شعار سال: باید گفت سامانه بازارگاه اگرچه از همان ابتدای آغاز به‌کار با مشکلاتی همراه بود و همه تولیدکنندگان نمی‌توانستند از آن خرید کنند، اما این روز‌ها عملاً کارآیی خود را از دست داده، چرا که کالایی برای توزیع ندارد. این در حالی است که انواع نهاده‌ها در بازار آزاد به‌وفور یافت می‌شود! به‌گفته کارشناسان، در حالی‌که مرغداران و دامداران از ماه‌ها قبل پول خرید نهاده سهمیه‌ای خود را به‌حساب سامانه بازارگاه واریز می‌کنند، در نهایت به دلیل عدم وجود بار در سامانه، به اجبار نهاده مورد نیاز را از بازار آزاد تهیه می‌کنند و به این ترتیب پول واریزی ماه‌ها در حساب بازارگاه بلوکه می‌شود.

مرغداران همیشه لنگ دان مورد نیازشان هستند

در همین ارتباط رئیس انجمن پرورش‌دهندگان مرغ گوشتی ایران به بازار گفت: در شرایطی‌که در بازار آزاد همیشه نهاده وجود دارد، مرغداران همیشه لنگ دان مورد نیازشان هستند.

محمد یوسفی افزود: یکی از معما‌های حل نشدنی برای ما این است که چرا در حالی که بازارگاه بار ندارد، اما در بازار همیشه نهاده وجود دارد؟! ما بار‌ها خواستار پاسخ به این سوال شده‌ایم که وقتی هیچ واردکننده‌ای با ارز آزاد یا مبادله‌ای کالا وارد نکرده، پس این حجم از کالا‌های موجود در بازار از کجا آمده است؟!

وی تأکید کرد: همان‌طور که می‌دانید، وزارت صمت و وزارت جهاد کشاورزی از نهاده‌هایی که با ارز دولتی آمده اطلاع دارند و برای کسانی که به حساب بازارگاه پول واریز کرده‌اند، سهمیه تعیین کرده‌اند، پس دانی که در بازار آزاد است از کجا می‌آید؟

عده‌ای خواهان ۲ نرخی‌بودن نهاده‌ها هستند

این مقام مسئول در پاسخ به این سوال که آیا این امکان وجود دارد که واردکننده نهاده بیاورد، اما به بازارگاه اعلام نکند، گفت: خیر. وقتی نهاده می‌آید، باید از وزارت جهاد کشاورزی یا صمت نامه ترخیص بگیرد، لذا هنگامی که ترخیصی را به گمرک می‌دهد، متعهد می‌شود که ورود این بار را به بازارگاه اعلام کرده است.

وی با بیان این‌که در این میان وزارت صمت بیش‌تر مقصر است، افزود: با این وجود اصولاً وقتی دو نرخ در بازار باشد، رانت ایجاد می‌شود و هر کسی بتواند به هر طریقی سعی می‌کند به سهم خود برسد، لذا کاری می‌کنند که قیمت نهاده‌ها دو نرخی باشد.

بازارگاه ذخیره ندارد

یوسفی اظهار داشت: در حال حاضر بزرگ‌ترین مشکل بازارگاه این است که ذخیره ندارد، چون یک مرکز سرمایه‌دار نیست که بخواهد کالا را وارد و یا از واردکنندگان خریداری کند.

وی در خصوص روند خرید نهاده از بازارگاه نیز اظهار داشت: هر واردکننده‌ای از جمله شرکت پشتیبانی امور دام وقتی کالایی وارد می‌کند، بایستی این واردات را به بازارگاه اعلام کند و مرغدار نیز بر اساس نامه سهمیه نهاده‌ای که از وزارت جهاد گرفته، آن را از بازارگاه تأمین می‌کند.

یوسفی ادامه داد: به عبارت دیگر وزارت جهاد کشاورزی نیاز مرغدار را اعلام می‌کند و مرغدار نیز پول را به حسابی بانکی که بلوکه شده است، واریز می‌کند و بازارگاه هم باید دستور حمل کالا به مرغدار را بدهد و پول آن را از حساب بردارد.

وی تصریح کرد: با این وجود الان بازارگاه کالایی ندارد، اما مرغدار پول خود را به حساب آن واریز می‌کند تا هر زمان که به بازارگاه باری رسید، کالا را ارسال کنند. ممکن است تا دو ماه پول مرغدار در حساب بماند، اما کالایی به دستش نرسد و در این شرایط مرغدار به اجبار از بازار آزاد خوراک مرغ را تهیه می‌کند!

رئیس انجمن پرورش‌دهندگان مرغ گوشتی در مورد تفاوت قیمت‌های دولتی و آزاد نهاده‌ها نیز اظهار داشت: در حال حاضر تفاوت قیمت ذرت در بازار آزاد با دولتی سه‌برابر است و تفاوت قیمت کنجاله سویا دولتی و آزاد هم پنج الی شش برابر.

فعالیت بازارگاه منوط به‌وجود نهاده است

رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی گاوداران نیز در خصوص این سامانه گفت: بازارگاه مانند اتومبیل پیشرفته‌ای است که همه نوع امکاناتی دارد، اما بنزینی برای حرکت کردن ندارد.

سید احمد مقدسی افزود: در حالی‌که ارز تخصیص داده شده است، اما، چون بانک مرکزی نمی‌تواند ارز مورد نیاز را تأمین کند، لذا کالایی از بنادر ترخیص نمی‌شود که به بازارگاه تزریق شود، در نتیجه بازارگاه الان ورودی ندارد.

وی افزود: بازارگاه صرفاً یک سامانه توزیع نهاده است و وقتی در آن بار نباشد، ایرادی متوجه آن نیست.

این مقام مسئول در پاسخ به این سوال که چرا همه تولیدکنندگان و متقاضیان نمی‌توانند از بازارگاه خرید کنند، گفت: تولیدکنندگانی که تمام آمار و اطلاعاتشان درست بوده و ثبت شده است، قطعاً قابلیت دسترسی به بازارگاه را دارند.

وی تصریح کرد: به عبارت دیگر تولیدکنندگانی که کد ملی یا شناسه ملی، پروانه بهره‌برداری و کد یکتا داشته باشند، غیر ممکن است که در صورت وجود بار در بازارگاه نتوانند خرید کنند.

مقدسی همچنین در مورد میزان نهاده‌هایی که از طریق بازارگاه در سطح کشور توزیع می‌شود، گفت: تا اواخر آبان ماه سال جاری ۳۳درصد سویا، ۶۱درصد جو و ۴۷درصد ذرت مورد نیاز کشور را دولت از طریق بازارگاه تأمین کرده است.

مشکل تأمین نهاده‌ها باوجود فعالیت بازارگاه همچنان ادامه دارد و به‌نظر می‌رسد برای رفع مشکلات و کارآیی بیش‌تر این سامانه موارد زیر باید مورد توجه قرار گیرد:

شفاف‌سازری امور، به‌طوری‌که هر فرد به هر میزان نهاده دریافت کرد، تمام اطلاعات او در این سامانه درج شود تا زمینه نظارت عمومی فراهم شود.

۲- شرکت پشتیبانی امور دام در قالب قرارداد‌هایی با مرغداران، محصولات آن‌ها را در ازای ارائه نهاده مورد نیازشان خریداری کند تا با کاهش قیمت تمام‌شده تولید و عرضه مستقیم، به شرایط موجود کمک شود.

۳- کمیته ارزیابی مستقیمی شکل گیرد که مستقل از وزارت جهاد کشاورزی بر زنجیره توزیع نظارت کند.

۴- دولت به جای این‌که خود متصدی امور باشد، واردات و توزیع نهاده‌ها را با رفع انحصار و تنوع‌بخشی به سبد خوراک و استفاده حداکثری از ظرفیت کشور‌های همسایه و ضایعات، به بخش خصوصی واگذار کند و خود در نقش ناظر قرار بگیرد.

۵- سامانه بازارگاه به کشتارگاه، گمرک، بانک مرکزی و... وصل شود تا هرجا که تخلفی صورت گرفت، مشخص شود.