شعار سال: محمد خدادی، معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بیان ارزیابی خود از عملکرد رسانه ها در زمینه انتشار اخبار مربوط به کرونا ویروس می گوید: ما دو دسته رسانه شناسنامه دار و بدون شناسنامه داریم. رسانه های شناسنامه دار در رابطه با انتشار اطلاعات مربوط به کرونا ویروس متعهدانه عمل کردند و رسانه های بدون شناسنامه، بخصوص رسانه های خارج از کشور که با هویت نامعلوم وارد فضای رسانه ای شدند، فضای اضطراب، تشوش افکار عمومی، منابع متعدد و اطلاعات ضد و نقیض تولید کردند. رسانه های شناسنامه دار به دلیل ظرفیت هایی که داشتند، در بستر آموزش، اطلاع رسانی، ایجاد تضارب آرا و نظرات در موضوعات مختلف و نیز پاسخ به سوالات اساسی مردم حرکت می کردند.

او ادامه می دهد: حقیقتاً ماهیت کرونا ناشناخته و مهمان ناخوانده بود و ایران هم تنها کشوری نیست که کرونا واردش شده باشد. بلکه بخشی از جهان است که با این ویروس درگیر شده، به همین دلیل ابعاد موضوع از نظر پزشکی هم ناشناخته است.

خدادی با اشاره به گستره فراگیری بحران کرونا ویروس می گوید: می توان گفت گستره این بحران، عظیم ترین گستره فراگیری و دربرگیری را دارد چون اگر حوادث متعدد را در ایران و سایر کشورهای جهان درنظر بگیرید، می بینید که عمدتاً بخشی از جامعه را درگیر کرده اند ولی کرونا ویروس مسئله ای نگران کننده برای هرکس در این کره خاکی است. چراکه همه نگران مبتلا شدنشان هستند، به همین دلیل جهت پیشگیری نیازمند آموزش اند. طبیعتاً به میزانی که اطلاعات درست به افراد داده شود، مراقبتشان هم صحیح تر است. در نتیجه مرز بین بی خیالی و ترس را به یک نقطه مناسب می رسانند. چون ما در جامعه شاهد عده ای هستیم که اساساً ترسیده اند و عده ای هم نسبت به آن بی توجه. درحالی که نقطه وسط یعنی برخورد منطقی افراد با واقعیت.

او ادامه می دهد: همچنین ما شاهد رسانه هایی هم هستیم که متاسفانه کارکردشان سیاسی است. مثل رسانه های مقیم لندن، پاریس، اسرائیل، عربستان، آمریکا و… . متاسفانه این رسانه ها از بستر کرونا مانند هر موضوع دیگری هدفشان ایجاد بدبینی و به نوعی تلقین سوء مدیریت، ناکارآمدی و ناامیدی است. اگر به عملکرد این نوع رسانه ها نگاه کنید، گویی جامعه ایران هیچ نقطه مثبتی ندارد یا روزنه ای به عنوان امید در آن یافت نمی شود. به عبارتی جامعه ای کاملاً ناتوان و ناامید است که هیچ اقدام مثبتی از سوی هیچ نهادی صورت نمی گیرد. این رسانه ها هر اقدام منفی را در بالاترین حجم بازتاب می دهند و هر اقدام مثبت را در کمترین مقدار آن. در این رسانه ها نه تحلیل دیده می شود و نه کنش و واکنش ولی یک صدای نامعلوم را به تولید محتوا تبدیل می کنند و از هر لایه اطلاعاتی می خواهند یک نقطه ضعف برجسته و تلاش می کنند که آن را اثبات کنند.

او می گوید: سوال مهم این است که این رسانه دلسوز مردم ایران اند یا مامور به اجرای اهداف کشورهایی چون عربستان و… هستند که بودجه شان را تامین می کنند؟ آیا منافع عربستان و سایر کشورهایی که این گونه رفتار کرده اند در تقویت همبستگی و پیشرفت مردم ایران است یا تحقیر و تضعیف و ایجاد یاس و بدبینی و نهایتاً هرج و مرج مانند سایر کشورهای منطقه؟

خدادی با اشاره به بحث آمار و اطلاعات مختلف ارائه شده درباره کرونا ویروس در رسانه ها می گوید: آمار و اطلاعات درباره این مسئله متفاوت است. کروناویروس یک بحث تخصصی، علمی و پزشکی است به همین دلیل سیاسی کردن آمار و تشکیک آن مسئله ای غیرحرفه ای است که در رسانه های خارج نشین شاهد آن بودیم. به عبارتی شاهد بودیم که تعداد کشته شده ها بر اثر کرونا ویروس را تا ۲۰ هزار هم اعلام کردند. خب این رفتار سبب اضطراب در مردم و ایجاد بی اعتمادی می شود و این بی اعتمادی سبب می شود تا به توصیه های ایمنی کارشناسان و مسئولان بی توجه باشند.

او تاکید می کند: اساساً ماهیت این ماجرا نسبت پزشک و بیمار است. اگر بیمار نسبت به پزشک اش بی اعتماد شود، دستورالعملش را انجام نمی دهد و وقتی دستورالعمل های پزشک را انجام ندهد در کوتاه ترین زمان ممکن قربانی می شود. این خطری است که امروز به صورت هدفمند بر روی بخشی از جامعه انجام می شود. نمی گویم که در کشور همه چیز هست و همه کارها به جا و مناسب انجام می شود. بلکه معتقدم کمبود، مشکلات و گاهاً سوء مدیریت هم هست ولی این ها بخشی از موضوع هستند نه همه آن. مهم این است که امروز همه کشور، با تمام توان و با همه ظرفیت ها به میدان آمده اند تا این بحران را در کوتاه ترین زمان و بالاترین ظرفیت و کمترین صدمات کنترل کنند.

با این حال این ادعا از سوی برخی مطرح است که به خیلی از رسانه ها هشدار داده شده تا ملاحظات سیاسی به کار ببرند و مصلحت اندیش باشند. معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن رد این ادعاها می گوید: اساساً معاونت مطبوعاتی براساس قانون اجازه دخالت در متن هیچ رسانه ای را تا زمان انتشار ندارد. به همین دلیل ما هیچ دخل، تصرف و ابلاغی به رسانه ها در محتوا تا قبل از انتشار نداریم. بعد از انتشار است که افراد حقیقی و حقوقی می توانند معترض یک مطلب باشند. از طرفی اگر بخواهیم توصیه ای هم بکنیم به صورت رسمی در سایت اعلام می شود. همان طور که شاهد هستید ما دو اطلاعیه رسمی درباره کرونا ویروس در سایت معاونت مطبوعاتی منتشر کردیم که توصیه هایمان کاملاً مهارتی و حرفه ای بود.

او ادامه می دهد: اینکه به رسانه ها بگوییم دقت را برای صحت بکار بگیرید و بعد به سراغ سرعت انتشار بروید و در نهایت به فکر رقابت باشید، توصیه خوبی است. توجه داشته باشید که اعلام شمار مبتلایان، فوتی ها و… باید از سوی منبع خبر موثق مطلع متخصص و مستند به سند باشد. این درحالی است که بزرگترین مشکل رسانه های ما بازنشر اطلاعات است نه تولید اطلاعات. متاسفانه بسیاری از رسانه های ما وظیفه خود را بازنشر اطلاعات می دانند.

خدادی به بیان موارد می پردازد که بهتر است تا رسانه ها در پرداختن به کرونا ویروس به آن ها توجه ویژه داشته باشند. او می گوید: وظیفه اول رسانه ها در هر موضوعی بخصوص کرونا ویروس، تولید اطلاعات است. یعنی بیشتر از اینکه محل انتقال دیدگاه ها باشند باید محل تولید اطلاعات باشند. همچنین رسانه باید سوژه را بر پوشش خبری قالب کند. از طرفی باید مهارت تولید اطلاعات در رسانه ها افزایش و زوایه های پنهان موضوع را پیدا کنند. اساساً رسانه نباید کارکرد تبلیغی داشته باشد بلکه باید کارکردش تبیینی باشد و متناسب با نیاز مخاطبش اطلاعات تهیه کند. در اینجاست که رسانه به اثر می رسد و تولیداتش در لایه جذابیت، معنا پیدا می کند.

او ادامه می دهد: در شرایط بحران به دلیل فضای احساسی که وجود دارد، احساسات باید از قالب اطلاعات خارج شود و قالب اصلی اطلاعات، واقعیات شود. انتشار احساسات خیلی خطرناک است چون برگرفته از یک شرایط غیر طبیعی و غیرعادی است و فوراً فروکش می کند. این درحالی است که اطلاعات باقی می ماند. به همین دلیل به رسانه ها توصیه می کنیم تا در رابطه با کرونا دقت را برای صحت در اولویت کارشان قرار دهد، دقت در مرجع اطلاعات برای منبع اطلاعات هم مسئله مهمی است و همچنین رسانه ها باید نسبت محتوا و اسم را درنظر بگیرند. به عبارتی رسانه باید متناسب با جایگاه و سواد افراد و نسبت تخصص و مسئولیت در موضوع از آن ها محتوا بخواهد. این درحالی است که ما الان با بحران نظرات مواجهه هستیم. به این معنا که بسیاری از افراد از جایگاه غیر مرتبط و مسئول و متخصص درباره وضعیت بهداشت و درمان یک استان نظر می دهند و عدد اعلام می کند. مشکل ما امروز گمانه ها، برداشت ها و اطلاعات شفاهی است که بعضاً فاقد دقت لازم هستند و رسانه آن ها را به عنوان اطلاعات منتشر می کند.

شعار سال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت شفقنا، تاریخ انتشار: 25اسفند1398 ، کدخبر: 493830: media.shafaqna.com