جوامع در حال گذار عموما بشکلی توامان درگیر با نوعی بی مبنایی و بی افقی هستند. خسته و دلزده و رها کرده وضع موجود و اصول و ارزشهای جاری بوده و متمایل به افقی مطلوب بوده که هیچ شناخت و آمادگی برای تحقق آن ندارند. چنین شرایطی سبب ایجاد نوعی سردرگمی و آشفتگی منجر به دفاع از خود در قالب انواع هنجارشکنیها و پرخاشگریها و خود محق بینیها میشود. افراد از یکطرف درگیر خودشان هستند و از طرف دیگر، درگیر دیگران. از یکطرف درگیر روزمره هستند و برهم ریختگیهای شرایط گذار و از طرف دیگر، درگیر افق یابیهای آتی خود. این وضعیت بدلیل برنامه ناپذیری، نیازمند بهر گیری از الگوهای رفتاری خاص بوده که یکی از این رفتارهای مطلوب، افزایش تاب آوری است. محمدرضا شهریاری (عضو شورای مرکزی و رئیس سازمان معلمان استان تهران) در مقاله تاب آوری و کنشگری فردی، به این مهم پرداخته است.
شعار سال: ارتباط کلامی با دیگران نقش مهمی در بهوجود آوردن هویت شخصی هر فرد در تعاملهای اجتماعی دارد و همچنین در زندگی شخصی و حرفهای افراد تأثیر به سزایی دارد. با بهبود بخشیدن مهارتهای گفتگو میتوان بهسرعت با دیگران ارتباط مؤثر برقرار کرد، روی آنها تأثیر گذاشت و نزد دیگران دوستداشتنیتر و مقبولتر و قابل احترام بود و از سوی دیگر بددهنی و پرخاشگریهای کلامی که جزء لاینفک رفتارهای روزمرهی برخی افراد است، تحت تاثیر یادگیری، عصبانیت، ریشههای تربیتی یا خلقی است که در واقع نشان دهنده فقدان تاب آوری ایشان در گفت و گوست که به شرایط سنی یا اجتماعی خاصی هم محدود نمیشود و امکان بروز این رفتارها از دوران کودکی تا بزرگسالی وجود دارد، اما اینطور نیست که دلایل آن در همهی این شرایط یکسان باشد.
در فعالیتهای اجتماعی و مدنی که معمولا افرادی با مهارتهای مشابه وارد یک عرصه میشوند و برای تحقق اهداف مشترک در کنار هم فعالیت میکنند، آنچه آنها را متمایز میکند مهارتهای گفتگو است.
تاب آوری، ظرفیت بازگشتن از دشواری پایدار و ادامهدار و توانایی در ترمیم خویشتن است یعنی اینکه فرد بتواند قوام و سلامت روان شناسی خود را در تعاملات اجتماعی در مواجهه با آنچه مراد طبع وی نیست حفظ کند.
ناسزا و دشنام از نوع پرخاشگری کلامی هستند و در جامعهای که معتقد به ارزشهای اخلاقی هستند مورد تایید قرار نمیگیرد.
به طور معمول ناسزاگویی یا ریشه در خشم و عصبانیت دارد و از شعلهور شدن خشم سرچشمه میگیرد و بعد از مدتی مبدل به عادت فرد میشود.
فرد خشمگین به دلیل ناتوانایی در مهارکردن خشم خود، به رفتار زشتی، چون فحاشی دچار میشود و با تکرار و استمرار آن، این رفتار به شکل عادت درمیآید و البته تربیت نادرست هم شیوهی سخن گفتن، سخنان ناهنجار و نازیبا را برای انسان عادی میسازد و ناسزاگویی برای او، مانند سخنان دیگرش به شکل عادت درآمده است.
افرادی که در گفتگو مجهز به مهارت تاب آوری هستند، با لحن دوستانه و مودبانه ارتباط برقرار میکنند و در مقام نقد و مخالفت با نظری از دایره ادب و احترام خارج نمیشوند، تقریبا همیشه برندهاند. این ظرفیت انسان میتواند باعث شود تا او پیروزمندانه از رویدادهای ناگوار بگذرد و علیرغم قرار گرفتن در معرض تنشهای شدید، شایستگی اجتماعی، تحصیلی و شغلی او ارتقا یابد.
تابآوری به معنای توانایی مقابله با شرایط دشوار و پاسخ انعطافپذیر به فشارهاست.
تابآوری نوعی ویژگی است که از فردی به فردی دیگر متفاوت است و میتواند به مرور زمان رشد کند یا کاهش یابد.
تاب آوری پدیدهای صرفا ذاتی نیست. تابآوری حاصل تعامل ویژگیهای شخصیتی فرد و محیط است و از طریق آموزش، یادگیری، تمرین و تجربه حاصل میشود.
ناسزا و دشنام در مخاطب هرچند هم که مجهز به مهارت تاب آوری باشد آثار زیانباری به جا میگذارد و احتمال رفتار متعادل از او سلب میشود و ممکن است رفتاری غیرمتعادل و ناخوشایند از خود نشان دهد؛ با این اوصاف تاب آوری در برابر ناهنجاریهای افراد افسارگسیخته در گفتگو، نه تنها افزایش قدرت تحمل و سازگاری فرد در برخورد با آنهاست، بلکه مهمتر از آن حفظ سلامت روانی و حتی ارتقای آن است.
تاب آوری افراد را توانمند میسازد تا با دشواریها و ناملایمات و افراد فاقد مهارت گفتگو و پرخاشگر رو به رو شوند، آسیب کمتری ببینند و حتی از این موقعیتها برای شکوفایی و رشد شخصیت خود استفاده کنند.
شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از صدای معلم، تاریخ انتشار:۹ اردیبهشت ۱۴۰۱، کد خبر: ۲۲۲۸۳، www.sedayemoallem.ir