شعار سال: در حال حاضر قبولی در کنکور از رشته‌ها و دانشگاه‌های خاص برای دانش آموزان و اولیاء آن‌ها اهمیت بسیاری یافته که باعث فشار و استرس زیاد دانش آموزان در طول مدت تحصیل در مدارس شده است و دانش آموزان تحت فشار والدین و عوامل مدرسه به جای داشتن روحیه پر نشاط، در یک نگرانی دائم به سر می‌برند. در این میان موسسات متعدد کنکور نیز بر این اضطراب‌ها و نگرانی می‌افزایند و به منظور کسب سود بیشتر بازاری کاذب به وجود آورده اند که نتیجه آن تحمیل هزینه‌ای گزاف برای داوطلبین کنکور و خانواده‌های آنهاست. برای رفع این معضلات یکی از طرح‌هایی که قرار است اجرا شود جایگزینی سوابق تحصیلی به جای نمرات کنکور می‌باشد. البته در حال حاضر تقریباً ۹۰ درصد دانشگاه‌های کشور دانشجویان خود را بر اساس سوابق تحصیلی بر می‌گزینند و برای جذب آن‌ها گاه دست به تبلیغات بسیار نیز می‌زنند. در قبولی از رشته‌های پرطرفدار نیز سوابق تحصیلی ۳۰ درصد با تأثیر مثبت اعمال می‌شود، ولی برای پذیرش از این رشته‌ها که اغلب دانش آموزان خواستار ورود به آن‌ها هستند آیا می‌شود سوابق تحصیلی را تا حد ۶۰ درصد تأثیر قطعی جایگزین نمود؟

ابتدا باید گفت برای پذیرش در این رشته‌ها و دانشگاه‌ها ما باید بر اساس یک سری ملاک‌های عینی، شفاف، قابل اندازه‌گیری و پاسخگو عمل کنیم، و استفاده از معیارها، استاندارد‌ها و ملاک‌های مبهم نه تنها اضطراب و تشویش داوطلبین را کاهش نمی‌دهد بلکه به افزایش نگرانی‌های آن‌ها نیز دامن می‌زند.

کنکور هر چند سرنوشت یک دانش آموز را در چند ساعت پر التهاب رقم می‌زند، اما شفاف و عینی بوده و عادلانه است، میزان دقت و سرعت داوطلب در پاسخ دادن به سوالات را می‌سنجد و باتوجه به ماهیت تستی آن مستقل از قضاوت‌ها و نگرش‌های تصحیح کننده است.

حال فرض کنید به جای آزمون کنکور نمرات آزمون‌های نهایی جایگزین شود؛ با توجه به اینکه عملکرد مدارس و مناطق آموزش و پرورش را بر مبنای میزان قبولی دانش آموزان آن‌ها از دانشگاه‌ها و رشته‌های خاص برآورد می‌کنند، چه تضمینی وجود دارد که شرایط اجرای آزمون توسط مسئولان مدارس یا مناطق به درستی رعایت شود؟ همچنین در زمینه تصحیح اوراق امتحانی و نمره دهی به آن‌ها چنان که می‌دانیم ارزیابی سوالات تشریحی تاحدی تحت تأثیر قضاوت‌های شخصی افراد ارزیابی کننده قرار می‌گیرد؛ چه تضمینی وجود دارد که همه مصححین به شیوه یکسانی عمل نمایند؟

آنچه که در این قانون نادیده گرفته شده نقش نمرات تراز در پذیرش دانشجویان دانشگاه هاست. بدون تردید آزمون کنکور برای داوطلبانی که از سال‌های قبل در پشت دروازه‌های ورود به دانشگاه‌ها مانده اند نیز برگزار می‌شود.

با توجه به اینکه ما مبنای یکسانی برای مقایسۀ نمرات این داوطلبان نداریم و در هر سال میانگین و انحراف معیار نمرات آزمون شوندگان مقادیر متفاوتی را در بر می‏ گیرد و بر اساس آنها، نمرات استاندارد و نمرات تراز نیز متفاوت خواهد بود. حتی اگر نمرات تراز آن سال‌ها نیز مبنای مقایسۀ نمرات افراد باشد، باز به خاطر متفاوت بودن افراد آزمون گرفته شده در سال‏‌های متفاوت، نمی‌توان از آن به عنوان مبنای مقایسۀ برای نمره گذاری استفاده کرد.

به طور مثال شما ۳ نفر را در نظر بگیرید که یکی در سال ۱۴۰۰، یکی دیگر در سال ۱۴۰۱ و نفر سوم در سال ۱۴۰۲ در امتحان نهایی درس فیزیک شرکت کرده و هر سه نمرۀ ۱۶ گرفته اند؛ آیا نمرات ۱۶ هر ۳ نفر باید به یک میزان در قبولی آن‌ها نقش داشته باشد؟ ممکن است ضریب دشواری سؤالات فیزیک در این سه سال یکسان نباشد و نمرۀ ۱۶ داوطلبی که در سال ۹۲ در آزمون نهایی این درس شرکت داشته در یک آزمون آسان‌تر و در میان آزمون دهندگان نسبتاً ضعیف‌تر به دست آمده باشد و نمرۀ ۱۶ داوطلبی که در سال ۹۴ در آزمون نهایی این درس شرکت داشته، در یک آزمون مشکل‌تر و و با حضور آزمون دهندگان قوی‌تر حاصل شده باشد.

 

با اجرای این طرح هرچند ما نقش سازمان سنجش را در زمینه سنجش و اندازه گیری اطلاعات و آموخته‌های دانش آموزان کم رنگ کرده ایم، ولی در عوض این نقش را به یک دستگاه دیگر به نام آموزش و پرورش سپرده ایم و در حقیقت، کنکور از بین نرفته بلکه متولی اجرای آن تفاوت پیدا کرده است و سایه کنکور بازهم بر سر دانش آموزان و والدین آن‌ها خواهد بود و موسسات کنکور نیز این بار به جای آموزش تست زنی به آموزش شیوه پاسخ دهی به سوالات تشریحی خواهند پرداخت.

نکته دیگر در نحوه پذیرش دانشجو بر اساس سوابق تحصیلی بر اساس معدل است. اگر ما بخواهیم از بین کسانی که معدل‌های بالا دارند یک نقطه برش پیدا کنیم که افراد برتر را انتخاب کنیم این نقطه برش چه عددی خواهد بود؟ با توجه به اینکه در سنوات گذشته تأثیر سوابق تحصیلی درحد ۳۰ درصد باضریب مثبت بوده است، ولی اغلب دانش اموزانی که از رشته‌ها و دانشگاه‌های خوب پذیرفته شده اند و اتفاقاً معدل بالایی نیز داشته اند در جدول تأثیر سوابق تحصیلی با این جمله مواجه شده اند: " فاقد تأثیرمثبت ".
دلیلش این است که در بین دانش آموزانی که متقاضی ورود به رشته‌ها و دانشگاه‌های برتر می‌باشند نقطه برش معدل نمره ۷۵ / ۱۹ بوده است. یعنی به خاطر اینکه اکثر دانش آموزان معدل بالا و نمرات خوبی کسب کرده اند نمی‌توان با سوابق تحصیلی قبولی یا عدم قبولی شان را از دانشگاه‌ها به درستی مشخص کرد، چون اکثریت آن معیار را کسب کرده اند.

مسأله دیگری که ممکن است آموزش و پرورش را دچار چالش کند، تقاضای شرکت دانش آموزان در آزمون مجدد برای ترمیم و افزایش معدل است. باتوجه به اینکه کنکور هر سال یکبار برگزار می‌شود، اگر کسی سال قبل در کنکور پذیرفته نشود می‌تواند یکسال دیگر تلاش کند و در کنکور پذیرفته شود. حال اگر نمرات سوابق تحصیلی ملاک پذیرش دانشجو باشد هر داوطلبی که پذیرفته نشده ممکن است مجدداً تقاضای شرکت در آزمون‌های نهایی و ترمیم معدل را داشته باشد و با توجه به اینکه برای قبولی در دانشگاه‌ها و رشته‌های خاص معدل و نمرات بالایی لازم است ممکن است حتی کسانی که معدل نمرات آن‌ها ۵۰ / ۱۹ نیز باشد مجددا درخواست شرکت در امتحانات و ترمیم معدل بدهند و آموزش و پرورش هر سال با حجم گسترده‌ای از اوراق امتحانی نهایی مواجه گردد که با توجه شرایط کمبود نیروی انسانی قادر به انجام آن نباشد.
دادن اختیار به دانشگاه‌ها در تعیین ملاک معدل برای ثبت نام که در حال حاضر نیز در ثبت نام برخی از دانشگاه‌ها اعمال می‌شود، مشکل دیگری است برای داوطلبینی که ممکن است در طول سال‌های تحصیل در دبیرستان به هر دلیلی نتوانسته اند به خوبی مطالعه کنند، ولی پس از اتمام دوره متوسطه تصمیم به مطالعه و قبولی از دانشگاه گرفته اند. بدیهی است این دانش آموزان به خاطر پایین بودن معدل اگر هم بخواهند نمی‌توانند از رشته و دانشگاه خوب پذیرفته شوند مگر اینکه اکان مجددی برای ترمیم معدل باشد.

ابهام دیگری که برای دانش آموزانی که قرار است در سال ۱۴۰۲ و بعد از آن کنکور بدهند مسأله حذف دروس عمومی از کنکور می‌باشد. اگر قرار است دروس عمومی از کنکور حذف شوند و مبنای پذیرش در دانشگاه‌ها نمرات نهایی سال‌های ۱۱ و ۱۲ باشد دانش آموزان باید از پایه دهم برای آن برنامه ریزی کنند، یعنی آیا لازم نیست انواع کتاب‌های تست زنی را تهیه کنند و یا کتاب‌های پایۀ دهم را برای کنکور مطالعه نمایند. لازم است مشخص گردد که اگر قرار است برمبنای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی عمل شود، این ابهامات هر چه سریعتر برطرف گردد.

به نظرم، با توجه به اینکه دروس عمومی عامل تعیین کننده‌ای در انجام کار حرفه‌ای نمی‌باشند یا باید به طور کلی از کنکور کنار گذاشته شوند و یا دانش آموز در دو مرحله، یک بار کنکور دروس عمومی را بدهد و یک بار کنکور دروس تخصصی را در مجموع نمرات آن دو آزمون ملاک پذیرش در دانشگاه‌ها باشد. حال اگر برای هر کدام از آن‌ها دو سال هم اعتبار در نظر بگیرند بهتر خواهد بود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از صدای معلم، تاریخ انتشار: ۶ تیر ۱۴۰۰، کد خبر: ۲۱۲۲۱، www.sedayemoallem.ir