پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

سرویس ویژه نمایندگی لنز و عدسی های عینک ایتالیا در ایران با نام تجاری LTL فعال شد اینجا را ببینید  /  سرویس ویژه بانک پاسارگارد فعال شد / سرویس ویژه شورای انجمنهای علمی ایران را از اینجا ببینید       
پنجشنبه ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ - 2024 March 28
کد خبر: ۱۷۷۳۷۴
تاریخ انتشار : ۰۱ دی ۱۳۹۷ - ۱۴:۲۴
برخی اندیشمندان حوزه آموزش و علوم اجتماعی، پدیده مدرک گرایی را مثبت تلقی می کنند و آن را نه به عنوان یک بحران و مسأله اجتماعی، بلکه به عنوان یک واقعیت طبیعی و پدیده اجتماعی می دانند .

شعار سال: طرفداران نگاه مثبت به مدرک تحصیلی ، دارندگان این مدارک را به عنوان سرمایه اجتماعی تلقی و به نوعی از آنها به عنوان ابزارهای توسعه یاد می کنند.
برخی دیگر مدرک گرایی را در ارتباط با عوامل دیگری مثل بازار کار، موقعیت و موفقیت شغلی، اقتصادی و نظایر آن مورد بررسی قرارمی دهند و در این دیدگاه مدرک گرایی را وضعیتی توصیف می کنند که در آن مدارک تحصیلی به عنوان ابزاری برای غربال کردن و گزینش داوطلبان در هر شغل محسوب می شود .
با این اوصاف، به نظر می رسد جامعه ایران در نوعی وضعیت دوگانه قرار گرفته است که برداشت های متفاوتی از پدیده مدرک گرایی می شود. جامعه ایران در یک سده گذشته از یک طرف پذیرای نوعی سرمایه گذاری دراز مدت آموزشی بوده که با اهداف عالیه ای چون 'آموزش برای توسعه'، 'آموزش برای گسترش مرزهای دانش' و غیره همراه بوده و موجب رشد دارندگان مدرک تحصیلی عالی شده است که می توانست سنگ بنای توسعه جامعه ایران باشد.
از طرف دیگر، بنا به دلایل متعدد، نه تنها سرمایه گذاری آموزشی و گسترش نظام آموزش عالی در ایران موجب توسعه پایدار و همه جانبه آن نشد، بلکه مشکلات عدیده ای را نیز پدید آورده است.گسترش و تورم آموزش عالی در ایران موجبات توسعه جامعه را فراهم نکرده است .
ایرنا بر آن است در گفت وگویی با دکتر کامران محمد خانی ، استاد دانشگاه و کارشناس آموزشی ، به بررسی و واکاوی پدیده مدرک گرایی و افزایش تعداد دانشگاه های ایران بپردازد و به سؤالاتی ناظر بر اینکه چرا ایران پنج برابر کشورهای پیشرفته دانشگاه دارد و برای ارتقاء کیفیت دانشگاه ها چه باید کرد ، پاسخ دهد .
متن این پرسش و پاسخ به این شرح است :

**
س : با توجه به اینکه در ایران دو هزار و 640 دانشگاه وجود دارد یعنی پنج برابر دانشگاه های کشورهای پیشرفته و در حالی که در اغلب این کشورها ، تعداد دانشگاه ها زیر 500 است . این تعداد دانشگاه در ایران را چگونه تحلیل می کنید ؟
-
پاسخ به این سوال را به طور قطع باید در کیفیت دانشگاه جستجو کرد ، دانشگاه ها اصولی دارند که این اصول در دانشگاه های معتبر دنیا غیر قابل خدشه دار شدن است . آموزش عالی دنیا دستاوردهایش را مرهون دستکم 800 سال تاریخ و پیشینه است ، اصولی چون آزادی علمی و استقلال دانشگاهی در جوامع توسعه، متاعی نیست که سیاستمداران جوامع به راحتی بتوانند برسر آن با دانشگاه معامله کنند .
دانشگاه از آنجایی که همواره آوردگاه نبرد و چالش میان قدرتهای حاکم بر جامعه بوده است و هریک از مراجع متولی سیاست ، اقتصاد ، فرهنگ و ایدئولوژی در فرآیند تاریخی شکل گیری آن در صدد سهم خواهی بوده و تلاش کرده اند که بر بخش های بیشتری از آن مستولی شوند ، بنابراین در تعامل چند سویه حاکم ، معمولا به برآیند مشخصی می رسد که شکل کنونی آن را ایجاد می نماید .
از جمله عواملی که در تثبیت کمیت و بهبود کیفیت دانشگاه در کشورهای توسعه یافته موثر است ، می توان به تاثیرپذیری نظام های آموزش عالی از مناسبات سیاسی ، روابط فرهنگی و اوضاع و احوال اجتماعی آن کشورها وبه مولفه هایی چون رشد منفی یا ثابت جمعیت ، اقتصاد پویا و پیشرو و بهبود شاخص های رفاهی جامعه اشاره کرد .
اگرچه اعتبار و رتبه علمی این گونه دانشگاه ها در سطحی است که اغلب با استقبال متقاضیان آموزش عالی از سراسر دنیا مواجه می شوند ولی نکته قابل توجه این است که د انشگاه های طراز بالای جهانی رسالت توسعه کمی را دهه هاست که از دستور کار خود خارج کرده اند.
رسالت دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی ، امروزه دیگر از ورای ماموریت های سه گانه آموزش ، پژوهش و خدمات عبور کرده و سالهاست که نه بر توسعه کمیت بلکه بر بهبود رفاه اجتماعی شهروندان از طریق ارتباط با جامعه ، صنعت ، بازار و تاکید بر درآمدزایی ، از طریق توسعه شرکت های دانش بنیان، تمرکز کرده است .
اما نظام آموزش عالی ما ، به نظر می رسد که دیرگاهی است در ورطه آزمون و خطا گرفتار شده است ، از یکسو تقاضای چشمگیر برای ورود به دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی و از سوی دیگر نبودنظارت دقیق بر عملکرد این مراکز از سوی مراجع ذیربط ، کار را به جایی رساند که کشور ما با شماری بیش از 2600 دانشگاه و مراکز عالی ، از نظر تعداد دانشگاه ها ، از کشورهایی چون چین و هند هم پیشی گرفته است .

**
س : برخی کارشناسان آموزشی بر این باورند که جامعه ایران در یک سده گذشته از طرفی پذیرای نوعی سرمایه گذاری درازمدت آموزشی برای رسیدن به اهدافی مانند « آموزش برای توسعه » بوده است که موجب رشد دارندگان مدرک تحصیلی عالی شده است اما از طرف دیگرسرمایه گذاری آموزشی و گسترش نظام آموزش
عالی در ایران موجب توسعه پایدار نشده است ؟ علت چیست ؟
-
همانگونه که در پاسخ سوال قبلی اشاره شد نظام آموزش عالی ایران در ورطه آزمون و خطایی که قریب به چهار دهه در آن گرفتار آمده است ،هیچ گاه از رشد متوازن و متعالی برخوردار نبوده است .
افزایش جمعیت ، سبب رشد تقاضای چشمگیر برای ورود به آموزش عالی و نیز رشد قارچ گونه مراکز آموزش عالی که اغلب بی کیفیت اند شده است ، همچنین کاهش مستمر بودجه و منابع مالی دولت و تکیه بیشتر و بیشتر بر شهریه های دانشجویی از سوی دیگر ، تعادل ضروری بین کمیت و کیفیت به هم خورده است و متاسفانه در مراکز آموزش عالی کشور ، شاهد رشد کمی و نه توسعه کیفی بوده ایم .
آنجا که از توسعه پایدار صحبت می شود ، بی تردید مولفه هایی مدنظر قرار میگیرد که متاسفانه نه در صنعت ، نه در کشاورزی ، نه در خدمات و نه در بخش آموزش عالی کشور، مورد توجه قرار نگرفته است .
در توسعه پایدار سه عنصر اساسی وجود دارد ازجمله ، رویکرد اقتصاد و بازار ، رویکرد فرهنگ و جامعه ، رویکرد محیط زیست که نباید مورد بی توجهی قرار بگیرد .
اما متاسفانه دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی ما نه تنها در تحقق این اهداف موفق نبوده بلکه کار را به گونه ای رقم زده که در انجام رسالت غایی خود که همانا بهبود رفاه زندگی شهروندان است ، ناکام بوده اند .
اهتمام به تحقق دستاوردهای سه گانه آموزش عالی پایدار ، تا حد قابل توجهی می تواند از رشد بی رویه دانشگاه ها و افزایش فارغ التحصیلان مطالبه گر جلوگیری و در عوض موجبات خلق دانش آموختگان خلاق ، کارآفرین و مسئولیت پذیر را فراهم نماید.

**
س : بنابر تحقیقات علمی ، پدیده مدرک گرایی نیروی انسانی را بی انگیزه کرده است و میزان بهره وری آنان کاهش یافته است ؟ آیا شما این نظریه را می پذیرید ؟
-
ما در این جا با دو پدیده مواجهیم ، مدرک گرایی و مدرک دهی ، این دو مفهوم اگرچه در ظاهر از یکدیگر جدا هستند اما به نظر می رسد که در کنار یکدیگر در کشور ما ، در چند دهه اخیر موجی را ایجاد نموده است که اثرات مخرب آن تا دهه ها باقی خواهد ماند .
تمایل به مدرک گرایی ، موضوعی فردی است که افراد برای پرکردن کمبودهای شخصیتی خود ، در جهت کسب عناوین دانشگاهی از هیچ تلاشی فروگذار نمی کند اگرچه این معضل یک ویژگی فردی است اما بسیار متاثر از فرهنگ اجتماعی و ارزشی جامعه است .
اینکه افرادی تمایل به اخذ مدرک از یک دانشگاه معتبر داشته باشند ، در هیچ جای دنیا نمی تواند ناپسند و نکوهیده باشد ، اما چالش از آن جا آغاز می شود که ارزش های غالب جامعه نیز به گونه ای روند صدور مدرک تحصیلی و در اختیار قرار دادن آن را به همه درخواست کنندگان ، بدون آن که حداقل نیازمندی های آن را دارا باشند ، نه تنها مورد تاثیر قرار داده بلکه این روند را تسهیل نموده است .
متاسفانه کار به جایی رسیده است که حداقل مدرک تحصیلی برای یک کارمند معمولی در دستگاه های دولتی، مدرک کارشناسی ارشد تعریف شده است . این در حالی است که مثلا در کشور انگلستان تقریبا 80 درصد از وزرای کابینه لیسانس هستند .
در این جا نیز فرهنگ اجتماعی ما دچار افراط گری مزمن شده است . در کمتر جایی از دنیا ، این همه مدیر ، رییس و وکیل مجلس وجود دارد که عنوان دکتر، مهندس را با خود به یدک بکشند . بخش عمده ای از نیروی جوان کشور نیز برای اشتغال ، از ورود به دستگاه های دولتی و یا بخش خصوصی محروم شده اند و یکی از تنها را ه های باقیمانده را که البته راه پرهزینه ای نیز هست ، ورود به دانشگاه برای به تعویق انداختن بیکاری رسمی و اخذ یک مدرک تحصیلی می دانند .
از آموزش های ضعیف دانشگاهی ، کارهای تحقیقاتی ، پروژه ها و پایان نامه های فاقد کیفیت که بگذریم ، این دانشجوی کم سواد و بی مهارت دیر یا زود فارغ التحصیل شده و با مدرکی در دست به دنبال کار می گردد ، تردیدی نیست که این پدیده ، پیامدی جز بی انگیزگی نیروی کار و در نتیجه کاهش بهره وری آن نخواهد داشت .

**
س : برای آن که کیفیت آموزش در ایران به نوعی قربانی کمیت نشود چه راهکار هایی را پیشنهاد می فرمایید ؟
-
پاسخ دقیق به این سوال کار ساده ای نیست . به نظر می رسد که برای ارتقا ء کیفیت دانشگاه ، صرف پیشنهاد ساز و کارهای مقطعی و موردی چاره ساز نیست . نظام آموزش عالی همانگونه که از نام آن بر می آید ، یک سیستم است که درونداد ، فرآیند و برونداد های خاص خود را دارد که کاملا بر دیگر نظام های اداری و سازمانی منطبق نیست .
بازیگران آموزش عالی در سیستمی کار می کنند که اهداف ، و فرآیندهای آن ویژه است . برای ارتقاء کیفیت باید این نظام را شناخت و ضمن برنامه ریزی دقیق و راهبردی طولانی مدت، باید قادر بود که ورودی ها ، خروجی ها و فرآیندها را مدیریت کرد.
در پرتو این برنامه راهبردی است که وظایف و ماموریتهای بخشهای زیردستی تعریف می شود و در صورت نظارت دقیق و مستمر بر عملکردها و اجرای برنا
مه ها ، می توان امیدوار بود که کیفیت ماموریت های اصلی دانشگاه که همانا آموزش ، پژوهش ، خدمات ، کارآفرینی و مسئولیت اجتماعی است ،به مرور تضمین گردد .
برای بهبود و حتی ایجاد کیفیت در دانشگاه ، از توجه به چهار مقوله بنیادین نباید غافل شد ، سخت افزار ، نرم افزار ، مغز افزار و دل افزار که بحث در این موضوع ، خود نیازمند فرصت دیگری است .

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از وبسایت ایران پلیمر، تاریخ 9 آبان 97، کد مطلب: -:www.iranpolymer.com


اخبار مرتبط
خواندنیها-دانستنیها
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار
پربازدیدترین
پربحث ترین