شعار سال: اعتراض کشاورزان در خصوص صدمات محیط زیستی فعالیت معادن سنگ در مجاورت روستای جوشقان کاشان از سال 1385 آغاز شده است. کشاورزان این روستا، فعالیت معادن را موجب خشکی درختان این روستا و خسارت به کشاورزی آن می‌دانستند و همان سال کارشناس جهاد کشاورزی کاشان فاصله معادن از روستا را مغایر با قوانین محیط زیست عنوان می‌کند.

در سال 1386 بار دیگر فرمانداری کاشان در نامه‌ای به سازمان صنایع و معادن استان اصفهان با اشاره به اعتراضات گسترده مردمی در روستای جوشقان مرکزی و با استناد به دستور وزیر صنایع و معادن خواستار تعطیلی یکی از معادن سنگ شد اما فعالیت معادن متوقف نشد.

سال 1388 بار دیگر مدیر اداره محیط زیست کاشان پیشنهاد عدم تایید پروانه بهره‌برداری معادن را با توجه به شرایط حاکم بر منطقه ارائه داد و سال 1389 در نامه‌ای به فرمانداری این شهرستان خواستار رسیدگی به وضعیت معادن شد.

در بخش از این نامه اداره محیط زیست شهرستان کاشان با اشاره به محل فعالیت معادن به علت قرار گرفتن در مسیر باد غالب به روی مناطق مسکونی، عنوان کرد شرایط زیست محیطی برای فعالیت معادن در این منطقه وجود ندارد.

در این نامه آمده است: فعالیت معدنی این معادن دو اثر زیست محیطی انکار ناشدنی دارد. نخست تخریب پوشش گیاهی و مرتعی که موجب فرسایش خاک می‌شود و پس از آن تولید تراورتن پودرهای معدنی کربنات کلسیم که از مهم‌ترین ضایعات معادن سنگ است با کوچک‌ترین جابجایی در هوا پخش می‌شود.

در سال 1391 مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان کاشان در نامه‌ای به اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان با عنوان رعایت حریم مزارع با اشاره به درخواست مکرر بسیاری از کشاورزان و باغداران مبنی بر نارسایی‌ها و مشکلاتی که به واسطه فعالیت معادن مختلف در حاشیه باغ‌ها ایجاد می‌شود، رعایت حداقل فاصله چهار هزار متری از منتهی الیه مزارع و باغات برای نقطه شروع فعالیت معادن را ضروری عنوان کرد.

اما اعتراض کشاورزان و نامه‌های مکرر مسئولان برای جلوگیری از فعالیت این معادن نتیجه‌ای نداشت. در همین راستا اهالی روستای جوشقان کاشان دهم آذرماه سال جاری به صورت خودجوش در حرکتی به سوی معادن نگرانی‌های خود را مبنی بر مشکلات زیست محیطی و عدم پرداخت خسارت به کشاورزان و عدم تعهدات معدن داران و رعایت نکردن مقررات را اعلام کردند.

در این حرکت تجمعی اهالی روستا جوشقان که بیشتر کشاورزان خسارت دیده بودند درخواست‌های خود را مبنی بر تعطیلی معادن تا پس از تعیین تکلیف تعهدات معدن داران و رسیدگی به خسارت کشاورزان، مخالفت با هرگونه تمدید پروانه بهره‌برداری به دلیل عدم رعایت مقررات و انجام تعهدات مستند شده قبلی و مخالفت با هرگونه واگذاری معدن جدید در این منطقه را اعلام کردند.

همچنین در این تجمع افراد شرکت‌کننده ضمن اعلام حمایت از قوانین مربوط به این موضوع سخنان اسرافیل احمدیه، رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان را در یک برنامه تلویزیونی مبنی بر اجازه واگذاری یک هزار معدن را در منطقه محکوم کردند.

نامه نماینده کاشان به ابتکار

پس از اعتراضات مردمی نماینده مردم کاشان و آران و بیدگل با ارسال نامه‌ای به معصومه ابتکار رییس سازمان محیط زیست، برای رفع مشکلات محیط زیستی این منطقه درخواست همکاری و مساعدت کرد.

در این نامه سید جواد ساداتی نژاد، با اشاره به اعتراض اهالی جوشقان در اطراف روستا برای حل مشکلات محیط زیستی معادن، گفته است: برداشت از سه معدن سنگ‌های زینتی موجبات خسارت به کشاورزی و موجب ایجاد مشکلات بهداشتی و بیماری و سلامتی برای مردم شده است.

ساداتی نژاد از ابتکار درخواست کرده است که برای رعایت ضوابط زیست محیطی در مورد این سه معدن بررسی و رفع فعالیت این معادن در دستور کار قرار گیرد تا این واحدها مجبور به رعایت ضوابط زیست محیطی شوند و مردم بتوانند با آرامش زندگی کنند.

فعالیت معادن مضر برای انسان‌ها، گیاهان و حیوانات

غلامرضا باقری، رییس شورای روستای جوشقان کاشان در همین رابطه اظهار کرد: وجود این معادن علاوه بر ایجاد مشکلات زیست محیطی، چهره روستا را زشت و منابع آبی را کاهش داده و یا خشک کرده است.

وی با بیان اینکه در این منطقه و در اطراف روستاهای جوشقان، استرک و فتح‌آباد حدود 15 معدن مشغول به فعالیت هستند، افزود: بر اساس گزارش‌های کارشناسی ادارات محیط زیست و جهاد کشاورزی کاشان فعالیت معادن در این منطقه برای انسان‌ها، گیاهان و حیوانات مضر و زیان‌آور تشخیص داده شده است.

رییس شورای روستای جوشقان کاشان تصریح کرد: بر اساس نامه‌ای از اداره جهاد کشاورزی باید فاصله هر معدن تا زمین‌های کشاورزی چهار کیلومتر باشد ولی در جوشقان در برخی نقاط معدن در فاصله 100 متری مزارع و یا نزدیک منازل مسکونی قرار دارد.

10 سال نامه نگاری

باقری گفت: در 10 ساله گذشته بارها جلساتی با ادارات و ارگان‌های مربوطه انجام شده که بهره‌برداران مربوطه متعهد به رفع معضلات زیست محیطی شده‌اند ولی تاکنون از انجام اقدامات اصلی در این زمینه سرباز زده‌اند.

وی افزود: در این مدت برخی از کشاورزان با پیگیری‌های مستمر خود خسارات خود را از صاحبان این معادن دریافت کرده‌اند ولی بهره‌وران باید خودشان داوطلبانه اقدام کنند و کمک‌های خود را به مردم جوشقان تزریق کرده و به تعهداتشان عمل کنند.

رییس شورای روستای جوشقان با بیان اینکه بیش از دو هزار نفر در روستای جوشقان کاشان سکونت دارند، گفت: در چند سال گذشته فعالیت این معادن باعث مهاجرت برخی روستاییان شده و اشتغال‌زایی که به واسطه این صنعت برای اهالی روستا، بسیار محدود بوده است.

تخریب پوشش گیاهی، مراتع و جنگل‌های جوشقان

علی خالویی، کارشناس فنی اداره منابع طبیعی کاشان نیز گفت: به منظور بهره‌برداری از معادن در زمان صدور مجوزهای بهره‌برداری بهتر است ارگان و یا اداره‌های متصدی صدور مجوز، حریم و حدود کارشناسی را تعیین کنند به گونه‌ای که هم بهره‌برداری از معادن معطل نمانده و هم صنایع و بخش‌هایی هم‌جوار صدمه نبیند.

وی گفت: متاسفانه در هنگام صدور مجوزهای بهره‌برداری از معادن حواشی روستاهایی جوشقان و استرک توجهی به مباحث توسعه پایدار و پایداری اکوسیستم نسبت به منطقه نشده است.

کارشناس فنی اداره منابع طبیعی کاشان افزود: پوشش گیاهی مراتع و جنگل‌های حاشیه این مناطق در اثر بهره‌برداری دستخوش تخریب شده و در نتیجه تثبیت آلایندگی‌های زیست محیطی که از مهم‌ترین کارکردهای زیست محیطی مراتع و جنگل‌هاست معطل مانده است.

خالویی با اشاره به اینکه وجود مراتع مشاع روستایی نیز دلیلی بر مشکلات مدیریتی مراتع این بخش است، تصریح کرد: معادن بخش شرقی روستاهایی جوشقان و استرک در مسیر و کانال باد منطقه‌ای نیست ولی معادن شمال فتح آباد می‌تواند به مراتب سه روستا را در معرض آلاینده‌ها و ریزگردها قرار دهد.

وی خاطرنشان کرد: علی‌رغم احیاء و توسعه جنگل طبق ماده 17 قانون معادن متاسفانه احیای بیولوژیکی مراتع بسیار سخت و طاقت فرسا است. هرچند مباحث خشک‌سالی و عدم بارش به‌موقع نزولات جوی از دیگر مشکلات در این زمینه است.

پیشنهاد فرمانداری کاشان به اداره‌های محیط زیست و مراتع

حمیدرضا مؤمنیان، معاون استاندار و فرماندار کاشان در پاسخ به این سؤال مبنی بر اقدام فرمانداری در خصوص اعتراض کشاورزان به فعالیت معادن گفت: عدم استعلام از فرمانداری‌ها یکی از مشکلات قانون واگذاری معادن بود که با تغییر قوانین، سازمان معادن مکلف شده قبل از صدور مجوز جدید برای معادن از فرمانداری استعلام بگیرد.

وی با اشاره به اینکه فرمانداری مسائل اجتماعی معادن را رصد می‌کند، افزود: برای جلوگیری از فعالیت معادن، اداره‌های محیط زیست و یا منابع طبیعی باید شکایت کنند و با توجه به نگرانی‌های مردم جوشقان این توصیه به این ارگان‌ها شده است.

فرماندار کاشان تصریح کرد: معادن زیادی در کشور داریم که بسیاری از آن‌ها باید 15 درصد از درآمدهای خود را تحت عنوان عوارض به دولت پرداخت کنند تا بخشی از آن برای حل مشکلات زیست محیطی هزینه شود.

مؤمنیان گفت: در فرمانداری وصول تعهداتی که بهره برداران از معادن جوشقان و استرک چندین سال است پرداخت نکرده‌اند، پیگیری می‌شود. سال گذشته 570 میلیون تومان از معادن به عنوان عوارض دریافت شده است، البته رقم پرداختی باید بیش از این میزان باشد و استاندار اصفهان هم برای تخصیص کامل این مبالغ اقدامات لازم را انجام داده است.

مجوز جدید صادر نمی‌شود

وی با اشاره به اینکه تنها هفت معدن در منطقه جوشقان و استرک فعال است، افزود: فرمانداری هیچ مجوزی برای فعالیت جدید نداده است. ماه گذشته یک متقاضی برای صدور مجوز بهره برداری از معدن وجود داشت که موفق به کسب مجوز نشد و به دستگاه‌ها مربوط نیز اعلام شده مجوزی در این زمینه صادر نکنند.

فرماندار کاشان خاطرنشان کرد: مشکلاتی که به واسطه فعالیت معادن در جوشقان دیده می‌شود در روستای استرک نیز وجود دارد. البته معادن تعهداتی به اهالی استرک برای آبادی و عمران روستا از جمله توسعه راه‌ها و ساخت سوله ورزشی داده‌اند.

وی با تاکید بر اینکه فرمانداری مشکلات حقوقی معادن جوشقان را پیگیری کرده است، گفت: زمان انجام فعالیت، برداشت‌های مجاز، استفاده از آب برای از بین بردن گرد و غبار و وصول مطالبات دولتی مواردی است که به این معادن تذکر داده شده است هرچند که برخی مواقع رعایت نمی‌شود ولی تخلفی که بتوان به واسطه آن معادن را تعطیل کرد وجود ندارد.

فرماندار کاشان افزود: اگر قبل از واگذاری مجوز بهره‌برداری از معدن اداره محیط زیست با آن مخالفت کرده باشد اما مجوز صادر شود تخلف است و محیط زیست می‌تواند بر اساس ضوابط خود اقدام به تعطیلی معادن کند.

مؤمنیان اظهار کرد: از مردم جوشقان می‌خواهیم از مسیر قانونی و در فضای آرام‌تری پیگیر حل مشکلات باشند و فرمانداری کاشان وضعیت فعلی را کنترل می‌کند و هیچ مجوز جدیدی صادر نخواهد شد.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، تاریخ 22 آذر 95، کد مطلب: 959-15095-5: www.isfahan.isna.ir