شعارسال: متن مقاله محمد‌علی تقوی راد مدرس دانشگاه درباره «نقش مردم در تحقق اقتصاد مقاومتی» را در ذیل از نظر می‌گذرانید:

چکیده:

موضوع اقتصاد مقاومتی یکی از مسائل و موضوعات مهم کشور ما محسوب می‌گردد. بسیاری فکر می‌کنند که تنها دولت و مسئولین نظام وظیفه اجرای تحقق آن را دارند، در حالی‌ که در این رابطه نقش مردم کمتر از دولتمردان نمی‌باشد. در این مقاله برآنیم تا ابعاد این نقش را تبیین کنیم.

ابتدا عناصر اصلی نقش مردم در شش مؤلفه شامل: 1-باور و ایمان؛ 2-ترجیح خودی بر بیگانه؛ 3-اصلاح الگوی مصرف؛ 4- الگوی کسب و کار؛ 5- تحمل و بردباری؛ 6- همکاری و یاری رسانی تبیین گردیده سپس به الزامات این نقش در سه مورد پرداخته شده که عبارتند از:

الف) حضور همه جانبه؛ ب) ایفای نقش مطالبه‌گری؛ ج) تحقق فرهنگ کار و تلاش

آنگاه آفتهای نقش مردم مورد بررسی قرار گرفته که طی آن:

الف) سودجویی و ثروت‌اندوزی؛ ب) احتکار کالا؛ ج) عرضه کالای بی کیفیت و گرانفروشی؛ د) قاچاق کالا و ارز؛ مورد بحث قرار گرفته است.

همچنین به بایدها در 19 مورد و نبایدها در 20 مورد پرداخته شده است.

در پایان برای تقویت نقش مردم پیشنهاداتی به دولت و کارگزاران نظام در سه مبحث شامل چهارده بند ارائه گردیده است. از ویژگی‌های این مقاله این است که از بحث‌های نظری خودداری نموده و در حد امکان به موضوعات کاربردی و مسائل روز جامعه پرداخته است.

*نقش مردم در تحقق اقتصاد مقاومتی

تکیه عمده اقتصاد مقاومتی همواره روی دوش مردم است. (مقام معظم رهبری 19/11/93)

با توجه به اینکه یکی از پایه‌های اساسی نظام جمهوری اسلامی ایران مردم هستند بنابراین موفقیت هر طرح و برنامه‌ای در گرو همکاری خوب مردم می‌باشد. بدیهی است که برای جلب همکاریهای همه جانبه مردم، باید در مرحله اول آن طرح یا برنامه، جنبه ملی یا استراتژیک داشته باشد و حافظ منافع عموم مردم و به خصوص اقشار ضعیف و متوسطه جامعه باشد و در مرحله دوم باید مردم نسبت به اهمیت آن موضوع و نقش آن در بهبود زندگی و فراهم آوردن آسایش آنان آگاهی‌های لازم را کسب نموده باشند.

موضوع اقتصاد مقاومتی از فرض مذکور خارج نیست؛ زیرا در تحقق این نوع از اقتصاد گرچه نقش دولت قوی‌تر است لیکن نقش مردم نیز از اهمیت والایی برخوردار است و سهم بسزایی دارد؛ چنانچه مردم از میزان تاثیرگذاری کارهای کوچک خود بر مصادیق عملی تحقق مولفه‌های اقتصاد مقاومتی آگاه گردند، قطعاً به نقش فردی خود مبادرت می‌ورزند و نیز با توجه به اینکه از شاخصه‌های این نوع اقتصاد «مردم بنیاد» بودن آن است و همچنین از مولفه‌های دیگر اقتصاد مقاومتی «مردم محوری» می‌باشد که تحقق این دو مهم در گرو حضور فعال و ایفای نقش بایسته عموم مردم در هر فعل و انفعال اقتصادی می‌باشد پس باید به این وظیفه مهم در تحقق اقتصاد مقاومتی بهای بیشتری داده و با همتی مضاعف و حالتی جهادگونه به ایفای این نقش بپردازیم.

بخش اول:

*عناصر کلیدی در نقش مردم

1) باور و ایمان

مردم باید بدانند تجربه جهانی و تجربه چندین دهه بعد از انقلاب ما نشان می‌دهد اقتصاد دولتی کار به جایی نمی‌برد و به این باور برسند که برای تحقق اقتصاد مقاومتی باید با ایمان کامل و همت والا به صحنه آمده و هر عملی که حتی به اندازه ذره‌ای به این باور کمک می‌کند اقدام نمایند و برای عملیاتی شدن آن همچون ایمانی راسخ از هرگونه تلاش و کوشش دریغ نورزند و بدانند کارهای کوچک و عمل‌های ریز و درشت هر یک از مردم، قطره‌های اقیانوس بی کران ملت را تشکیل می‌دهند و چنانچه در طول تاریخ بشریت به خصوص تاریخ اسلام بارها دیده شده که کارهایی کوچک حتی از گروههایی کوچک از مردم، گره‌هایی بزرگ از مشکلات جامعه را حل کرده و موانعی عظیم را از سر راه ملتی رفع کرده است.

پس باید زیرساخت‌های باورافزای خود را تقویت کنیم و بر شناخت و درک مفاهیمی که رهبری درباره اقتصاد مقاومتی می‌فرمایند عمق ببخشیم و مسئولین مربوط نیز در راستای بالارفتن بینش و تقویت ایمان مردم نسبت به اقتصاد مقاومتی برنامه‌ریزی نمایند.

2) ترجیح خودی بر بیگانگان

در وضعیت کنونی که از صنعت پیشرفته‌ای برخوردار نیستیم، شکی نیست که تولیدات خارجی در بسیاری از موارد از کیفیت یا حداقل ظاهری بهتر از تولیدات داخلی برخوردار می‌باشد اما وقتی مصرف تولیدات داخلی موجب رونق اقتصادی می‌گردد و از بیکاری تعدادی از جوانان جلوگیری می‌کند و به دنبال آن ازدواج جوانان و دهها مشکل دیگر مردم حل می‌شود آیا بازهم باید چشم به کالای خارجی دوخت؟ بر فرض که به صرفه‌تر باشد، یا بادوام‌تر باشد یا زیباتر!! باید به طور جدی تولید داخلی را بر خارجی ترجیح دهیم چنانکه مقام معظم رهبری فرمودند: خرید جنس داخلی یک ضرورت برای مقاوم‌سازی اقتصاد است و بر روی همه چیز این کشور تأثیر می‌گذارد؛ باید به این توجه کرد این نقش همه مردم است (سخنرانی 1/1/93)

بنابراین به طور قاطع باید مصرف تولیدات داخلی را بر انواع خارجی آن ترجیح دهیم.

*فواید و اثرات مصرف کالاهای داخلی

1-رونق اقتصادی و پیشرفت کشور

2-رفع بیکاری

3-رونق صادرات

4-ظهور ابتکارها

5-تقویت خودباوری

6-ایجاد شور و نشاط اجتماعی

7-تحقق شعار «ما می‌توانیم»

8-پایین آمدن میزان فساد

9-کم شدن فاصله طبقاتی

10-جلوگیری از قدرتمندترشدن کارتل‌های اقتصادی

11-تقویت تولیدی‌های کوچک

12-تقویت بخش خصوصی

3) اصلاح الگوی مصرف

مقام معظم رهبری در زمینه‌سازی برای اقتصاد مقاومتی، شعار سال 90 را «اصلاح الگوی مصرف» نامگذاری نمودند و این به خاطر آن بود که به طور جدی موضوع نحوه و انواع مصرف و چگونگی هزینه‌های مصرفی در جامعه ما فاقد یک الگوی تعریف شده می‌باشدباشد (1) و به شدت آسیب دیده است به طوریکه آمارهای موجود اقلام مصرفی از قبیل نان، آب، دارو، انرزی و ... نسبت به همه جای دنیا در حد مضحکی قرار دارد.

تبیین الگوی مصرف در زندگی روزمره

1-3- الگوی مصرف پوشش

1/1/3- پوشش باید متناسب با فصل باشد؛

2/1/3- پوشش باید تأمین کننده نیازهای بدن باشد؛

3/1/3- پوشش باید بدن را از آسیب‌های بیرونی حفظ کند؛

4/1/3- پوشش باید در حد و اندازه اعضای بدن باشد؛

5/1/3- تمیزی و نظافت لباس امری ضروری است؛

6/1/3- زیبایی لباس در حد معمول لازم است؛

7/1/3- رعایت عرف جامعه در حد معمول لازم است (مگر در مواردی که خلاف شرع باشد)؛

8/1/3- نوع پوشش نباید نمادی از بیگانگان باشد؛

9/1/3- در پوشش تجمل و زیبایی و شادابی خوب است امام تجمل‌گرایی و اشرافی‌گری خوب نیست؛

10/1/3- از لباس باید تا موقعی که قابل استفاده است بهره برد؛

11/1/3- لباس مد مانعی ندارد اما مدگرایی خوب نیست؛

12/1/3- نوع پوشش نباید موجب مزاحمت برای اعضای بدن باشد از قبیل: بسیار بلند بودن یا کوتاه بودن و تنگ یا چسبان که برای بدن ضرر دارد؛

13/1/3- پوشش‌های با جنس طبیعی به لباسهایی که از جنس پلاستیکی هستند ترجیح دارد؛

14/1/3- از پوشیدن لباسهای مربوط به جنس مخالف باید خودداری نمود؛

15/1/3- از پوشیدن لباس شهرت و هرگونه خودنمایی و جلب نظر و... باید خودداری نمود.

2-3 –الگوی مصرف تغذیه

1/2/3- توجه داشتن به حلال و حرام بودن و رعایت مکروه و مستحب بودن مواد غذایی

2/2/3- مواد غذایی باید به نحوی انتخاب شود که برطرف کننده نیازهای گوناگون بدن باشد

3/2/3- از هرگونه اسراف و تبذیر در هنگام خرید و هنگام طبخ و موقع خوردن مواد غذایی باید جدا خودداری نمود

توجه: مواد غذایی مانده و نیز غذاهای شرکتی از ارزش غذایی کمتری برخوردارند.

4/2/3- مواد غذایی باید طبق اصول مربوط تهیه و نگهداری شود در غیر اینصورت از ارزش غذایی آنها کاسته می شود

5/2/3- از مصرف مواد عذایی تهیه شده در خارج از کشور به خصوص کشورهای غیر اسلامی به طور جدی باید پرهیز نمود

6/2/3- در هر وعده از غذاهای متنوع و متضاد استفاده نشود.

7/2/3- از سبزی های خوراکی و میوه ها در هر فصل حتما استفاده شود.

8/2/3- رعایت اصول طبخ هر نوع غذا و رعایت نحو میل نمودن آن بسیار مهم است.

9/2/3- در کتابهای بهداشتی و نیز روایات اسلامی مواردی برای نحوه غذا خوردن آمده است که به پاره ای از آنها اشاره می کنیم:

- مسواک زدن قبل و بعد از خوردن غذا

- ششستن دستها قبل و بعد از غذا

- خوردن نمک یا سرکه بعد و قبل از غذا (به منظور ضدعفونی کردن مجاری تغذیه)

- تا گرسنه نشدیم غذا نخوریم

- با بسم الله شروع کنیم

-قبل از سیرشدن دست از غذا بکشیم

- خوب جویدن غذا

- در بین غذا خوردن (صبحانه، ناهار، شام) آب یا نوشیدنی نخوریم.

- با آرامش و نگاه کردن به غذا آن را میل کنیم.

- در پایان شکرگزار پروردگار باشیم.

توجه: استفاده از طب سنتی و اسلامی در کنار طب نوین می تواند کارسازتر باشد.

3-3- الگوی مصرف مسکن

1/3/3- مسکن باید متناسب با تعداد عائله باشد

2/3/3 – مسکن وسیع بهتر است

3/3/3- در ساخت مسکن و استفاده از آن نباید دچار اسراف و تبذیر شد.

4/3/3- خالی گذاشتن واحدهای مسکونی یا مسکن بیشتر از تعداد عائله اسراف محسوب می گردد

5/3/3- هنگام گرم یا سردکردن مسکن باید مراقب اسراف باشیم.

6/3/3 – مسکن حیاط‌دار و اختصاصی بهتر از مجتمع مسکونی است.

7/3/3- تامین هوا و فضای مناسب برای دختران و پسران و بهداشت محل مسکونی باید مدنظر باشد.

8/3/3- ظواهر بنا و نمای آن نباید حاکی از اشرافیت یا تقلید از بیگانگان باشد.

9/3/3- در تجهیزات داخلی و مبلمان و... باید از تجمل‌گرایی و اسراف و اشرافیت خودداری نمود.

10/3/3- در ساختن و تجهیزات ساختمان از مصالح خارجی خودداری گردد.

4-3- الگوی مصرف انرژی و خودرو

1/4/3- مصرف انرژی باید در حد ضرورت باشد و هر گونه زیاده‌روی علاوه بر خسارت بر ثروت ملی موجب ضمان نیز می شود. (فتوای حضرت امام خمینی(ره))

2/4/3- در حد امکان باید از خودرو برای تک‌سرنشینی استفاده نکنیم

3/4/3- در حد امکان باید از خودروهای عمومی استفاده نمود

4/3/3- هنگام استفاده از خودروی شخصی، افراد در مسیر را بهره مند نماییم

5/4/3- از فخرفروشی با وسیله نقلیه شخصی خودداری نمائیم.

6/4/3- از آلودگی صوتی خودداری نمائیم.

7/4/3- از خودروهای ساخت داخل استفاده کنیم.

8/4/3- از خودروهایی که نماد اشرافی گری است استفاده نکنیم.

9/4/3- آلایندگی خودرو و نظافت ظاهری آن باید رعایت گردد.

5-3-الگوی چگونگی معاشرت

1/5/3- از هرگونه اعمال حرام، زشت و خلاف شئونات اسلامی و ایرانی پرهیز گردد.

2/5/3- در معاشرت رعایت محرم و نامحرم لازم است و از مراوده‌هایی که موجب عادی شدن روابط زنان و مردان در مجالس و محافل بخصوص ادارات و شرکتها می گردد خودداری نمایند.

3/5/3- ساده‌زیستی در همه حال و برای همه اقشار ضروری است.

4/5/3- دوری از افراط و تفریط در هر حال میانه‌روی توصیه می شود.

5/5/3- مؤدب بودن به آداب اجتماعی و رعایت قوانین و مقررات بسیار مهم است.

6/5/3- تمیز بودن، معطر بودن، خوش‌رو بودن بسیار خوب است.

7/5/3- داشتن حس تعاون و یاری رساندن به همنوعان و دستگیری از نیازمندان علمی، اجتماعی، مالی و غیره بسیار مهم است.

8/5/3- رعایت حقوق دیگران بخصوص نزدیکان و حق داران بسیار ضروری است.

9/5/3- استراحت و تفریح در حد نیاز لازم است.

10/5/3- گشاده‌دستی برای خانواده و ایجاد فضای امن و آرام لازم است.

11/5/3- احساس مسئولیت در هر کاری و تلاش نمودن برای اینکه کارها به نحو احسن انجام گیرد.

12/5/3- کم نگذاشتن از عبادت و حقوق الهی تا نیل به حد اعلای آن

13/5/3- انجام صله رحم، دید و بازدید دوستان، بیماران و...

14/5/3- خودداری از اسراف در پذیرایی‌ها و چشم و هم چشمی و به رخ کشیدن و...

15/5/3- تکریم میهمانان و مراجعین و اظهار تواضع و رعایت سادگی

4-الگوی کسب و کار

یکی از عناصر مهم اقتصاد مقاومتی چگونگی کسب و کار و نحوه تولید و نوع درآمد افراد است که در روایات اسلامی و کتب فقهی نیز به‌طور مبسوط به آن پرداخته شده است که به اختصار به موارد شاخص آن می پردازیم:

1/4- درآمد باید از راههای حلال صورت گیرد.

2/4- درآمد باید از کارهای مفید صورت گیرد.(2)

3/4- هدف باید خدمت رسانی و ارائه خوب خدمات باشد (در این صورت عبادت محسوب می شود)

4/4- مدت کار و سختی آن باید در حد توان انسان باشد. (قابل توجه کارفرمایان)

5/4- احساس مسئولیت در حد اعلاء و دریافت مزد در حد معقول باشد.

6/4- هنگام کار مراقب وسایل و امکانات باشیم و از تخریب زودهنگام آنها جلوگیری کنیم.

7/4- در هنگام تولید با ارائه خدمات به فکر ارائه تولید برتر و خدمت احسن باشیم.

8/4- میزان وقت گذاری برای کسب درآمد باید در حدی باشد که به عبادت و رفع نیازمندیهای شخصی و خانواده لطمه نزند.

9/4- در کسب درآمد به برکت آن توجه کنیم نه فزونی آن (رضای مشتری و دعای خیر او مهم است)

10/4- از درآمد بدون زحمت، واسطه گری و مانند آن بپرهیزیم.

11/4- در کسب درآمد بطور جدی مراقب رعایت حقوق زیردستان باشیم.

12/4- از پرداخت حقوق الهی و حقوق عمومی و حق الناس غفلت نکنیم.

13/4- اگر درآمد ما از بیت المال است بسیار مواظب باشیم مدیون نشویم.

14/4- اگر از درآمدهای عمومی و بیت المال ارتزاق می‌کنیم سعی کنیم کار را با جدیت بیشتری ارائه کنیم.

5- تحمل و بردباری

با توجه به اینکه مردم ما سالیان دراز رفتاری متفاوت از اقتصاد مقاومتی داشته‌اند و هم اکنون نیز دشمن در نبردی بی امان به جنگ اقتصادی و فرهنگی با ملت درآمده است، بدیهی است که راه بیرون رفت از آن و فائق شدن بر دشمن، مدتی طول خواهد کشید که در این مدت نیاز شدید به استقامت و تحمل بعضی از امور را باید بر خود هموار سازیم؛ شکی نیست که در این مسیر سختی‌ها و نارسایی‌ها و کمبودهایی در پیش خواهیم داشت که روحیه بردباری و تحمل می‌تواند عامل موثری برای پیروزی بر دشمن و رسیدن به مقصد باشد.

به‌عنوان مثال باید صرفه‌جویی نمود یا برای استفاده از کالاهای داخلی ممکن است لازم باشد وجه بیشتری بپردازیم یا شاید بعضی از کالاهای داخلی از مرغوبیت کمتری نسبت به مشابه خارجی برخوردار باشد یا بعضی کمبودها یا ناشی‌گری‌های متصدیان امور را شاهد باشیم که در کل باید عنوان «جهاد» برای تحقق اقتصاد مقاومتی را بر آن بگذاریم تا تحمل آنها بر ما آسان گردد و این نوع رفتار از همان مصادیقی می‌باشد که مسلمانان صدر اسلام هنگام خداحافظی یکدیگر را به پایداری در حق و تحمل مشکلات توصیه می‌کردند (تواصوا به الحق و تواصوا بالصبر)

6- همکاری، تعاون و یاری‌رسانی

برای تحقق اقتصاد مقاومتی چه در بخش مردم و چه در بخش دولتی بیش از هر چیز همدلی و همکاری بین اقشار گوناگون را می‌طلبد و به‌طور جدی مردم باید یکدیگر را یاری کنند و همه احساس مسئولیت خاصی نمایند؛ چنانکه مقام معظم رهبری شعار سال 90 را «جهاد اقتصادی» اعلام نمودند که یکی از الزامات هر جهادی تعاون و یاری‌رسانی همه آحاد مردم است بنابراین با توجه به اینکه در دوران تحقق اقتصاد مقاومتی ممکن است مشکلاتی برای مردم یا کارفرمایان پیش آید، اقشار گوناگون مردم بخصوص افراد متوسط و بالاتر باید بیشتر به فکر تعاون و یاری‌رسانی به‌ویژه برای اقشار آسیب پذیر باشند تا این دوران به خوبی سپری شود.

بخش دوم:

*الزامات نقش مردم

الف) حضور همه جانبه

باید توجه داشت هنگامی نقش مردم در تحقق اقتصاد مقاومتی به‌طور کامل انجام می‌پذیرد که تمامی مردم به‌طور یکپارچه در تمامی جوانب امور مربوط به اقتصاد مقاومتی حضور بایسته و شایسته‌ای پیدا کنند و این حضور همه جانبه شامل موارد زیر می‌گردد:

1- بر آگاهی‌های اقتصادی خود بیافزایند.

2- یکدیگر را به اقتصاد مقاومتی دعوت کنند.

3- با عوامل منفی و افرادی که کارشان تخریب است مبارزه کنند.

4- در بخش تولید، تولید کننده خوبی باشند.

5- در بخش خدمات، ارائه کننده بهترین خدمات باشند.

6- در مصرف بهینه در همه زمینه‌ها تلاش کنند.

7- در مواجهه با اسراف‌ها و رویه‌های غلط تذکر دهند.

8- راهکارهای ابتکاری خود را شایع کنند.

9- ضعف‌ها و اشکالات دستگاههای اجرایی را به مسئولین برسانند.

10- در برقراری ارتباط با رسانه‌ها با یکدیگر فعال باشند.

ب) ایفای نقش مطالبه گری

با توجه به اینکه یکی از خصوصیات انقلاب اسلامی نقش فعال مردم در تحقق ارکان نظام است و از طرف حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری پیوسته بر این نقش تاکید شده و در رابطه با اقتصاد مقاومتی نیز تاکید نمودند پس باید اذعان نمود مردم دارای نقش چندگانه در این رابطه می‌باشند که یکی از آن موارد حضور در صحنه اقتصادی کشور به لحاظ تذکر به مسئولین در ارتباط با غفلت‌ها و هشدارهاست که باید به‌صورت مطالبات مردمی صورت گیرد. این نقش در موارد زیر باید به‌طور جدی از طرف مردم تا حد بازخواست پیش رود. مصادیق این نقش می‌تواند موارد زیر باشد:

1-سوء استفاده از بیت المال

2- استفاده از اجناس خارجی

3- تبلیغ اجناس خارجی

4- بالابودن سطح حقوق مسئولین و حق جلسات و ماموریتها

5- پایین بودن کیفیت کالاهای داخلی

6- اطلاع‌رسانی در رابطه با تخلفات به خصوص قاچاق کالا و ارز

7- بذل و بخشش‌های بی‌جای مسئولین از کیسه بیت‌المال

8- کشف موارد احتکار، گران فروشی و انواع فساد

9- مشاهده سستی در عزم مسئولین

10- انعقاد قراردادهای ضعیف یا رانت خواری و از این قبیل

11- عدم تحمل فساد

12- ضایع شدن بیت المال

13- ظلم و تجاوز به خصوص در رابطه با حقوق افراد ضعیف

ج) تحقق فرهنگ کار و تلاش

بررسی مجموع آیات و روایات در زمینه کار و تولید حاکی از آن است که جوهره اقتصاد اسلامی تلاش و جدیت برای تولید بهتر است و در اقتصاد مقاومتی نیز باید هم مسئولین و هم مردم از همتی مضاعف و کار مضاعف (شعار سال 89) برخوردار باشند تا دوران گذر از رکود اقتصادی را به دوران شکوفایی اقتصادی طی نمائیم؛ برای تحقق این موضوع باید جدیت و کوشش به‌صورت یک فرهنگ در جامعه تحقق یابد و از هرگونه کسالت و تنبلی و نیز مواردی که جنبه شانه خالی کردن از مسئولیت و تن‌پروری دارد خودداری نمود:

برای تحقق چنین فرهنگی باید:

1-ابعاد فرهنگ کار و تلاش برای مردم تبیین گردد

2- این فرهنگ در قالب کارهای هنری از قبیل فیلم و داستان و... ارائه گردد

3- افراد پرکار و جدی تشویق شوند

4- درآمدها متناسب با میزان زحمت و کار افراد تنظیم شود.

5- از افراد با تجربه و مسئولیت پذیر در کنار مدیران جوان استفاده شود

6- تنبلی، سستی، بی مسئولیتی در اشکال مختلف آن تبیین و برای جلوگیری از آنها فرهنگ سازی شود.

7- ارائه نمونه‌های عملی از شخصیت‌های اسلامی - ایرانی در زمینه‌های تلاش و کوشش و ...

8- حقوق مسئولین در نهادهای دولتی و عمومی با دیگر کارکنان فاصله زیادی نداشته باشد.

*آفت‌های نقش مردم

هر جریان فعال و زنده‌ای اگر مراقبت نشود دچار آسیب‌ها و آفت‌هایی می‌شود که ممکن است اصل آن را به مخاطره اندازد موضوع نقش مردم در تحقق اقتصاد مقاومتی نیز از این موارد استثناء نمی‌باشد. در این قسمت به آفت‌هایی که از طرف دشمنان یا افراد زیاده‌خواه یا افراد فرصت طلب و مانند آنها ممکن است نقش برجسته مردمی را تهدید کند به شرح زیر بیان می نماییم:

الف) سودجویی و ثروت اندوزی

در هر جریان تولید و خدماتی توقع سودآوری یک امر منطقی و ضروری می‌باشد ولی هرگاه این موضوع هدف تولید کننده باشد کار او به فساد کشیده می‌شود زیرا برای دست یافتن به سود بیشتر باید از کیفیت یا وزن کالا کاسته شود و این ضد اقتصاد مقاومتی می‌باشد که در روایات اسلامی نیز مورد مذمت قرار گرفته است. (3)

ب) احتکار کالا

هرگاه به منظور گران فروختن کالا یا خدمتی از عرضه آن در سطح جامعه خودداری گردد این کار احتکار محسوب می‌شود که همه هم در روایات اسلامی مذمت شده و هم بر خلاف اصول اقتصاد مقاومتی می‌باشد و به‌عنوان یک آفت تلقی می‌گردد که مردم باید از چنین اقدامی خودداری نمایند و مسئولین نیز باید با آن مبارزه کنند. (4)

ج) عرضه کالای بی کیفیت و گران فروشی

با توجه به اینکه امروزه در دنیای اقتصاد چه در سطح جهانی و چه در سطح داخلی رقابت حرف اول را می زند بنابراین کسانی که در پی کاستن از کیفیت کالای خود به خاطر سودجویی بیشتر هستند. خواسته یا ناخواسته ضربات جبران ناپذیری بر بدنه اقتصاد وارد می‌نمایند و در همین رابطه گران فروشی یا کم فروشی را نیز می‌توان در همین راستا ارزیابی کرد. بنابراین از هرگونه اقدامی که موجب کم شدن کیفیت کالا یا خدمات گردد و نیز گران فروختن آن یا کم گذاشتن از اندازه لازم آن که کم فروشی محسوب می‌گردد، هر کدام یک آفت محسوب می‌شود و باید به‌طور جدی از آن اجتناب نمود. (5)

د) قاچاق کالا و ارز

متأسفانه در بین مردم کسانی هستند که به سود معمولی و در آمد متعارف قانع نیستند و بر خلاف قوانین و مقررات به کار واردات یا صادرات به‌طور قاچاق می‌پردازند و به درآمدهای هنگفتی نیز نائل می‌گردند. طبق آمارهای موجود و منتشر شده میزان قاچاق کالا در کشور ما بسیار بالاست و این جز با عزم ملی در نخریدن و مصرف نکردن و جدیت مسئولین در مبارزه با آن راه دیگری ندارد.

*بایدها در نقش مردم

1-باید باورمان در رابطه با اقتصاد مقاومتی تقویت شود.

2- باید حتی الامکان کالای داخلی مصرف نمود و از تولید ملی حمایت شود.

3- باید در الگوی مصرف‌مان تجدیدنظر نماییم

4- باید حضور مردم در عرصه‌های اقتصادی جدی‌تر شود.

5-انتقاد از عملکردهای ضعیف رایج گردد و تا رفع آن ایستادگی کرد.

6- مطالبات مردم در رابطه با انواع فساد اقتصادی به‌طور جدی پیگیری شود.

7- دانش مردم در رابطه با انواع موضوعات اقتصادی باید پیوسته افزایش یابد.

8- روحیه تلاش و جدیت و مسئولیت پذیری باید تقویت شود.

9- روحیه همکاری، دلسوزی و هم یاری تقویت شود.

10- در هر تولید یا خدمتی باید عدالت مدنظر هر کسی باشد.

11- باید توقعات را کم کرد و بر فعالیت‌ها و کیفیت آنها افزود.

12- پیوسته با میانه روی از افراط و تفریط خودداری نماییم.

13- در هنگام انتخاب بر اولویت‌ها و ضرورت‌ها توجه کنیم.

14- با مصرف بهینه به رونق اقتصادی کمک کنیم.

15- با مصرف درست به رونق صادرات کمک کنیم.

16- با تولید کیفی‌تر و سود کمتر به صادرات کالا و خدمات کمک کنیم.

17- در هنگام استفاده از وسایل عمومی بیت‌المال و امکاناتی که متعلق به دیگران است همچون مال خود رعایت الگوی مصرف را بنمایم.

18- تحمل و بردباری خود را در مقابل کمبودها بالا ببریم.

19- مراقب هم‌نوعان در حوادث و گرفتاریها باشیم (گذشت، انفاق و...)

*نبایدها در نقش مردم

1-در هر شرایطی اسراف و تبذیر، ریخت و پاش و.. محکوم است.

2- رفاه‌طلبی، تجمل گرایی، تشریفات زاید، اشرافی گری نباید رایج گردد.

3- سودجویی، کاستن از کیفیت، گران‌فروشی و کم‌فروشی مجاز نمی باشد.

4- از هرگونه ضرر و زیان به وسایل و امکانات عمومی و اموال دیگران باید خودداری نمود.

5- از استفاده از نمادهای بیگانگان در پوشاک و مسکن و خوراک باید خودداری نمود.

6- امساک بی‌مورد، خسیس بودن، در مضیغه قرار دادن اعضای خانواده یا کارکنان زیردست نشانه تفریط است.

7- از مصرف بی‌رویه در مواد غذایی، دارو، پوشاک، انرزی و... جدا باید خودداری نمود.

8- نباید جز در موارد خاصی از اجناس خارجی استفاده نمود.

9- از مسائل اقتصادی نباید غفلت کنیم.

10- نباید در رابطه با فسادستیزی و اشرافیت کوتاه بیاییم.

11- تا رسیدن به مطالبات اقتصادی خود از مسئولین نباید از پای بنشینیم.

12- از استقامت و پایداری در تحقق اقتصاد مقاومتی نباید خسته شویم.

13- از زیاده‌خواهی و توقعات بی‌جا خودداری کنیم.

14- نباید دچار افراط و تفریط شویم.

15- از اجناس وارداتی بخصوص مواد غذایی حتی‌الامکان استفاده نکنیم.

16- در مشاغل عمومی و دولتی از مدیونی بترسیم.

17- از درآمدهای نامشروع، حرام و مشکوک خودداری نماییم.

18- از مشاغل دلالی و غیر مفید خودداری کنیم.

19- از پرداخت مالیات و عوارض فرار نکنیم.

20- نباید سستی، تنبلی و ضعف به خودمان راه دهیم.

پیشنهاداتی به دولت و کارگزاران نظام برای تقویت نقش مردم

الف)جلب اعتماد مردم از طریق:

1-مبارزه جدی با فساد، رشوه خواری، ریاست طلبی، استبداد

2- جلوگیری از ویژه‌خواری و رانت‌ها

3- استفاده حداقلی و در حد ضرورت از بیت المال

4- پایین آوردن سطح حقوق مسئولین

5- با مردم بودن، در میان مردم بودن، برای مردم کار کردن

6- تحقق مدیریت جهادی با اعمال مجازات شدید برای کارکنان کم کار، تنبل و سهل انگار و...

ب)پاسخگو بودن به مطالبات به حق مردم از طریق:

1-ارائه آمار و اطلاعات مورد نیاز مردم

2- دخالت دادن مردم در اداره امور

3- تقویت نقش مردم در کشف انواع فساد و...

4- تکریم ارباب رجوع به معنای واقعی

ج) بالابردن آگاهی و دانش مردم از طریق:

1-رسانه های عمومی

2- بسته های تشویقی و تقویت‌کننده در رابطه با افزایش آگاهی

3- تشویق درست‌کاران

4- تنبیه خلاف‌کاران

منابع و ماخذ:

1-محمدی ری‌شهری، الگوی مصرف

2- نهج‌البلاغه حکمت 81

3- محمدی ری‌شهری، محمد - توسعه اقتصادی ص 303

4- همان ص 927 به بعد

5- آیه 1 سوره مطففین