شعار سال: «احتراما این‌گونه امور مرتبط به شورای عالی فضای مجازی است»؛ این واکنش رییس‌جمهوری است به بخشنامه‌ای که سیدابراهیم رییسی ۲۸ دی‌ماه صادر و در آن اعلام کرده بود: «هرگونه فعالیت در زمینه «صوت و تصویر فراگیر» صرفا در صورت اخذ مجوز از صداوسیما مجاز است.»

روز‌های گذشته بخشنامه‌ای از سوی رییس قوه قضاییه صادر شدکه شائبه انحصار صدا و سیما را جدی‌تر از پیش کرد. رسانه‌ای که به عنوان تنها رسانه رسمی و حاکمیتی این سال‌ها در انحصار گروهی خاص، فعالیت و برنامه‌های جانبدارانه‌ای تولید کرده و به همین دلیل نیز بار‌ها مورد انتقاد و حتی اعتراض مسوولان، کارشناسان رسانه و البته افکار عمومی قرار گرفته است. همین چندی پیش بود که از آنجا که تولید برنامه‌های صوتی و تصویری در انحصار صدا و سیماست، عملا رقابتی در این حوزه وجود نداشت تا اینکه گسترش فضای مجازی و تولید محتوای صوتی و تصویری خارج از صدا و سیما، این امید را ایجاد کرد که بالاخره این حوزه از انحصار صدا و سیما خارج شده و شرایط برای ایجاد رقابت و بهبود کیفیت محتوا‌های تولیدی چه در بخش‌های خصوصی و چه درون صداوسیما فراهم خواهد شد. بخشنامه رییس دستگاه قضا، اما دوباره این نگرانی را به وجود آورد که صوت و تصویر قرار است دوباره در انحصار صداوسیما قرار گیرد و عرصه فعالیت و رقابت تنگ‌تر شود. در متن بخشنامه سیدابراهیم رییسی آمده بود: «با عنایت به نظریه تفسیری مورخ ۱۰/۷/۱۳۷۹ شورای نگهبان ذیل اصول ۴۴ و ۱۷۵ قانون اساسی و ابلاغیه مقام معظم رهبری مدظله‌العالی مورخ ۲۲/۶/۱۳۹۴ خطاب به رییس‌جمهور محترم، مبنی بر اینکه مسوولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر در فضای مجازی و نظارت بر آن منحصرا بر عهده سازمان صداوسیماست. ضروری است مراجع قضایی و ستادی قوه قضاییه هرگونه استعلام درباره صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی را از حیث پروانه فعالیت، مقررات و موضوعات مرتبط از سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی به عمل آورند. بدیهی است، هرگونه فعالیت در این زمینه بدون مجوز آن سازمان غیرمجاز است.» بخشنامه‌ای که از زمان صدورش با واکنش‌ها و انتقاد‌های بسیاری مواجه شد و کار تا آنجا پیش رفت که روز گذشته رییس دولت هم به آن واکنش نشان داد.

روز گذشته خبری منتشر شد که نشان می‌داد حسن روحانی به بخشنامه رییس قوه قضاییه واکنش نشان داده و در نامه‌ای تصمیم‌گیری در این زمینه را که رهبری به رییس‌جمهوری ابلاغ کرده بود، به تصمیم شورای عالی فضای مجازی مرتبط دانسته است. در متن این نامه که ۳۰ دی‌ماه ۹۸، دو روز پس از صدور بخشنامه ازسوی محمود واعظی، رییس‌دفتر رییس‌جمهوری به غلامحسین اسماعیلی، رییس حوزه ریاست قوه قضاییه و سخنگوی این دستگاه نوشته شده، آمده است: «بخشنامه شماره ۹۰۰/۱۷۸۲۳۹/۱۰۰ مورخ ۲۸/۱۰/۱۳۹۸ ریاست محترم قوه قضاییه با موضوع «مسوولیت صداوسیما در خصوص صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی و نظارت بر آن» به استحضار ریاست محترم جمهوری رسید، پی‌نوشت فرمودند:

«حجت‌الاسلام جناب آقای رییسی رییس محترم قوه قضاییه؛ سلام علیکم؛ احتراما این‌گونه امور مرتبط به شورای عالی فضای مجازی است. مراتب برای استحضار ریاست محترم قوه قضاییه اعلام می‌شود».

یک روز پس از نگارش این نامه که البته همین دیروز روی خروجی خبرگزاری‌ها رفت، مدیرکل دفتر حقوقی و مالکیت فکری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در گفت‌وگویی با ایسنا، بر این صحبت‌های حسن روحانی صحه گذاشت. حامد سهرابی تاکید کرد که «حسب نص صریح صدر و بند (۲) حکم مورخ۱۴ /۶/ ۹۴مقام معظم رهبری به اعضای محترم شورای عالی فضای مجازی وظیفه «سیاستگذاری و تصمیم‌گیری‌های لازم» و «ایجاد هماهنگی میان وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و نهاد‌های مختلف ذی‌ربط در ابعاد اقتصادی و حقوقی مرتبط با فضای مجازی» به ترتیب به «شورای عالی فضای مجازی» و «مرکز ملی فضای مجازی» محول شده است.» او همچنین یادآور شد که «مقام معظم رهبری هم خطاب به ریاست‌جمهوری و ریاست شورای عالی فضای مجازی در ابلاغیه مورخ ۲۲/۶/۱۳۹۴، ابتدا مجددا بر «مسوولیت هماهنگی و نظارت مرکز ملی فضای مجازی» نسبت به «نقش و سهم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان صداوسیما، دستگاه‌های فرهنگی و نیز نهاد‌های مردمی و بخش خصوصی» در موضوع «خدمات و محتوا» تصریح کرد و بر راهبرد «انحصار سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی نسبت به صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی» در انجام مسوولیت فوق تاکید فرموده‌اند.» این نکات احتمالا همان مواردی است که رییس‌جمهوری در یک جمله به آن اشاره کرده و براساس آن تصمیم‌گیری در این موارد را در حوزه اختیارات شورای عالی فضای مجازی دانسته است. نکته قابل بحث درباره این موضوع مشخص نبودن معنای دقیقی از صوت و تصویر فراگیر است. نظریه تفسیری شورای نگهبان که رییسی به آن ارجاع کرده، نظریه‌ای است که شورای نگهبان سال ۱۳۷۹ و به درخواست رییس وقت سازمان صدا و سیما یعنی علی لاریجانی، ارایه کرد. نکته حایز اهمیت در این رابطه آن است که این نظریه مربوط به سال ۷۹ و پیش از فراگیر شدن استفاده از اینترنت و گسترش اینچنینی فضای مجازی است و در واقع آن زمان اصلا هنوز بحث صوت و تصویر در فضای اینترنت مطرح نبوده است. نکته دیگر اینکه در این نظریه از ماهواره، فرستنده و فیبرنوری به عنوان نمونه‌های سیستم‌های فراگیر یاد شده است؛ چراکه آن زمان احتمالا فناوری‌های جدید مبتنی بر اینترنت قابل تصور نبود‌ه‌اند. همزمان نکته‌ای که منتقدان این بخشنامه به آن اشاره می‌کنند نیز آن است که هنوز تعریف دقیقی از «صوت و تصویر فراگیر» ازسوی دستگاه‌های کشور ازجمله مجلس، شورای عالی فضای مجازی، دولت و حتی خود صداوسیما ارایه نشده است. درنهایت می‌توان از این گزاره‌ها چنین نتیجه‌گیری کرد که «شورای عالی فضای مجازی» به عنوان نهاد مسوول و تصمیم‌گیرنده در این مورد، باید تعریف دقیقی از صوت و تصویر فراگیر ارایه کرده و درنهایت درباره وضعیت و ساماندهی آن تصمیم‌گیری کند.

 

شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از روزنامه اعتماد، تاریخ انتشار: 7 بهمن 1398، کدخبر: 141847 ، www.etemadnewspaper.ir