شعار سال: حجت‌الاسلام علی عباسی در افتتاحیه همایش بین‌المللی «گفتگو‌های فرهنگی در چشم‌انداز تمدنی ایران و جهان عرب» که به همت مرکز مطالعات اجتماعی و تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سالن شیخ طوسی برگزار شد، با تقدیر از برگزار‌کنندگان این همایش اظهار کرد: امروز نیاز ما به گفتگو‌های فرهنگی بیش از هر زمان دیگری است. در زمانی که بر تفرقه تأکید می‌شود و دست‌هایی برای دامن زدن به این نزاعات تلاش می‌کنند، جای تشکر دارد از افرادی که این موضوع مهم یعنی گفتگو‌های فرهنگی میان ایران و جهان عرب را با یک چشم‌انداز تمدن نوین اسلامی طراحی کرده‌اند، زیرا در کنار ارتباطات رسمی که میان ایران و کشور‌های برادرمان وجود دارد، تقویت ورود به این گفتگو و دیپلماسی فرهنگی و علمی از ضروریات است.

رییس جامعه‌المصطفی؟ ص؟ العالمیه با بیان اینکه ملت ایران با برادران عرب و سایر ملت‌ها و دولت‌های اسلامی سرنوشت مشترکی وجود دارد، تصریح کرد: بیش از هزار سال است در حوزه تمدنی واحد زیست کرده‌ایم و از این پس نیز باید چنین باشد. منطقه ما تحت عنوان آسیای جنوب غربی که کانون اصلی حضور تمدن اسلامی است، پیش از ظهور اسلام هم از مهم‌ترین کانون‌های تمدنی بشر بوده و امروز نیز به دلایل متعدد دارای ظرفیت ایجاد تمدنی جدید است. مجموعه انسانی بزرگی که در این سرزمین زیست کرده‌اند و تاریخ ساخته‌اند، امروز نیز به وحدت نیاز دارند؛ علی‌رغم تکثر قومیتی که از ابتدای تمدن اسلامی وجود داشته است، محور‌هایی این جمعیت و انسان را به هم پیوند داده است؛ فارابی، خوارزمی، بیرونی، رازی، کندی و هزاران دانشمند بزرگی که در ایجاد تمدن سهیم بوده‌اند، از قومیت متعدد، اما با آرمان‌های واحد در کنار هم زیست کرده‌اند.

وی با بیان اینکه شاکله فرهنگی تمدنی، زمینه پیوند عمیقی میان مجموعه انسانی از شبه‌قاره تا شمال آفریقا فراهم کرده است، گفت: اما متأسفانه با وجود تمدن جدید وضعیت تغییر کرده است، زیرا تمدن جدید با بنیان‌های فکری رایج مردم منطقه متفاوت و دارای بیگانگی جدی با لایه‌های عمیق تمدن سابق در منطقه است، زیرا انسان‌گرایی در برابر خداگرایی، سودگرایی و فردگرایی نیز باعث جدایی دین از عرصه عمومی می‌شود و از لایه‌های عمیق تمدن جدید است. تمامی این شاخصه‌های تمدن جدید با تمدنی که در این سرزمین وجود داشته، تفاوت دارد؛ محصول تلخ تمدن جدید برای دنیا موردی به نام استعمار است و نمی‌توان تاریخ استعمار را از تاریخ تمدن جدید جدا کرد که هنوز هم اثر این پدیده در تمامی دنیا از جمله منطقه ما مشاهده می‌شود.

وی با بیان اینکه ایجاد تفرقه از آثار منفی تمدن جدید است، افزود: صاحبان استعمار تلاش کردند با ایجاد شناسه‌های کاذب، اجزای تشکیل دهنده تمدن اسلامی را جدا کنند و برای قومیت عرب، ترک و ایرانی شناسنامه‌هایی در تعارض با یکدیگر ایجاد کردند که موجب بزرگ به اجزای کوچک در برابر هم تبدیل شود و امروز نیز شاهد این اقدام فرهنگی هستیم. دو قرن است نوعی بیداری در میان مسلمانان برای بازگشت به هویت تمدنی مشاهده می‌شود و متفکرانی این درد را درک و تلاش کردند تا ملت‌های مسلمان را به تمدن سابق بازگردانند و انقلاب اسلامی ایران  نقطه عطفی برای بازسازی تمدن اسلامی مطابق با نیاز‌های زمانه است. پیشرفت علمی از زیرساخت‌های ایجاد تمدن جدید است و امروزه با چهار دهه فشار و تحریم شاهد هستیم که این آرمان تمدنی چه فرصتی را برای پیشرفت علمی ایجاد کرده است و رشد مراکز علمی قابل مقایسه با قبل نیست و امروزه جایگاه شانزدهم در تولید علم به ایران اختصاص دارد که اگر ظرفیت دنیای اسلام در کنار هم قرار گیرد، سهم بزرگ‌تری در تولید علم را می‌توانیم به دست آوریم.

رییس جامعه‌المصطفی؟ ص؟ العالمیه با انتقاد از عدم رشد علمی جهان اسلام، تصریح کرد: مجموعه بزرگ اسلام که در رشد علمی پیشگام بوده است، امروزه رشد چندانی ندارد که باید بررسی و به این سؤال پاسخ داده شود و انقلاب اسلامی گام بزرگ‌تری در ایجاد رشد علمی برداشته است که می‌تواند الگوی مراکز علمی در دنیای اسلام باشد. وی با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته برای ایجاد تفرقه در جهان اسلام افزود: توطئه تکفیری، توطئه کوچکی نبود و گمان می‌رفت ده‌ها سال جهان اسلام را درگیر خود کند و می‌توانست آثار و پیامد‌های منفی فراوانی برای منطقه داشته باشد؛ گرچه به صورت کامل از توطئه تکفیری خلاص نشده‌ایم و کماکان در دنیای اسلام دامن زدن به بدبینی‌ها دارد تعقیب می‌شود. اندیشه تکفیری مانع بزرگی برای ایجاد تمدن نوین اسلامی است، زیرا اندیشه‌ای که برادر و خواهر مسلمان خود را بر نمی‌تابد، نمی‌تواند تمدن سازی با رویکرد جهانی داشته باشد، بلکه پیش شرط ایجاد تمدن، تأکید بر ارزش‌های انسانی است و کسی که هم کیش خود را نمی‌تواند تحمل کند، چگونه می‌تواند مدعی ایجاد تمدن باشد. وی با بیان اینکه امروزه برخی مسائل همانند ملیت منشأ مشکلات فراوانی است، گفت: در حالی که بیشترین تقارب فرهنگی میان ملت ایران و عراق وجود دارد، اما امروزه دیده می‌شود که برای فعال کردن ملیت و ایجاد تفرقه و مانع ایجاد شدن اتحادی که ضرورت و پیش نیاز خلق تمدن اسلامی است، تلاش‌های فراوانی صورت می‌گیرد. اگر اجزای تمدن اسلامی در کنار هم قرار گیرد، می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری تمدن جدید اسلامی باشد و محصول این تمدن شیرین خواهد بود.

حجت‌الاسلام لک‌زایی: فعالیت‌های تمدن غرب نشان از عجز آن‌ها در برابر تمدن اسلامی است

حجت‌الاسلام نجف لک‌زایی در مراسم اختتامیه همایش بین‌المللی «گفتگو‌های فرهنگی در چشم‌انداز تمدنی ایران و جهان عرب» که به همت مرکز مطالعات اجتماعی و تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سالن شیخ طوسی این پژوهشگاه برگزار شد، در زمینه نسبت فرهنگ و تمدن با جامعه اظهار کرد: بر‌اساس حکمت متعالیه، فرهنگ برای جامعه نقش روح و نفس را ایفا می‌کند و تمدن نقش جسم را. در حکمت متعالیه همان‌گونه که از انسان‌ها بحث می‌شود، از نفس‌ها نیز سخن می‌گوید؛ به عبارت دیگر، از نظر حکمت متعالیه انسان دارای یک نوع نیست، چنانچه امام خمینی؟ ره؟ هشت نوع انسان را بیان می‌کند که به تبع آن، جوامع نیز مختلف می‌شود و می‌توانند متحرک‌های متنوعی داشته باشند.

معاون پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با بیان اینکه حکمای متعالیه الگوی مبتنی بر عقلانیت و عدالت را می‌پذیرند، تصریح کرد: در حکمت متعالیه انسان دارای لایه‌های روح، نفس و جسم است که در درون، عقل بر نفس و در سطح جسم، عدالت باید حاکم شود؛ بنابراین، هم می‌توان از فرهنگ‌ها صحبت کرد و هم از تمدن‌ها و ظاهری که در میان جسم و روح برقرار است، می‌تواند میان فرهنگ و تمدن نیز برقرار باشد. وی با بیان اینکه هر فرهنگی از تمدن خاصی برخوردار است، افزود: از مشکلات امروزی این است که در عرصه فرهنگ دچار اغتشاش شده‌ایم، در نتیجه در زمینه تمدن نیز گرفتار اغتشاش شده‌ایم. برای ایجاد تمدن با موانعی روبه‌رو هستیم که بزرگ‌ترین مانع، تمدن غرب است و فعالیت‌هایی که امروزه این تمدن انجام می‌دهد، نشان‌دهنده احساس عجز آن در مقابله با تمدن‌سازی در جهان اسلام است، در نتیجه به برخورد‌های خشونت‌آمیز روی آورده است. غرب علاوه بر اینکه نیرو‌های داخلی مانند تکفیری‌ها را علیه جهان اسلام می‌شوراند، خود نیز حضور ملموس‌تری پیدا کرده است؛ غرب احساس می‌کند در حال از دست دادن صحنه علم و فرهنگ است. به‌عنوان مثال، اگر سال جاری را با سال‌های گذشته مقایسه کنید، مشاهده خواهید کرد که امروزه جلوتر از گذشته هستیم که رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم بیان کرده‌اند زمانی دغدغه ما خارج کردن آمریکا از ایران بود، اما امروزه دغدغه این است که آمریکا باید از منطقه خارج شود.

معاون پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، آرامش و انسجام نخبگان را برای تمدن‌سازی ضروری دانست و تصریح کرد: نخبه‌ای که می‌خواهد تولید‌کننده فکر، اندیشه و قدرت باشد، باید از آرامش و انسجام برخوردار باشد؛ گفتگو در مرحله اهداف نیز قرار می‌گیرد و فقط ابزار نیست، یعنی اگر حاضر نباشیم که افکار خود را به اشتراگ گذاریم و آماده همکاری و همبستگی نباشیم، جامعه‌ای شکل نخواهد گرفت، چه رسد به شکل گرفتن تمدن؛ به عبارت دیگر، باید عناصر معنوی را فراهم کرد تا عناصر مادی ایجاد شوند. وی با اشاره به اهداف برگزاری همایش بین‌المللی گفتگو‌های فرهنگی در چشم انداز تمدنی ایران و جهان عرب، خاطرنشان کرد: این همایش برای این است که همانگونه که در فرهنگ اسلامی از انسجام معنایی برخوردار هستیم، با بازگشت به استقلال علمی و باور به این که می‌توانیم تولید‌کننده دانش، ثروت و قدرت باشیم، بتوانیم فرهنگی مبتنی بر معنویت را ایجاد سازیم و در نتیجه جامعه‌ای داشته باشیم که بتواند عدالت را ایجاد کند و دولت‌هایی داشته باشیم که در خدمت تولید فرهنگ باشند.

 

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه صبح نو، تاریخ انتشار: 4 دی 1398، کدخبر: 34318 ، www.sobhe-no.ir