شعار سال: با توجه به وضعیت رکود - تورمی حاکم بر کشور و مشکلات ایجاد شده ناشی از تحریم های خارجی و عملکرد نامناسب دولت قبل و بر اساس آخرین تحلیل های بعمل آمده، دستیابی به اهداف سند چشم انداز تا حدودی زیادی دشوار شده و تحقق آن نیازمند عزم راسخ حاکمیت و قوای سه گانه و از همه مهمتر مشارکت حداکثری آحاد جامعه اعم از مدیران و کارشناسان بخش دولتی و خصوصی، سازمان های عمومی غیردولتی، سازمان های مردم نهاد(NGO)، شوراهای اسلامی شهر و روستا و مردم می باشد که متاسفانه آگاهی و مشارکت آحاد جامعه و مدیران و کارشناسان شهرستان ها، شوراهای اسلامی شهر و روستا و بخش خصوصی در برنامه های قبل بسیار کمرنگ و بی تاثیر بود و یکی از عوامل اصلی عدم تحقق اهداف برنامه های قبلی توسعه، عدم آگاهی و مشارکت مدیران و کارشناسان ملی و استانی بخش دولتی و خصوصی تا پائین ترین ردۀ مسئولیت از روند تدوین برنامه های کلان توسعه کشور بوده است.
معادل 89.8 درصد از جمعیت کشور در 45 درصد از وسعت جغرافیایی ایران سکنا گزیده اند و 10.2 درصد باقیمانده آن در 55 درصد از پهنه سرزمین زندگی می کنند، 87 درصد از شاغلین ایران در نیمه غربی ـ شمالی و 13 درصد مابقی در نیمه شرقی ـ جنوبی فعالند، 88.6 درصد از بزرگراه های کشور در نیمه غربی ـ شمالی و تنها 11.4 درصد در نیمه شرقی ـ جنوبی کشیده شده است، 68.7 درصد برق رسانی در نیمه غربی ـ شمالی و 31.3 درصد در نیمه شرقی ـ جنوبی صورت گرفته است که نشان از عدم تعادل در توسعه منطقه ای دارد.
اینکه جمعیت کشور و زیرساخت های لازم آن در یک منطقه خاص جغرافیایی متمرکز شده اند و بعضی از مناطق با وجود دارابودن منابع غنی انسانی و زیرزمینی، جزء مناظق محروم کشور محسوب می شوند و نتیجتاً عدم تعادل در توسعه منطقه ای، پیامدهایی نیستند که در یک دهه یا دودهه بوجود آمده باشد و مربوط به یک یا دو دولت باشد و یا تفاوت در مشی و خط فکری دولت ها منشاء آن باشد، بلکه نشات گرفته از حاکمیت نگاه نهادینه شدۀ بالا به پائین در ذهن مقامات ملی و عدم آگاهی و مشارکت فعال مدیران و کارشناسان دستگاه های اجرایی استانی، شهرستانی و فعالان بخش خصوصی درتدوین و اجرای برنامه های توسعه ای کشور است.
ناآگاهی و عدم شناخت سهوی و غیرارادی مدیران ملی و محلی به عنوان مجریان قانون، نسبت به روند تدوین برنامه ها و اسناد بالا دستی، آسیب های جدی را از قبیل مقاومت در مقابل اجرای برنامه، تفسیر اشتباه از برنامه ها، اجرای برنامه به شیوه نادرست، نارضایتی مردم از اجرای برنامه، مراجعات مردمی بیش از اندازه به ادارات و نمایندگان مجلس وکاهش اعتماد عمومی نسبت به دولت و حکومت بدنه وارد خواهد کرد.
یک اصل عمومی پذیرفته شده در ادبیات خط مشی گذاری عمومی و در بین دانشمندان مدیریت دولتی نوین، اصل مشارکت همه بازیگران و اثرگذاران، از بالاترین تا پائین ترین سطح، در فرایند خط مشی گذاری عمومی از مرحله تدوین تا مرحله اجرا می باشد و اساساً مشارکت عالمانه را ضامن تحقق اهداف آن برنامه و خط مشی عمومی(سیاست کلان) می دانند، چراکه اگر مشارکت کنندگان در مرحله تدوین برنامه مشارکت داشته باشند با تمامی زوایا و جنبه های مثبت و منفی آن برنامه آشنا شده و ناشی از این آگاهی، در مرحله اجرا موانع و مشکلات را براحتی رفع می کنند. مدیر و کارشناسی که از کیفیت تدوین یک برنامه کلان آگاهی نداشته باشد و در عین حال بنا به دستورات ستاد مرکزی مجبور است آن را اجرا کند، طبیعی است در هنگام اجرا انگیزه و خلاقیت لازم را به خرج نمی دهد. بنابراین نقطۀ مطلوب این است که زمینه ای فراهم گردد همه مدیران و کارشناسان استانی، شهرستانی، بخشی و حتی دهیاران و فعالان بخش خصوصی وعموم مردم از روند تدوین و جهت گیری های حاکم بر این برنامه ها آگاه شوند که بنوبه خود بدلیل آگاهی و مشارکت فعال آنها در روند تدوین برنامه، اجرا سریعتر و در عین حال اثربخش تر خواهد شد.
خوشبختانه رویکرد دولت تدبیر و امید در تدوین برنامه های کلان، مشارکتی و ترکیبی(بالا به پائین و پائین به بالا) است و این فرصت بسیار مناسبی را برای مدیران ملی و استانی فراهم کرده است تا در تدوین و اجرای برنامۀ ششم توسعه، نقش فعال مثبتی را ایفا نمایند. اکنون که برنامۀ ششم توسعه در حال تدوین است و ستاد تدوین آن در سازمان مدیریت و برنامه ریزی تشکیل و شوراها و کمیته های مشورتی آن تعیین و جلسات متعددی با موضوعات متفاوت در سطح ملی تشکیل شده است، مدیران ملی و استانی به جهت اینکه دیدی جامع و سیستمی نسبت به امورات کشور کسب نموده و با این نگرش جامع و سیستمی نسبت به برنامه ریزی و رفع مسائل حوزه مدیریت خود اقدام نمایند ضرورت دارد نسبت به روند تدوین این برنامۀ مهم و حیاتی آگاهی و شناخت کافی و وافی را کسب نمایند.
اینکه جهت گیری های اساسی برنامه ششم توسعه چیست؟ چه اهداف کیفی وکمی در آن تعیین شده است؟ اسناد بالادستی حاکم بر برنامه کدامند؟ براساس آمایش سرزمینی، استان های کشور دارای چه قابلیت هایی تشخیص داده شده اند؟ و......... از جملۀ سوالات متعددی هستند که پاسخ به آنها موجب خواهد شد آگاهی و شناخت مدیران و کارشناسان ملی و استانی به نظام برنامه ریزی کشور و همچنین نسبت به قابلیت ها و ظرفیت های ملی و استانی ایجاد و تقویت گردد و ناشی از این شناخت، برنامه ریزی و تصمیمات واقع بینانه و غیرمتعصبانه ای را اتخاذ و تدوین نمایند.
بنابراین با عنایت به فرصت مشارکتی که دولت تدبیر و امید برای تدوین برنامه ششم توسعه فراهم کرده است و مزیت های فراوانی که بر اصل آگاهی و مشارکت در تدوین و اجرای برنامه های کلان هرکشوری از جمله کشور عزیزمان، مترتب است و همچنین جلوگیری از آسیب های جدی که در فوق ذکر شد، پیشنهاد می شود مدیران ملی و استانی از طریق برگزاری سمینارها و همایش های یک روزه و با دعوت از کارشناسان خبره و مدیران مطلع از نظام تدوین برنامه ششم توسعه، نسبت به اطلاع رسانی و آگاهی مدیران و کارشناسان ادارات دولتی و حتی فعالان بخش خصوصی اقدام مقتضی را انجام دهند.
*معاون مرکز توانمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از وبسایت ایرنا، تاریخ انتشار 11 مهر 1394،کد مطلب 81782495 (4902727) www.irna.ir