شعار سال: 

کلاسیک ها 

اولین دیدگاه اساسی در زمینه اقتصاد به نظریات کلاسیک ها بر می گردد، که در آن بر کارایی اقتصاد مبتنی بر بازار و توانایی بازار در انتقال اطلاعات بین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان تاکید دارد. به اعتقاد این مکتب عدم تعادل های ایجاد شده در اقتصاد موقتی بوده و چنانچه نیروهای بازار بتوانند با آزادی کامل عمل نمایند، آنگاه در اقتصاد تعادل توام با اشتغال برقرار خواهد شد. کلاسیک ها بر ساز وکارهای قیمت ها به عنوان اصلی ترین ابزار بازار معتقدند. اساس دکترین این مکتب که اغلب لیبرالیسم اقتصادی نامیده می شود، عبارتند از: آزادی شخصی، ابتکار فردی، تجارت خصوصی و حداقل دخالت دولت. کلاسیک ها بازارها را به دو قسمت حقیقی و پولی تقسیم کرده اند و نیز آنان نقش بسیار کمرنگی برای پول قائل بوده و تنها وظیفه آن را تسهیل مبادلات و افزایش کارایی تولید می دانند.

نئوکلاسیک

پس از کلاسیک ها اعتقادات آن ها توسط جونز، منگر و والراس در سال های ۱۸۷۰ توسعه داده شد که از آن ها تحت عنوان نئوکلاسیک ها (مارژینالیست ها) یاد می شود. آن ها ابزارهای قدرتمند جدیدی را برای تجزیه و تحلیل اقتصاد مانند اشکال هندسی و تکنیک های ریاضی به کار بردند. اینها بر تصمیمات فردی و تجزیه و تحلیل جزئی (که برای ساده تر کردن دنیای واقعی بکار می رفت) تمرکز داشتند. از جمله دستاوردهای این مکتب می توان به اقتصاد ریاضی، اقتصاد رفاه، نظریه انتخاب مصرف کننده عقلایی، قانون تقاضا و … نام برد. از اصول فکری نئوکلاسیک ها می توان به تمرکز آن ها بر روی حدها، تاکید بر اقتصاد خرد، تاکید بر شرایط رقابت کامل، نظریه قیمت ها نشات گرفته از تقاضا، تاکید بر مطلوبیت ذهنی، تمایل به تعادل اقتصاد و حداقل دخالت دولت و …

نهادگرایان

نهادگرایان (تجدیدنظر طلبان ) به آن دسته از اقتصاددانان اطلاق می شود که به مسائلی نظیر ساختار و عملکرد سیستم اقتصادی، تغییرات تکنولوژی، رابطه قدرت بین گروه های مختلف اقتصادی، منطق پویش صنعتی شدن و یا تعیین اولویت ها و هدف های اقتصاد ملی را مورد بررسی قرار می دهند. هزینه های معامله از دید این نوع اقتصاددانان دارای اهمیت و برای طرف عرضه مهم است آقای کواس این نوع هزینه ها را علت تشکیل بنگاه ها بجای فعالیت منفرد افراد می داند. هزینه هایی مانند کسب اطلاعات بازار هر دو طرف عرضه و تقاضا، هزینه های مذاکره مربوط به هر معامله، و هزینه های عدم تعین از جمله هزینه های معامله است. در این دیدگاه راهبرد صنعتی شدن از طریق یادگیری، است که در آن چهار نهاد نقش کلیدی ایفا می کند: دولت متعهد به توسعه، بنگاه توانمند، مهندسین به عنوان گیرندگان تکنولوژی، و کارگران آموزش دیده و ماهر با دستمزد پایین.

در مجموع نهادگرایان، اتخاذ سیاست های حمایتی، هدفدار و زمانبندی شده، ادغام و یکپارچه سازی بنگاه های کوچک و شکل گیری بنگاه های توانمند و برخوردار از مقیاس لازمه، تشویق صادرات، اتخاد سیاست رقابتی مناسب در ساختار صنعتی، ایجاد مناطق آزاد و نواحی صنعتی در رابطه با صنایع نوین و هدایت بازارهای مالی را جهت تسریع فرایند توسعه صنعتی کشورهای در حال توسعه مورد تائید و تاکید قرار می دهند.

نئوشومپیترین ها

نلسون و وینر مکتب اقتصاد نئوشومپیترین برای توصیف رفتار نوآورانه تولید کننده، از مدل های انطباق ژنتیک در بیولوژی الهام گرفتند. آنها روی نوآوری به عنوان نیروی پیشران رشد اقتصادی تمرکز کردند. در این دیدگاه موقعیت بازار بنگاه های منفرد بطور دائم در نتیجه نوآوری های انجام گرفته توسط رقبا تغییر می کند. در این دیدگاه موقعیت بازار بنگاه های منفرد بطور دائم در نتیجه نوآوری های انجام گرفته توسط رقبا تغییر می کند.

نئوشومپیترین ها، دخالت دولت در ایجاد هم افزایی بین زیربخش ها مختلف از جمله تولید کنندگان و استفاده کنندگان را لازم و ضروری می دانند. آن ها تغییرات تکنیکی را چهار دسته، نوآوری های تدریجی، نوآوری های ریشه ای، نوآوری های سیستم های تکنولوژی جدید نوآوری در پارادایم تکنو-اقتصادی منجر می گردد. نظریه های آنان بر اساس دو نظریه "سیکل های بلند توسعه اقتصادی” و "تخریب سازنده” از خود شومپیتر پایه گذاری شده است.

اقتصاد اسلامی

در اواسط قرن بیستم شاهد ظور اقتصاد اسلامی در ادبیات آکادمیک اقتصاد بین المللی بودیم، امروزه هزاران مقاله و کتاب در این زمینه وجود دارد. اقتصاد اسلامی سبب تقویت سرمایه داری شده و نقاط ضعف آن را از بین برده است و امروزه کارایی این سیستم اقتصادی و سوآوری آن اثبات شده است.

عوامل متمایز کننده آن، منع بهره و ربا، مسئله باز توزیع سود در خمس و زکات، و مسائل هنجاری نظیر، منع از اصراف، خود نمایی و .. می باشد. منبع تامین مالی در اقتصاد اسلامی، حساب های پس انداز و سرمایه گذاری می باشد. و روش استقراض از بانک، مضاربه، مشارکت و … می باشد و این اقتصاد از سه عنصر، بانک، بانک مرکزی و بخش خصوصی تشکیل شده است.

منابع

۱-سیف الدین اصل، امر علی؛ مقایسه توام مکاتب توسعه اقتصادی و رویکرد سیاست گذاری فناوری به منظور یافتن مکتب توسعه اقتصادی و رویکرد سیاست گذاری مناسب

۲-گرجی، ابراهیم؛ مدنی، شیما؛ ۱۳۸۴؛ بررسی و ارزیابی سیر تحول مکتب کلاسیک به نئوکلاسیک و سپس به کلاسیک جدید. کلاسیک های جدید تا چه حد جدیدند؟؛ مجله تحقیقات اقتصادی؛ ۳۱-۶۷

۳-Timur Kuran;2011; Islamic Economics and the Islam

ic Subeconomy; The Journal of Economic Perspectives, Vol. 9, No. 4 (Autumn, 1995), pp. 155-173

۴-Khan, Mohsen; Mirkhor, Abbas;1984; The Financial System and Monetary Policy in an Islamic Economy; JKAU: Islamic Econ., Vol. 1, pp. 39-57 (1409 A.H./1989 A.D.)

سایت شعار سال، با تلخیص و اضافات برگرفته از سایت آینده پژوهی، تاریخ انتشار 2 بهمن 90، کد مطلب: -، www.ayandehpajoohi.com