«از ابتدای اردیبهشت ماه سال جاری تا کنون ده‌ ها نفر از هموطنان در مناطق بیستون، ماهیدشت، کوزران و شهرک امام خمینی شهر کرمانشاه بر اثر مصرف قارچ دچار مسمومیت شده ‌اند» این جملات بخشی از سخنان اولیه مجتبی خالدی سخنگوی سازمان اورژانس کشور است که در ادامه می‌گوید: 59 نفر از هموطنان دچار مسمومیت شدند یکی از آنها که آقایی 51 ساله بود در تاریخ 16 اردیبهشت ماه فوت کرد.9 نفر از این افراد در بیمارستان امام خمینی بستری هستند و 41 نفر دیگر ترخیص شده‌اند، همچنین 8 نفر نیز برای پیوند کبد به بیمارستان شیراز منتقل شده ‌اند که یک نفر از آنها نیز فوت کرد.

مرگ 18 نفر بر اثر استفاده از قارچ های سمی

این خبر کوتاه از زبان سخنگوی سازمان اورژانس کشور آغاز ماجرایی تلخ از عاقبت هموطنانی است که در استان های گوناگون از قارچ های روییده در طبیعت استفاده کردند به طوری که طی چند روز صدها نفر از ساکنان چند استان به علت خوردن این قارچ ها راهی بیمارستان شدند.

اما بر اساس آخرین آماری که از سوی مجتبی خالدی سخنگوی اورژانس کشور ارائه داد استفاده از قارچ های سمی در استان های کرمانشاه، لرستان، کردستان، آذربایجان غربی، زنجان، ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال بختیاری، قزوین، فارس، مرکزی و همدان رخ داد و متأسفانه ۱۸ نفر جان خود را از دست داده‌اند.

وی در خصوص آخرین وضعیت مسمومان با قارچ در استان‌ های کشور گفت: تا ساعت ۱۱ صبح روز دوم خرداد ماه ۱۱۵۱ نفر به بیمارستان‌ها مراجعه کرده ‌اند که از این تعداد ۹۶ نفر در بیمارستان بستری و متأسفانه ۱۸ نفر جان خود را از دست داده‌ اند که ۷ نفر مربوط به استان کرمانشاه، ۴ نفر استان لرستان، ۳ نفر استان کردستان، ۲ نفر مربوط به استان آذربایجان غربی، یک نفر مربوط به استان مرکزی و یک نفر مربوط به استان همدان هستند.

وی تاکید کرد: استان کرمانشاه بیشترین آمار مسمومیت ‌ها را به خود اختصاص داده است و هفت نفر بر اثر مصرف قارچ سمی در این استان جان باختند.

مشاهده یک مسمومیت با قارچ سمی در خوزستان

همچنین دکتر شکرالله سلمان زاده رئیس مرکز بهداشت خورستان از بروز نخستین مسمومیت با مصرف قارچ وحشی در استان خوزستان خبر ی دهد و می گوید: این مورد در یکی از شهرستان های شمالی استان رخ داد و بیمار تحت درمان است.

وی در ادامه توصیه هایی به شهروندان ارائه می دهد و می گوید: مردم از مصرف قارچ ‌های جنگلی و کوهستانی و فله ای بپرهیزند زیرا این گونه قارچ ‌ها خوراکی نیستند و اگر استفاده شوند سبب مسمومیت شدید و بیماری می شوند.

رئیس مرکز بهداشت خورستان در ادامه به مراحل مسمومیت استفاده کنندگان از قارچ های سمی اشاره می کند و توضیح می دهد که در این نوع از قارچ‌ ها سم ‌های مختلفی وجود دارد که اگر مصرف شود در مرحله نخست بیمار دچار تهوع، اسهال و استفراغ می شود.

به گفته وی، پس از مصرف قارچ سمی بیمار در مرحله دوم دچار اختلال کبدی یا کلیوی می شود و در مرحله سوم اختلال شدید کبدی و کلیوی برای بیمار به وجود می آید.

سلمان زاده ادامه می دهد که در برخی از موارد حتی ممکن است فرد مسموم به علت شدت مسمومیت نیاز به پیوند کبد یا انجام دیالیز پیدا کند و گاهی نیز متاسفانه این مسمومیت منجر به مرگ بیمار هم می شود.

وی با تاکید بر این نکته که قارچ ‌های بسته بندی شده در فروشگاه ‌ها مورد تایید است و هیچ گونه خطری ندارند، ادامه می دهد: نباید از سلامت قارچ ‌هایی که از صحرا، جنگل و کوهستان چیده می ‌شود و از طریق دست فروشان به فروش می‌رسد مطمئن بود.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با رد ادعای برخی از افراد برای شناسایی قارچ های سمی از خوراکی تاکید می کند که اگر افراد محلی در برخی نقاط مدعی شوند که این گونه قارچ ‌ها را می‌شناسند این موضوع اصلا صحیح نیست، زیرا حتی بهترین متخصصان قارچ شناسی نیز نمی‌توانند به صورت ظاهری قارچ سمی را از غیرسمی تشخیص دهند بنابراین از مردم عزیز و هموطنان گرامی می خواهیم که حرف این افراد را قبول نکنند. اگر شهروندان اینگونه قارچ‌ ها را در منزل و یا در یخچال از قبل خریداری و نگهداری کرده اند آن ‌ها را دور بریزند و استفاده نکنند زیرا بیماری ناشی از مسمومیت قارچ ‌های سمی کوهستانی آسیب های زیادی دارد که جبران ناپذیر هستند.

نشانه های مسمومیت با قارچ های سمی

وی با یادآوری این نکته که مسمومیت قارچ‌ های سمی درمان دارویی ندارد، یادآور می شود که کسانی که به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند علائم مسمومیت آن‌ ها تحت نظر قرار می‌گیرد و سعی می‌کنیم اختلال خونی یا کلیوی را در این بیماران اصلاح کنیم که گاهی این درمان نیز موثر نیست و تعداد معدودی راهی بخش مراقبت ‌های ویژه می شوند که در نهایت کبد آنها از کار می افتد و از دنیا می روند.

سلمان زاده در ادامه علائم و نشانه های مسمومیت با قارچ های سمی را بر می شمرد و می گوید: بیشتر مسمومیت های ناشی از مصرف قارچ ها، به دلیل ماده ای سمی به نام "آماتوکسین" است که این ماده عمدتا بر روی کبد تاثیر مخرب دارد و آن را از کار می اندازد.

رئیس مرکز بهداشت خورستان علائم مسمومیت با قارچ های سمی را دو مرحله اعلام می کند و ادامه می دهد: مرحله نخست ۶ تا ۱۲ ساعت پس از مصرف قارچ با نشانه هایی نظیر تهوع و استفراغ، دردهای شکمی و احساس ضعف بروز پیدا می کند.

وی مرحله دوم مسمومیت با قارچ های سمی ۲۴ ساعت می داند و اضافه می کند: بعد از علائم اولیه، با ضعف، سرگیجه و کاهش سطح هوشیاری خود را نشان می دهد که این حالات ناشی از درگیری کبدی و کلیه ها در فرد مسموم خواهد بود که ممکن است او را تا پای مرگ نیز بکشاند به همین جهت از هموطنان عزیز به ویژه هم استانی های گرامی درخواست می شود در صورتی که پس از مصرف هر نوع قارچ دچار این علائم شدند، سریعا به نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه کنند تا علت بیماری آنها بررسی و تحت درمان قرار بگیرند.

توصیه های رئیس پدافند غیرعامل وزارت بهداشت

دکتر پیرحسین کولیوند، رئیس پدافند غیرعامل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در خصوص مسمومیت وسیع هموطنان با استفاده از قارچ خوراکی به نکات مهمی اشاره می کند و می گوید: با توجه به فصل بهار و بارندگی‎ های اخیر و رشد انواع قارچ‎ ها در طبیعت تعدادی از هموطنان در استان ‎های مختلف در اثر مصرف قارچ‎ های سمی مسموم شدند.

وی در ادامه با ارائه توصیه هایی به همه هموطنان اضافه می کند: اگر سلامتی خود را دوست دارید نه تنها باید از خوردن قارچ ‎های وحشی و نا آشنا خودداری نمایید، بلکه به آن ‎ها دست هم نزنید زیرا خطر مسمومیت از طریق پوست نیز در برخی گونه قارچ‎ ها وجود دارد، تشخیص سمی یا خوراکی بودن قارچ کار ساده ‎ای نیست و تنها راه دقیق از طریق آزمایشگاه امکان ‎پذیر است بنابراین به هیچ عنوان نباید آن را در زیر زبان آزمایش کنید. همچنین تنها از قارچ ‎هایی که در فروشگاه ‎های معتبر و در بسته ‎بندی ‎های بهداشتی عرضه می ‎شوند استفاده کنید.

در صورت مصرف قارچ خودرو و یا قارچ ‎هایی که از افراد متفرقه خریداری کرده ‎اید و مشاهده علائمی شبیه مسمومیت مانند درد شکم، تهوع، استفراغ و سرگیجه، سریعاً به مراکز درمانی مراجعه نمایید از دیگر توصیه های رئیس پدافند غیرعامل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است که به شهروندان ارائه می دهد و می گوید: در صورت حضور در طبیعت مراقب کودکان و تماس آن ‎ها با قارچ ‎ها و گیاهان باشید، بهداشت فردی را رعایت کرده و در صورت لمس قارچ، دست ‎ها را با آب و صابون بشویید، همچنین در صورت مشاهده علائم مسمومیت و وجود تهوع و استفراغ و اسهال، آب و مایعات فراوان مصرف کنید و سریعاً به نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه فرمایید.

۳ نوع قارچ سمی که مردم را به کشتن داد

همچنین در همین ارتباط رئیس کمیته شناسایی قارچ‌ های سمی که از یک ماه پیش تمام نمونه قارچ ‌های مصرفی مربوط به بیماران مسموم‌ شده را بررسی کرده، می‌گوید: ۳ نوع قارچ سمی که مردم از دل طبیعت جمع ‌آوری و مصرف کرده ‌اند عامل مرگ و میر افراد بوده است.

دکتر محمدرضا آصف دکترای قارچ شناسی و مسئول کمیته شناسایی قارچ های عامل مسمویت و مرگ میر هموطنانمان ادامه می دهد که از 25 روز گذشته تمام نمونه‌ های ارسالی از استان ‌های غربی که مواردی از مسمومیت با قارچ و یا مرگ و میر در آنها گزارش را یک به یک در محیط آزمایشگاهی بررسی کرده و در نهایت به این نتیجه رسیده که سه نوع قارچ سمی عامل این مسمومیت ‌ها بوده است.

وی بر این نکته تاکید می‌کند که باید در مکان ‌های رشد اینگونه قارچ ها تابلوی هشدار نصب شود و مردم مطلقا از محیط طبیعی  قارچ‌ جمع آوری و مصرف نکنند.

به گزارش فارس این سه نوع قارچ با نام‌ های علمی lepiota brunneoincarnata ، hypholoma fascicualre و coprinopsis atramentaria شناخته می ‌شوند.

بر اساس گفته‌ های آصف، زمان طلایی درمان مسمومیت با قارچ سمی تنها 6 تا 8 ساعت است، اما متاسفانه علایم اولیه شبیه مسمومیت عادی است که برخی کادرهای درمانی به دلیل عدم آگاهی تنها به تجویز او آر اس و سرم بسنده می‌کنند. غافل از اینکه در این زمان کبد منهدم شده و نیاز به پیوند کبد وجود خواهد داشت. مصرف ‌کننده قارچ بعد از طی این زمان طلایی به کما رفته و در نهایت این ماجرا به مرگ بیمار منجر می‌ شود.

این دکترای قارچ شناسی بر این نکته تاکید می کند که مردم بابت سلامت قارچ های دکمه ای پرورشی و بسته بندی نگرانی نداشته باشند.

تولید پنج گونه قارچ خوراکی در کشور

کارشناس مسئول واحدهای تولید قارچ استان قزوین نیز  اظهار می کند: پنج گونه عمده قارچ خوراکی در کشور وجود دارد که ۸۵ درصد آنها تولید جهانی دارد؛ از نمونه این قارچ ها می توان به قارچ دکمه ای، صدفی، شیتاکه و سایر قارچ ها اشاره کرد که مهم ترین آنها، صدفی و شیتاکه است.

محسن پرهام راد ادامه می دهد: قارچ های صدفی همان قارچ هایی است که پرورش می یابد و توسط مردم مصرف می شود؛ نوع دیگری از قارچ ها، قارچ های سمی است که در مزارع رشد می کنند که نمی توانیم این قارچ ها را بشناسیم و گونه های قارچ متفاوت از هم است؛ نوع دیگر قارچ های دارویی بوده که شامل انواع قارچ های صدفی، شیتاکه و طلایی است که در ایران کمیاب است و پیدا نمی شود.

وی ضمن توصیه هایی در خصوص مصرف قارچ عنوان می کند: زمانی که بارندگی در مزارع اتفاق می افتد و قارچ ها رشد می کنند، مردم از این قارچ ها مصرف کرده و دچار مسمومیت تا مرز مرگ می شوند، هموطنان نباید قارچ های ناشناخته را مصرف کنند؛ از قارچ هایی باید بیشتر استفاده کنیم که بسته بندی و پرورش یافته، دارای استاندارد و عرضه شده در بازار و دارای مُهر استاندارد است و مردم باید از مصرف قارچ های فله ای و صحرایی خودداری کنند.

کارشناس مسئول واحدهای تولید قارچ استان قزوین با بیان اینکه هر نوع قارچی را نمی توان مصرف کرد که در صورت دوز بالای سم قارچ، فرد مسموم می شود، می گوید: بسته به گونه قارچ، اگر میزان و دوز سم آن بالا باشد فرد مسموم را تا حد مرگ می رساند و اگر دوز پایین باشد فرد بهبود می یابد؛ با دید چشمی نمی توان میزان سم را تشخیص داد.

نمی توان به قارچ های صحرایی اعتماد کرد

وی در پاسخ به این سوال که «برخی معتقدند که خواباندن قارچ در سرکه و یا مصرف آن با شیر اثر موجب از بین رفتن سم قارچ می شود»، تشریح می کند: سمی که در قارچ وجود دارد در نسوخ و بافت قارچ است و امکان ندارد سم را از آن خارج کرد.

پرهام راد یادآور می شود: در حال حاضر، ۳۵ واحد تولیدی کشت و صنعتی در استان قزوین فعال است که سالانه ۱۵ هزار تُن قارچ در آنها تولید و بسته بندی می شود.

کارشناس مسئول گلخانه‌ های جهاد کشاورزی استان قزوین تصریح می کند: تغییرات اقلیمی در قارچ وجود ندارد زیرا این قارچ ها در فضای کنترل شده و سالن ها تولید می شود و نمی توان به قارچ های صحرایی اعتماد کرد زیرا احتمال وجود سم در آنها زیاد است؛ قارچ هایی را باید مصرف کنیم که پرورش یافته است و مصرف قارچ هایی که در فضای باز رشد کرده باشد، توصیه نمی شود.

مهندس عبدالمجید قبیتی کارشناس ارشد کشاورزی نیز در استان خوزستان با ابراز تاسف از مسمومیت تعدادی از هموطنان به دلیل استفاده از قارچ های سمی نکاتی را بیان می کند و می گوید: به صورت معمول قارچ های خوراکی دارای شکل ظاهری سفید و شفاف و به صورت های دکمه ای هستند ولی قارچ های سمی که موجب مسمومیت شهروندان عزیز در چند استان شده اند به صورت چتری و رنگی قهوه ای با کمی حالت غیر شفاف دارند و در خاک ها و نقاط خاص می رویند.

این مشاور کشاورزی اضافه می کند که با توجه به مشکلاتی که با مصرف قارچ های غیر خوراکی به وجود آمده از هموطنان عزیز تقاضامندیم که از قارچ ها ی بسته بندی شده با شماره ثبت بهداشت و استاندارد استفاده کنند و از مصرف قارچ هایی که به صورت فله ای در بازار است شدیدا خودداری کنند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته ازخبرگزاری  علم وفناوری، تاریخ انتشار: 9خرداد 1397 ، کدخبر: 64477 ، www.stnews.ir