شعار سال: پرسشی که در این جا مطرح میشود این است که این گونه امور را میتوان به صورت تلفنی هم انجام داد ضمن آن که معنای نشست رسانهای بیان مسائل و چالشها جهت طرح آن در " حوزه عمومی " و برانگیختن حساسیت افکار عمومی برای وادار کردن مسئولان و مدیران جهت پاسخ گویی و شفاف سازی در حیطه اختیارات و عملکرد است.
«مدیر صدای معلم» پرسشهای زیر را خطاب به معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش مطرح کرد:
«آبان ۱۳۹۷ در در میزگرد تخصصی دومین همایش «سواد رسانهای و تعلیم و تربیت دانش آموزان در عصر رسانه» که در سالن کتابخانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد گفته بودید:
" رسانه مغز را شکل میدهد. باید از دوران ابتدایی تحصیل، سواد رسانهای را با نگاه جامع آموزش داد و از یکسو نگری به آن پرهیز کرد.
در سراسر جهان نیاز رو به رشدی وجود دارد که آموزش رسانههای در برنامه درسی مدرسه گنجانده شود. استرالیا اولین کشوری است که آموزش رسانهای اجباری را پایه نهاد و بخشی از برنامه درسی از مهد کودک تا کلاس دوازدهم را به این امر اختصاص داد. در آسیا هم فیلیپین نخستین کشوری است که آموزش رسانهای را در برنامه درسی گنجانده است.
در ۲۰ سال گذشته، کشورهای اروپایی مانند فرانسه، فنلاند و انگلیس، آموزش رسانهای را در برنامههای درس ابتدایی، متوسطه و دانشگاه تلفیق کرده اند. "
اقدامات وزارت آموزش و پرورش در ایران در مورد این امر مهم چه بوده است؟
چرا هنوز درس مستقلی با محتوای کاربردی و علمی در این زمینه تدارک دیده نشده است؟
خانم حکیم زاده
حدود ۱۵ ماهی است که مدارس تعطیل هستند.
در این مدت جز شما فرد دیگری در حوزه ستاد و برنامه ریزی حامی آموزش حضوری نبوده است.
نخست آن که چرا؟
دوم آن که همراهی رسانههای حوزه آموزش و پرورش را در این زمینه چگونه ارزیابی میکنید؟
آیا به آنها نمره قبولی میدهید؟
به نظر میرسد دوز توجه به آموزشهای دینی و ایدئولوژیک در مقطع ابتدایی خیلی بالاست.
کتاب هدیههای پایهی ششم از اول تا آخرش فقط توصیه به اصول دین و فروع دین است.
علاوه بر آن در درسی، چون فارسی، آن قدر که به بررسی شهدای دفاع مقدس و کربلا و ... پرداخته شده از زندگی بزرگان و دانشمندان مطلب قابل توجهی نیست.
حتی در کتاب مطالعات اجتماعی هم همین وضع است.
آن قدر سلسلهها و تاریخ لعن شده و فقط دستاوردهای انقلاب اسلامی گنجانده شده که گویا در هیچ دورهای مردم در رفاه و آسایش نبوده اند الا در این دوره.
در مورد شهدای مدافع حرم صحبت میشود، ولی راجع به مدافعان محیط زیست خبری نیست.
چیزی در مورد شهروند نمونه، حقوق شهروندی و مدنی، دفاع از محیط زیست مشاهده نمیشود. این در حالی است که به اذعان کارشناسان در حال حاضر و آینده نزدیک، مهمترین مساله در ایران، بحران محیط زیست خواهد بود.
با این محتوا چگونه قرار است تفکر انتقادی در دانش آموزان رشد پیدا کند؟
و چگونه قرار است به کشوری نمونه در منطقه تبدیل شویم؟
آن چه در زیر میآید، پاسخ معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش به پرسشهای صدای معلم است.
حکیم زاده:
البته سوالات جنابعالی بیشتر از یک مورد بود و فراتر از حیطه " ثبت نام ".
در خصوص صحبتهایی که در مورد سواد رسانهای داشتیم و این که ما چه اقدامی انجام دادیم؛ ما سعی کردیم در برنامههایی که پیگیری میکنیم از جمله در بسته تحولی " خوانا " در قسمت مهارتهای زندگی تحت عنوان " مسئولیت پذیری " به این موضوع ورود پیدا کنیم، اما با توجه به ضرورت امر برای سال تحصیلی آینده یکی از برنامههایی که مصوب شد در مهارت آموزش ابتدایی، آموزش سواد محاسباتی و تفکر رایانهای است.
با بررسی که داشتیم در خصوص برنامههای درسی که در این زمینه در دنیا دارد اجرا میشود متوجه شدیم که سواد محاسباتی و تفکر رایانهای چیزی فراتر از یادگیری برنامه نویسی است و چیزی فراتر از صرف توجه به آموزش محاسباتی است و به صورت در هم تنیده قسمت مهمی از این آموزشها بحث سواد رسانهای است و این که دانش آموزان و معلمان یاد بگیرند که چطور اگر چه از رایانهها دارند استفاده میکنند و از فضای مجازی همزمان هم بتوانند فرصتها را شناسایی کنند و مخاطراتش را شناسایی بکنند و برای آن آماده شوند.
خوشبختانه برنامه مصوب شد. جزء برنامههای رسمی سال آینده معاونت آموزش ابتدایی است که امیدواریم هم برای دانش آموزان و هم برای معلمان این آموزشها را به صورت جامع داشته باشیم.
ما اعتقادی به تالیف کتاب درسی نداریم، اصلا رویکرد جالبی نیست و از جهت علم برنامه درسی رویکرد مورد تاییدی نیست و برای هر موضوعی یک کتاب مستقلی تدوین کنیم خصوصا در دوره ابتدایی که نگاه، نگاه تلفیقی است باید حتما پروژه محور باشیم و بیشتر از طریق ایدههای یادگیری موضوعات اساسی و صلاحیتهای اساسی را ایجاد کنیم و از این منظر همه درسها و نه یک کتاب میتوانند بستری برای ارتقای سواد رسانهای باشند و ما همین رویکرد را در معاونت ابتدایی داریم.
در خصوص این که چه نمرهای به اصحاب رسانه میدهید، شما میدانید که دوره ابتدایی نمره ندارد ...
سوال: البته پرسش قبل از آن را فراموش کردید در مورد همکاران ستادی ...
حکیم زاده:
این را من نمیتوانم جواب بدهم.
اگر بررسی دقیق تری انجام بشود قطعا همکاران هماهنگ بودند با آن دیدگاهی که وزیر محترم داشت و توسط وزیر محترم در ستاد ملی مبارزه با کرونا بارها پیگیری شد و در این زمینه اتفاق نظر وجود داشت. حالا شاید معاونت ابتدایی به دلیل حساسیت دوره کودکی و ضرورت توجه به این موضوع که در دوره کودکی زمان شکل گیری مهارتهای ارتباطی است و مهارت در واقع تربیت اجتماعی است بیشتر اظهار نظر کرده، ولی این دلیل نمیشود که همکاران در این زمینه متفق القول نبودند، متفق القول بودند و فکر میکنم این را از طریق سیاست رسمی وزارت خانه که در ستاد ملی مبارزه با کرونا پیگیری میشد توسط وزیر محترم دنبال کردند.
در خصوص این که چه نمرهای به اصحاب رسانهای میدهید؟ ما ارزشیابی کیفی - توصیفی داریم. نمره نمیدهیم، اما در بازنگری که در مقیاسهای ارشیابی کیفی - توصیفی داشتیم از چهار سطحی که داشتیم که خیلی خوب، خوب، قابل قبول و نیازمند تلاش بیشتری است پیشنهاد خودمان این بوده که یک سطح دیگر تحت عنوان " عالی " به آن اضافه کنیم و هنوز این اجرایی نشده و انشاء الله توصیفی نمره عالی به اصحاب رسانه میدهم به خاطر دغدغههایی که داشتند.
در ابتدای عرائضم عرض کردم ممکن است در همه زمینهها همراه و همسو نباشند یعنی ما از اصحاب رسانه خصوصا همکاران عزیز فرهنگی مان که در این عرصه فعال هستند انتظار داشتیم که بیشتر با نگاه تربیتی رصد کنند و راهبری خانوادهها و جامعه را در آنچه که به صلاح و مصلحت دانش آموزان است داشته باشند، اما در عین حال از این که اهتمام داشتند، دغدغه داشتند و پیگیر بودند و به شدت دنبال این بودند که دغدغههای جامعه را به ما منتقل کنند واقعا نمره شان عالی بوده است.
سوال: در مورد خبری که رسانهها و شبکههای اجتماعی با این محتوا منتشر کردند:
" اگر دانش آموزان در دوران امتحانات به کرونا مبتلا شوند هزینه درمان آنها رایگان است. حتی اگر هم دار فانی را وداع گویند هزینه دفن و کفن توسط وزارت آموزش و پرورش کاملا پرداخت میشود پس والدین و خانوادهها نگران نباشند. "
در واقع این رسانهها بودند که بر تنور تعطیلی امتحانات و مدارس دمیدند ...
نظر شما چیست؟
رودربایستی را کنار بگذارید!
وقتی من به اینجا میآمدم دوستی به من گفت جوابهای مسئولان قابل پیش بینی است!
پاسخها کلیشهای، قالبی و قابل پیش بینی هستند.
من خواهش میکنم که شما خودتان باشید!
حرف خودتان را بزنید، چیزی که خودتان واقعا به آن اعتقاد دارید بیان کنید.
حکیم زاده:
اگر شما فرصت بدهید من دارم حرف خودم را میزنم. ممکن است ما گلههایی داشته باشیم.
من به عنوان یک معلم واقعا برای من خیلی جای تعجب است که چطور میشود که اگر یک مقدار ما سواد رسانهای داشته باشیم مشخص است هیچ موقع و هیچ شخصی چه برسد به شخص وزیر محترم آموزش و پرورش چنین اظهاراتی ندارند. این که ما این را بازنشر بدهیم طبیعتا از اخلاق حرفهای و رسانهای به دور است، اما من معتقد هستم که اکثریت قریب به اتفاق همکارانی که با شناسنامه دارند دارند کار میکنند، چون این موضوع خیلی مهمی است.
چون در فضای مجازی هم این امکان وجود دارد که شما با شناسنامه کار میکنید و هم این امکان وجود دارد که شما بدون شناسنامه کار کنید و هویت مشخصی نداشته باشید.
اکثریت قریب به اتفاق همکاران فهیم ما که با شناسنامه در فضای مجازی کار میکنند به نظر من مسئولانه برخورد کردند و البته اگر چالشهایی هم بوده و بداخلاقیهایی هم بوده بیشتر از جانب کسانی بوده که در فضای رسانهای شناسنامه نداشتند. در خصوص نقدی که شما در نقد برنامههای درسی داشتید مستحضر هستید که من مسئولیت معاونت آموزش ابتدایی را بر عهده دارم و مسئول سازمان پژوهش نیستم، اما به عنوان یک بازخورد کلی که خدمت شما میتوانم بگویم به نظر من دوره حاکمیت کتابهای درسی و موضوعات جدا از هم و جزیرهای در ارائه برنامههای درسی واقعا به سر آمده و ما نیازمند یک تحول اساسی هستیم در نوع نگاهی که بابت فراهم کردن فرصتهای یادگیری برای دانش آموزان داریم خصوصا در دوره ابتدایی از نظر ما باید حتما به صورت تلفیقی و با استفاده از بسترهای متفاوت و ومتنوعی که خوشبختانه الآن با استفاده از فضای مجازی امروز امکاناتش هم بیشتر فراهم شده بتوانیم تربیت متوازنی که در سند به آن اشاره شده است، تربیت متوازن و متعادلی یعنی این که شما شش ساحت تربیتی دارید و از جهت نقش برنامه درسی باید اهتمامی که به هر کدام از این ساحتها هم اندازه ساحت دیگر باشد.
من فکر میکنم این میتواند معیار خیلی خوبی باشد و اگر بخواهیم دقیقتر و علمیتر راجع به این موضوع صحبت بکنیم هم یک مجال دیگری میطلبد و هم نیازمند یک پژوهشی هستیم که به صورت علمی انجام شود که به ما بگوید که آیا آن اظهار نظری که جنابعالی دارید از این که دوز بعضی از ساحتها بالاست یا پایین است بتوانیم با یک پژوهش دقیقی نشان بدهیم.
من امیدوار هستم که یک فرصت دیگری فراهم شود و ما بتوانیم در کنار همکاران مان در سازمان پژوهش به این مساله یعنی محتوای برنامههای درسی بپردازیم.
سوال: شما در مجموع، به عملکرد سازمان پژوهش و برنامه ریزی درسی انتقادی دارید یا خیر؟
حکیم زاده:
شما سوالات تان را پرسیدید، آقای پورسلیمان!
و، چون موضوع، موضوع ثبت نام است فکر نمیکنم الان پاسخ من به این موضوع کمکی کند.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی صدای معلم، تاریخ انتشار: ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۰، کد خبر: ۲۱۰۰۷، www.sedayemoallem.ir