شعار سال: یک کارشناس حوزه مسایل اقتصادی اظهار داشت: در کشور ما اگر مشکلات سیاست خارجی حل شود، بسیاری از مشکلات داخلی نیز حل خواهد شد. ولی بخشی که مربوط به نابخردی حوزه مدیریت داخلی است، باقی می ماند که باید با رجوع به فرهنگ توسعه یافتگی، حل شود. امروز ما تجربه کافی برای اداره مطلوب اقتصاد کشور را در اختیار داریم، اینکه از این استعداد به درستی استفاده بکنیم یا نه، ماجرای دیگری است. متأسفانه ما نه در انتخابات مجلس دقت می کنیم که بتوانیم ۲۹۰ نفر را به نوعی بچینیم که کمیسیون های اقتصادی متخصصین کارآمدی داشته باشد و نه دولت به درستی از خبرگان بهره می برد.

دکتر مراد راهداری، کارشناس اقتصاد سیاسی در گفت گویی در پاسخ به این سوال که روند اقتصادی کشور را با توجه به سیاست های خصمانه آمریکا چگونه ارزیابی می کنید؟ اظهار داشت: در دی ماه وقتی بودجه ۹۹ بررسی می شد همه این موارد پیش بینی شد. اینکه دولت یک میلیون بشکه صادرات نفت را برای هر روز در بودجه سال ۹۹ پیش بینی کرده است، درحالیکه در شش ماه دوم ۹۸ تقریباً صادرات به صفر رسیده بود. ما همان زمان اعلام کردیم که به نظر نمی آید در سال ۹۹ نیز اتفاق خاصی بیفتد و این کسر بودجه سنگینی ایجاد می کند و دولت باید از امروز در فکر آن کسری بودجه باشد.

وقتی قرار بر مقابله با برخی کشورها باشد، ما باید گرانی ها را هم پیش بینی کنیم

وی افزود: تخم مرغ که غذای مستضعفین است ظرف چند هفته اینچنین گران شده است، این نوع موارد بر مردم فشار می آورد. در یک بخش ما مقصر هستیم، ولی واقعیت این است که حاکمیت ما  خط مشی خاصی را برای خود تعریف کرده و قصد دارد در برابر سیاست های بعضی از کشور ها مقابله کند. وقتی قرار بر مقابله باشد، ما باید آثار مترتب بر آن را پیش بینی کنیم. من از مخالفین دولت تعجب می کنم، چون این دولت را تحت تأثیر آورده های غرب می دانند! ولی اگر این دولت را بردارید و هر دولتی را به جای آن بگذارید، وقتی قرار است ما آن مقابله را داشته باشیم، همین مسائل را خواهیم داشت. آمریکا به طور مستقیم حدود ۲۵ درصد در اقتصاد جهانی سهم دارد، بخش غیر مستقیم نیز حداقل همین اندازه است. مثلاً ده درصد از قطعات موتور هواپیماهای مسافربری روس ها توسط آمریکا تأمین می شود. حتی روسیه نیز که با ما ارتباطاتی دارد به همان نسبت مجبور به تبعیت از آمریکا است و در غیر این صورت خود تحریم می شود.

تصمیمات غلط به بازار بورس نیز آسیب زد

دکتر راهداری تصریح کرد: وقتی با آمریکا براب تأمین منافع و حق خود، در حال مقابله هستیم، باید توجه داشته باشیم که با چه وضعیتی مواجه هستیم. اصظلاحاً بی گدار به آب نزنیم. اقتصاد آمریکا به طور مستقیم و غیر مستقیم بالای ۵۰ درصد در جهان نقش دارد، به طور طبیعی در واردات و صادرات و ارز آوری مشکل خواهیم داشت. من پیش بینی کرده بودم که بودجه ۹۹ عملیاتی نمی شود و نتیجه همین وضعیتی است که امروز رخ داده است و این وضعیت قابل پیش بینی بود. باید برنامه هایی چیده می شد و پول در دست مردم با سیاست انقباضی جمع آوری و با تورم مقابله می شد، ولی از تولید پشتیبانی می کردیم. نمی شد مالیات را زیاد کرد چون مردم زیر فشار هستند و گفته شد سهام دولتی عرضه می شود و این در حقیقت کار خوبی بود. پول به سمت تولید می تواند برود، ولی باید به درستی مدیریت می شد. متأسفانه تصمیمات غلط به بازار بورس نیز آسیب زد و سوء استفاده هایی که بخش شرکت های بزرگ بورس داشتند که عمدتاً متعلق به بخش عمومی هستند بر این آسیب ها دامن زدند. امروز بیش از یک ماه است که بر بورس تأثیر منفی گذاشته اند، سرمایه های که به مردم در قیمت بالا فروخته بودند، پائین تر جمع آوری می کنند و بعد دوباره بالا می برند و این ناامنی و نا اطمینانی در بازار سرمایه ایجاد می شود و به این برنامه آسیب می زند. اینکه سیاستی انقباضی در بازار پول اعمال کنیم، ولی در ساختار تولید انبساطی قلمداد شود، یعنی ما باید افزایش سرمایه در شرکت ها را به ایجاد خط تولید جدید بکشانیم. بروند و کارخانه جدید بزنند، ما این مسیر را خراب کرده و به این مسیر آسیب زده ایم و باعث شدیم چنین اتفاقاتی رخ ندهد.

در بخش بازار سرمایه فساد وجود دارد

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه خلاصه این است که همانطور که در چند بانک ایران فساد وجود داشت، در بخش بازار سرمایه نیز فساد وجود دارد، اظهار داشتند: من سه سال پیش در روزنامه شرق به این مسأله اشاره کردم و به طور مستند آدرس دادم و توضیح دادم. ولی متأسفانه کسی به این حرف ها توجه نمی کند. اینطور نیست که بگوییم آمریکا باعث چنین وضعیتی شده است، آمریکا بارها و بارها ایران را تحریم کرده و تحت عدم تحول از سیاست ظالمانه به متعادل، باز مزاحمت ایجاد خواهد کرد. البته در حوزه برجام برای مقاطع زمانی جاری اتفاقاتی رخ بدهد و آنها به برجام برگردند و بر اساس رویکردی که رهبری با سه شاخص حکمت و مصلحت و عزت مطرح کرده اند، به تعاملاتی برسیم و آن تعاملات ادامه پیدا کند و باعث شود ما از این سختی بیرون بیاییم، در آن صورت دریچه اقتصاد ما به روی جهان باز می شود و نیازمندی های بخش تولید ما تأمین می شود و مشکلات جابجایی پول و سیستم بانکی نیز حل می شود، ارز آوری مورد نیاز حاصل خواهد شد و نرخ ارز مهار می شود.

خط تولید کارخانه ها در بسیاری از شهرک های صنعتی خوابیده است

وی در مورد اینکه نوسان قیمت ارز تا کجا ادامه خواهد داشت؟ گفت:  نمی توانند جلوی رشد قیمت ارز را بگیرند و قیمت دلار بالا خواهد رفت. اینکه بازیگران اقتصاد کشور عقلانی عمل کنند فرضیه مهمی در اقتصاد است. در اقتصادی که مبادلات خارجی آن کم شده است، تقاضای پول خارجی چه دلیلی دارد؟! چون تقاضای پول خارجی برای خرید از خارج است. در آن اندازه که اشخاص حقیقی به پول خارجی نیاز دارند عدد آنقدر بالا نیست که دولت نتواند تأمین کند. این نشان می دهد بخشی که ما حتی دلار ۴۲۰۰ می دهیم مشکل داریم و عرضه ارز به اندازه تأمین ضروریات ما نیست. خط تولید کارخانه ها در بسیاری از شهرک های صنعتی خوابیده است، چون عمده آنها نیازمندی های خارجی دارند و از این رو از کار افتاده اند و همین باعث افزایش بیکاری شده است.

باید یک سری از معما ها را در سیاست خارجی کشور حل کنیم

او افزود: همین امر باعث شده برخی اعلام کنند دوره ریاست جمهوری بعدی باید صرف نظر از سیاست تعریف شود و به هر کسی که بتواند به اقتصاد ایران سر و سامان دهد رای داد، اعم از اینکه او اصولگرا یا اصلاح طلب باشد. اگر بحران تورم و بیکاری حل نشود، اعتیاد، سرقت، طلاق و بطور کلی بزهکاری زیاد می شود. باید  از این وضعیت خارج شد. امروز آمار واقعی بیکاری با یک تعریف چیزی فراتر از ۱۶ میلیون نفر است. اقتصاد ایران به سیاست خارجی ایران گره خورده و سیاست خارجی ایران به یک مجموعه ارزش ها گره خورده است، با یک معما مواجه هستیم که باید حل شود. و سیاست ایران امروز این است که به شکلی برجام را احیاء کند و اینکه این مساله تا چه حدی امکان پذیر باشد این به اتفاقاتی بر می گردد که در آینده رخ می دهد. امروز عده ای منتظر انتخابات آمریکا هستند، در آن سو نیز عده ای منتظر انتخابات ایران هستند. بر اساس نظر متخصصین، صرف نظر از این موارد، باید مجموعه ای از معما ها را در سیاست خارجی کشور حل کنیم.

هیچ جامعه ای خود به سمت فروپاشی نمی رود

دکتر راهداری ادامه داد: باید دید به چه طریقی می توان هم نظام را سر پا نگه داشت و هم بتوان از شعائر و ارزش هایی که داریم عدول نکنیم. باید به واقع سیره پیامبر اکرم (ص) را مطالعه کنیم و در بسیاری از جاها ببینیم چطور می توان بهره برداری کرد. ما مدعی این هستیم که از این بزرگان الگو برداری می کنیم ولی متأسفانه امروز معماهای زیادی داریم. اینکه محل نرمش قهرمانانه کجاست؟ و در کجا باید بر اساس مصلحت کار کنیم و در کجا باید عزت مدارانه کار کرد؟ خردورزی یا حکمت چه زمانی تعیین کننده است؟ در دهه محرم شبکه چهارسیما برنامه ای داشت و با استناد به نهضت امام حسین (ع) مجری برنامه اصرار می کرد که الان وقت ایستادن است و ما نباید کوتاه بیاییم. نکته این است که بعضاً  ما با حب و بغض به این موارد نگاه می کنیم و تفسیر به رأی داریم. آنطور که حضرت امام فرموده اند باید این نکته سرلوحه باشد: حفظ نظام از اهم واجبات است. باید این را در نظر بگیریم و بر اساس این سیاست گذاری کنیم. دشمن هم این را می داند و این مسأله ای طبیعی است و در همه کشورها و جوامع همین است و هیچ جامعه ای خود به سمت فروپاشی نمی رود. در کشور ما اگر مشکلات سیاست خارجی حل شود، بسیاری از مشکلات داخلی نیز به تبع آن حل خواهد شد. امروز ما تجربه کافی برای اداره مطلوب اقتصاد کشور را در اختیار داریم، اینکه از این استعداد به درستی استفاده بکنیم یا نه، ماجرای دیگری است. متأسفانه ما نه در انتخابات مجلس دقت می کنیم که بتوانیم ۲۹۰ نفر را به نوعی بچینیم که کمسیون های اقتصادی متخصصینی داشته باشد و نه دولت به درستی از خبرگان بهره می برد.

سه راهکار برای مواجهه با سیاست های آمریکا در قبال ایران

این کارشناس اقتصاد سیاسی در پاسخ به این سوال که ممکن است در انتخابات آمریکا هر کدام از دو کاندیدا رأی بیاورند حال اگر احتمال انتخاب مجدد ترامپ برای ریاست جمهوری وجود داشته باشد و اگر این روند برای ۴ سال آینده ادامه پیدا کند چه اتفاقی رخ می دهد؟ آیا ایران باید در سیاست های کلی خود تجدید نظر کند؟ گفت: سه راهکار مطرح است و زمینه های آن تا حدودی فراهم است: اول اینکه بلوک غیر متعهد ها به کمک ما بیایند، ولی به دلیل بالا بودن سهم اقتصاد آمریکا در تجارت خارجی، آنها بسیاری واهمه دارند و نمی توانند. اما عده قلیلی هستند که می توانند، مثل چین و روسیه، البته شاید هند نیز علاقمند باشد، ولی چون وابستگی زیادی به آمریکا دارد و آسیب می بیند، ورود نمی کند. ولی کره شمالی که همین مشکلات را با آمریکا دارد ورود می کند. یک قطب دیگر کشورهای باقیمانده در برجام هستند که می توانند وارد کار شده و کمک کنند، یعنی به تعهدات خود در برجام عمل کنند. ما باید در این قسمت ها کار کنیم. قطب سوم این است که ما به دلیل اینکه در افغانستان و عراق و یمن و لبنان نفوذ و قدرت داریم و آمریکا این را می داند از این قدرت هایمان استفاده کنیم و آمریکا را پای میز مذاکره بیاوریم. وقتی آمریکا ببیند عربستان در یمن پیروز نمی شود و پادشاهی سعودی ها در خطر است؛ همچنین فشار هایی که نیروهای وابسته به ایران در عراق به آمریکا وارد می کنند و یا فشار به آمریکا در سوریه می تواند منجر به مذاکره شود. این مسائل در روابط بین الملل وجود دارد و دنبال می شود. آقای ظریف در تلویزیون گفتند که هر هفته یک صبحانه را با سردار شهید صرف می کردند. چرا؟ دلیل این دیدار ها چه بود؟ در حقیقت معادلاتی از این دست تنظیم می شد. ما در جاهایی که قدرتی داریم از این قدرت بهره می بریم تا آمریکا کوتاه بیاید و آمریکایی ها نیز در هر جا از قدرت خود بهره می گیرند تا به ما فشار وارد کنند و ما کوتاه بیاییم، به هر حال چهار سال بعد هم مثل چهار سال قبلی سپری خواهد شد. همزمان با چین و برخی کشور ها کار می شود. سه سال پیش آقای همتی در اتاق بازرگانی مبادله کالا با کالا (پایاپای) مطرح شد و من همان زمان اعلام کردم این اشتباه است. اگر پول در بخش دارایی بانک مرکزی ننشیند و ما نتوانیم با این پول کار کنیم بحرانی که امروز وجود دارد تکرار می شود. این بسیار مهم است که پول خارجی وارد کشور شود و در قسمت دارایی های بانک مرکزی بنشیند. مبادله کالا با کالا در ترازنامه بانک مرکزی و بخش دارایی ها تغییری ایجاد نمی کند. این راه حل آخر است و در شرایط بحرانی و جنگ، کاربرد دارد؛ ولی این راه حل را همان اول اجرا کردند.

احتمال توافق طی ۲۴ ماه آینده بسیار بالاست

وی در پیش بینی خود از روندهای آینده در صورت کنترل نشدن فشار اقتصادی گفت: آقای مطهری می گفتند که قرار است دولت بعدی در دست اصولگرا ها باشد و مدعی بودند حضور و مشارکت مردم برای آنها مهم نیست. در آنصورت احتمال دارد نرمش قهرمانانه اتفاق بیفتد. آمارهایی اعلام شود و بگویند ما در بحران هستیم و نمی توانیم کاری صورت بدهیم. از این رو پیش بینی می شود، شاید تا پایان سال بعد به نرمش قهرمانانه برسیم. موفقیت حاصل شده نیز بنام آنها ثبت خواهد شد و اعتراضی نشان داده نخواهد شد. مشابه این موارد در گذشته نیز دیده شده است. گفته می شود وقتی در اواخر دهه نخست دیدند در رابطه با عربستان و شوروی وضعیت بحرانی است، دستور داده شد به سرعت بحران را حل کنند. از این رو احتمال توافق در ۲۴ ماه آینده بسیار بالاست و این بحران اقتصاد ایران نمی تواند زیاد طول بکشد و کشور را به پرت گاه بکشاند، بفرمایش رهبری جنگ نمی شود و در نهایت شرایط به تعادل نسبی می رسد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری شفقنا، تاریخ انتشار: 1 مهر ۱۳۹۹، کد خبر: 1016398 ، shafaqna.com