شعار سال: نگاهی به اصول ۱۴گانه دمینگ در حوزه مدیریت و بررسی آن در نهاد عالی کشاورزی نشان میدهد که نوعی چسبندگی و مقاومت در برابر گفتمان عملیاتی تحول در ساختار آن مشاهده میشود بهگونهای که سازمان کشاورزی را به سمت ناکارآمدی هدایت کرده است که نتایج آن در عمل در عرصههای مختلف میدان کشاورزی قابلمشاهده است البته این به مفهوم نادیده گرفتن معدود کارکردهای مثبت در برخی از بخشها برای بهروزکردن مدیریت کشاورزی نیست، اما کلیت حرکت قطار جهادکشاورزی، قبول ناکارآمدی و حرکتهای چندباره در همان بسترهای خودساخته سنتی گذشته است بدون توجه به اینکه بسیاری از بهرهبرداران کشاورزی در برخی از عرصهها بسیار جلوتر از نهاد عالی کشاورزی میباشند.
با این مقدمه به نظر میرسد مجموعه درون ستادی جهاد کشاورزی باید از شرایط موجود خارج شوند و شرایط را به سمتی هدایت داشته باشند که برونداد آن کارآمدی، تضمین امنیت غذایی قابلقبول و امنیت معیشتی کشاورزان باشد. شرط تغییر شرایط و تحول در بخش کشاورزی ورود به میدان بزرگ عملیات کشاورزی از یکسوی و از دیگر سوی، فعالسازی دیپلماسی کشاورزی است. درواقع باید از چسبندگی به گذشته فاصله بگیرد و بر مدار آینده بهتر قرار گیرد که این مهم خود نیازمند سیاستگذاریهای علم پشتیبان بر مسئلههای کشاورزی است.
نگاهی به برونداد کنونی در حوزه تولید محصولات کشاورزی نشان میدهد که هماکنون حدود ۱۲۰ میلیون تن با انحراف ۱۲ میلیون تن به ارزش ۸۰ میلیارد دلاری با استفاده از مجموعهای از نهادهها به رهبری ۷۰ میلیارد مترمکعب آب تولید میشود. کل ارزش محصولات صادراتی کشاورزی حدود ۵.۵ میلیارد دلار است و در مقابل ۱۲ میلیارد دلار کالاهای اساسی وارد کشور میشود که اگر نهادههای اساسی مانند کود، سم، بذر، واکسن و سایر نیازمندیهای بخش کشاورزی به آن اضافه شود حدود ۱۸ تا ۲۵ میلیارد دلار خواهد شد. این به مفهوم سرانه صادرات ۱۷ دلاری، تولید ۱.۷ کیلوگرمی محصولات کشاورزی از هر مترمکعب آب و ارزشافزوده سرانه ۱۱.۱ میلیون تومانی بخش کشاورزی است.
با این تصویر مشخص است کشاورزی بهعنوان یک فعالیت اقتصادی و تشویق کننده سرمایهگذاری نتوانسته خودنمایی کند که این موضوع رسالت همه نخبگان کشاورزی و فعالان و ذینفعان کشاورزی را برای حرکت بنیادین برای ایجاد تحول تولیدکننده منافع برای همه جدیتر میکند که در این چارچوب اقتدا به اصول چهارگانه "ما میتوانیم"، "همه با هم"، " تنها برای یکبار" و "سیاستهای علم پشتیبان" در یک بستر مبتنی بر شفاف سازی ارائه خدمات به بخش کشاورزی لازم و ضروری است. وزارت جهاد کشاورزی باید از ساختار عملیاتی کشاورزی خارج شود و عملیات را به طور کامل به تشکلهای مدنی بخش کشاورزی واگذار نماید و مأموریتهای جدیدی را برای آنها تعریف نماید و البته قویتر و مهمتر از مأموریت تأمین امنیت غذایی و بقای بخش کشاورزی، پاسخگویی این تشکلها است که باید مورد توجه جدی قرار گیرد. نویسنده بر این اعتقاد است که امروز باید شرایط لازم برای نقش بازی تشکلهای مدنی کشاورزی فراهم آورده شود تا بخش کشاورزی بر مدار و ریل جدیدی قرار گیرد که نتیجه آن خروج بخش کشاورزی از تصویر ارائهشده در بالا و نقش بازی قویتر از گذشته کشاورزی در اقتصاد ملی باشد.
امید اینکه در دولت مردمی تحرکات جدید برای تحول در بخش کشاورزی و فاصله گیری از چسبندگی به گذشته به کمک همه ذینفعان و ذیمدخلان بخش کشاورزی صورت گیرد تا بخش کشاورزی بتواند با تکیه کامل بر علم پشتیبان کشاورزی و سیاستهای علم پشتیبان، ظرفیتهای بزرگ پنهان خود را در چارچوب کشاورزی پایدار ظاهر سازد و نشانههای بهبود شاخصهای اقتصادی در این بخش ظاهر شود و از فضای بحرانی پیشروی ناشی از نامدیریتی در کشاورزی نجات پیدا کند.
محمد قربانی، استاد دانشگاه فردوسی مشهد
پایگاه تحلیلی خبری شعار سال برگرفته از کانال تلگرامی معجزه توسعه