به علت گران بودن لوازم موردنیاز و نبود اعتبارات کافی، این‌گونه مطالعات را با مشکلاتی مواجه شده است.

* زمین‌لرزه بمب خاموشی در سایه غفلت مسئولان

وی ابراز کرد: به‌عنوان مسئول مرکز تحقیقات زمین‌لرزه شناسی انتظار دارم که مدیران استان همکاری بیشتری را با این مرکز انجام دهند و با فراهم‌سازی اعتبارات کافی زمینه مطالعات بیشتر را برای این مرکز فراهم سازند.

رئیس مرکز تحقیقات زمین‌لرزه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: مشکلات مختلفی موجب به حاشیه کشانده شدن موضوع زلزله می‌شود؛ زمین‌لرزه مانند یک بمب خاموش و نهفته است و به دلیل اینکه مدت زیادی از وقوع آخرین لرزش زمین می‌گذرد، معمولاً فراموش‌شده و اولویت مسئولین به سمت دیگری می‌رود.

وی تصریح کرد: به‌عنوان‌مثال زلزله در کنار خشک‌سالی برای مسئولین اولویت کمتر و کم‌رنگ‌تری پیداکرده؛ اما واقعیت را باید در نظر گرفت که پیشگیری بسیار مهم است که می‌توان با استفاده از نتایج مطالعات کاهش خسارات جانی و مالی را در زمان وقوع زلزله‌ای بزرگ، شاهد بود.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی قدس آنلاین، تاریخ انتشار: چهارشنبه 14 مهر 1395، کدخبر: 462323، www.qudsonline.ir