فوریت تصویب طرح پشتیبانی از تصمیم‎‌های کشاورزی بر طرح پشتیبانی و رفع موانع تولیدات کشاورزی

با توجه به مجموعه آفت‎‌های موجود در نظام تصمیم‎‌گیری کشاورزی و نیز با توجه به کارکرد‌های چندگانه و پیچیده این آفت‎‌ها بر بخش کشاورزی از ابعاد مختلف و در نتیجه اثرگذاری بر منافع ذینفعان بخش کشاورزی، لازم است طرح پشتیبانی از نظام تصمیم‌‎گیری کشاورزی به فوریت در دستور کار نهاد‌های مسئول از جمله کمیسیون کشاورزی، آب و محیط‌ ‎زیست قرار گیرد تا بخش عمده‎‌ای از ناهنجاری‎‌های موجود در بخش کشاورزی کاهش یابد، زیرا به جهت اهمیت این طرح بر طرح پشتیبانی و رفع موانع تولیدات کشاورزی ارجحیت دارد.

شعار سال: نظام تصمیم‎‌گیری کشاورزی را چندین آفت بزرگ به‌شدت تحت تأثیر قرار داده و به انحراف می‎‌کشاند به‎‌گونه‌‎ای که به‌‎جای حل مسئله‎‌ها، مسئله‌‎های جدید را رقم می‎‌زنند و به‎‌جای تولید منافع، تنها مانع ایجاد و هزینه تولید می‎‌کنند:

❇ نگاه ساده به مسئله‌‎های پیچیده و‎ کهنه کشاورزی یعنی نگاه پیچ نو و پیچ‎‌گوشتی خودکار به پیچ‎‌های کهنه، زن‌گ‎زده و چند بار پیچ‌‎گوشتی و ضربه خورده،

❇ نبود اطلاعات به‎روز از مسئله‎‌های کشاورزی و آخرین اقدام‌‎های صورت گرفته در حوزه مدیریت مسئله‌‎های کشاورزی یعنی عدم بررسی ادبیات مسئله‌‎های کشاورزی از دو بُعد تغییر نوع، شکل و ماهیت و نیز راه‎‌حل‎‌های تجربه‌شده در گذر زمان،

❇ عدم استفاده از رویکرد مشورت‎‌گیری از شبکه بزرگ متخصصین و خبرگان بخش کشاورزی در حوزه حل مسئله‌‎های کشاورزی یعنی نگاه محدود به دایره تفکر در حل مسئله‎‌های کشاورزی،

❇ نبود تفکر سیستمی پیرامون مسئله‎‌های کشاورزی یعنی نگاه محدود در دایره مسئله مورد نظر و عدم توجه به ابعاد گسترده‌‎تر آن از منظر تأثیر و تأثر بر سایر حوزه‎‌های کشاورزی دارای ارتباطات با مسئله موردنظر و به‌‎بیانی نگاه نقطه‎‌ای به مسئله‎‌های کشاورزی،

❇ استفاده از قانون‎گذاری‌‎های ساده برای حل مسئله‎‌های کشاورزی یعنی غفلت از آسیب‎‌شناسی قوانین موجود برای رفع نقاط ضعف و تهدید‌های موجود در آن،

❇ عدم توجه به ساختارسازی با توجه به تغییر و تحولات شکل‎‌گرفته در بخش کشاورزی، نیاز‌ها و ضرورت‎‌های جدید یعنی غفلت از این‎که ساختار‌ها هم تولیدکننده مسئله‎‌های کشاورزی هستند و هم مانع برای اثربخشی قانون‎‌های موجود و حتی قانون‎‌های جدید،

❇ نبود تصویر شفاف از رفتار‌های ذینفعان کشاورزی در آینده برای لحاظ در تصمیم‌‎گیری‎‌های کشاورزی یعنی انجام برنامه‎‌ریزی‎‌ها و تصمیم‎‌گیری‎‌ها در گذشته رفتارها،

❇ عدم مداخله جدی ذینفعان کشاورزی در فرایند تصمیم‎‌گیری‎‌های کشاورزی یعنی نگاه ستادی داشتن به رفتار‌ها در سطح ذینفعان کشاورزی (نظام دستور – اقدام)،

❇ نبود شناخت کافی از بعد فرایند‌ها و داده‌‎های پشتیبان تصمیم‎‌گیری‎‌های کشاورزی در یک ساختار زنجیره‌‎ای یعنی عدم شناخت دقیق تصمیم‌‎گیران کشاورزی از جزئیات فرایند‌های بخش کشاورزی و ارتباطات پسین و پیشین،

❇ برگزاری بیش‌ازحد جلسات به‌اصطلاح کارشناسی برای حل مسئله‌‎های کشاورزی بدون این‌که در مرحله تصمیم‎‌سازی اطلاعات اولیه برای تولید مهمات تصمیم تولید شده باشد یعنی عدم پشتیبانی تصمیم‌‎سازی از نظام تصمیم‎‌گیری،

❇ درگیری بیش‌ازحد مدیران در جلسات به‌اصطلاح پاسخگویی به مسئولین بالادستی یعنی هدررفت زمان برای مدیریت مسئله‌‎های کشاورزی،

❇ عدم اعتقاد و باور مدیران به امکان حل مطلوب و پایدار مسئله‌‎های کشاورزی یعنی پیگیری رهایی سریع از مسئله‎‌های کشاورزی با رویکرد رفع موقت،

❇ عدم توجه به ساختار‌های تقویت‎‌کننده نظام تصمیم‌‎گیری هوشمند یعنی حرکت در بستر نظام تصمیم‌‎گیری سنتی،

❇ عدم استفاده دقیق و نظام‌‎مند از اینترنت اشیاء، بلاک‎ چین و کشاورزی ۴ برای مدیریت مسئله‌‎های کشاورزی یعنی استفاده از این ابزار‌ها به‌صورت موضوعی یا موضعی،

❇ عدم استفاده از ظرفیت نهاد‌های اجرایی کشاورزی فعال در بخش کشاورزی برای برداشت داده‎‌ها و اطلاعات لازم برای پشتیبانی تصمیم و عملیاتی‎‌سازی تصمیم‎‌ها در میدان و اصلاح تصمیم‌‎ها در مسیر عملیاتی‎‌سازی با توجه به ویژگی‌‎ها و مختصات جغرافیایی کشاورزی یعنی انتظار اثربخشی کامل و یک‌باره در میدان بدون اصلاح در برخی از وجوه تصمیم‌‎ها و فرایندها،

❇ عدم اجرای کامل قوانین کشاورزی مصوب در صحنه میدانی و در نتیجه اثربخشی ناقص آن‎ها یعنی تفسیر به رأی از قوانین در مرحله عملیاتی‎‌سازی،

❇ عدم همسویی در تصمیم‎‌های درون‎‌بخشی کشاورزی یعنی نبود هم‌‎افزایی و تقویت تصمیم‎‌های بخش کشاورزی و به‌نوعی حرکت تصمیم‎‌های درون‎‌بخشی کشاورزی در خلاف جهت هم برای تضعیف اثرات قابل‌انتظار از تصمیم‎‌ها در مرحله عملیاتی‎‌سازی،

❇دست‌کاری بیش‌ازحد در نهاد‌های خدماتی و پشتیبان بخش کشاورزی در چارچوب الحاق و انتزاع یعنی برآیند حرکت‎‌ها در طول زمان در راستای ناکارآمدسازی و بی‎‌اثرسازی نهاد‌های کشاورزی،

❇ تلاش حداکثری برای تجمیع وظایف در ساختار وزارت جهادکشاورزی یعنی پرهیز از واگذاری وظایف کلیدی و به‌‎نوعی عدم اطمینان از کارایی نهاد‌های خصوصی فعال در بخش کشاورزی،

❇ عدم توجه به چرایی عدم اثربخشی تصمیم‌‎های مختلف کشاورزی به شکل عملیاتی و به‌نوعی نبود دایره ارزیابی و پایش این مهم یعنی اقدام به هدف‎گیری و شلیک تصمیم‌‎های کشاورزی بدون ارزیابی اهداف مورد انتظار از اثر شلیک بر هدف و

❇ آفت‎‌های دیگر و شاید مهم‌‎تر نادیده گرفته شده در این یادداشت.

امید این‎که با توجه به مجموعه آفت‎‌های برشمرده شده برای نظام تصمیم‌‎گیری کشاورزی و نیز با توجه به کارکرد‌های چندگانه و پیچیده این آفت‎‌ها بر بخش کشاورزی از ابعاد مختلف و در نتیجه اثرگذاری بر منافع ذینفعان بخش کشاورزی، لازم است طرح پشتیبانی از نظام تصمیم‎‌گیری کشاورزی به فوریت در دستور کار نهاد‌های مسئول از جمله کمیسیون کشاورزی، آب و محیط‎‌زیست قرار گیرد تا بخش عمده‌‎ای از ناهنجاری‎‌های موجود در بخش کشاورزی کاهش یابد، زیرا به جهت اهمیت این طرح بر طرح پشتیبانی و رفع موانع تولیدات کشاورزی ارجحیت دارد.

محمد قربانی، استاد دانشگاه فردوسی مشهد

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال برگرفته از کانال تلگرامی معجزه توسعه