شعار سال:در حقیقت ما حل مساله را به خوبی انجام می‌دهیم؛ اما این حل مساله هیچ ارزشی ندارد چون مساله ارزشی نداشته است!

آرتور پدریک یکی از مشهورترین مخترعان چیزهای بی‌خود در جهان است. پدریک از ۱۹۶۲ تا ۱۹۷۶ تقریبا هر ماه یک اختراع ثبت کرد تا با ۱۶۲ اختراع ثبت‌شده یکی از پراختراع‌ترین‌های جهان باشد. البته او خدای اختراعات به درد نخور بود.
 
تقریبا او هیچ اختراعی نداشت که تبدیل به محصولی تولیدی شود. الهه اغلب اختراعاتش گربه‌اش بود به نام «جینجر»! مثلا جینجر یک همسایه داشت به نام «بلکی» و پدریک دوست نداشت تا بلکی از دریچه در وارد خانه‌اش بشود؛ ولی می‌خواست جینجر وارد بشود؛ پس دست به یکی از اختراعاتش زد!
 
البته او از اخبار جهانی نیز خیلی متاثر بود و مدیریت جهانی را هم در اختراعاتش مدنظر داشت؛ به همین دلیل اختراعاتی در خصوص بازدارنگی هسته‌ای در دوران جنگ سرد داشت! مسائلی به دردنخور از یک چالش جهانی بزرگ را انتخاب می‌کرد!
 
البته پدریک به ما نشان داد که اختراعات همیشه امور به درد بخوری نیستند.
 
درس۱: مسائل مهم‌تر از پاسخ‌ها

این که ما منابع و توان خود را صرف چه اموری کنیم؛ مهم‌تر از موفقیت ما در حل آن مساله است! ما اغلب غرق در حل مسائل می‌شویم؛ اما واقعیت آن است که باید قبل از حل مساله از خودمان بپرسیم آیا این مساله شایسته حل‌کردن است! و البته پرسش دوم دیگری که باید از خود بپرسیم که آیا حل این مساله در حوزه دانشی ماست؟
 
بسیاری از تلاش‌ها (و البته در دنیای سازمانی‌های دولتی سامانه‌ها) پاسخ‌هایی درست و فنی را برای مسائلی ایجاد می‌کنند که اساسا یا مهم نیستند یا پاسخ‌شان در جایی دیگر است.
 
مثلا اختراع سامانه‌ای برای کنترل قیمت کالاهای عرضه‌شده بر روی پلتفرم‌ها توسط دولت، مصداق همان پاسخ‌های درست برای پرسش‌های اشتباه است؛ در حقیقت پاسخ را باید در دنیای عرضه و تقاضا و علم اقتصاد جستجو کرد؛ نه در دنیای کدهای صفر و یک! با سامانه مساله اقتصاد حل نمی‌شود!
 
درس۲: فرم‌گرایی کشنده!

تمامی اختراعات پدریک، همه‌ی ویژگی‌های یک اختراع را داشتند. آن‌ها پاسخ‌هایی نوآورانه و امکان‌پذیر بودند. اما همین فرم‌گرایی است که امروز پایه بسیاری از قواعد اداری کشور ما را شکل می‌دهد.
 
تمرکز بر فرم‌گرایی زاییده واقعیت جامعه‌ای است که در آن به صورت مستمر خبرگی حذف شده است. در اغلب حوزه‌ها با حذف خبرگانی که سرمایه‌های نمادین دارند؛ ناچار به سمت فرم‌گرایی حرکت شده است.
 
خبرگان اغلب به دلیل ویژگی‌های فردی یا نظرات شخصی‌شان از طرف نهادهای رسمی نادیده انگاشته شده‌اند و به همین دلیل است که جانشین آن‌ها فرم‌گرایی سربرآورده است. بر اساس فرم‌گرایی است که تعداد اختراعات ثبت‌شده یک پژوهشگر می‌شود میزان اعتبار او و می‌توان حدس زد که پدریک در ایران با این رزومه و تعداد اختراعات می‌توانست به عنوان دانشمند برجسته‌ای شناخته شود.
 
سخن پایانی

شناخت و انتخاب مساله مهم‌تر از روش حل مساله است. مهم‌ترین نیاز ما دیدن درست مسائل است. نه تنها مهارت فرزندان ما باید دیدن مسائل باشد به جای تمرکز صرف بر حل مسائلی که معلم به آن‌ها می‌دهد؛ بلکه بیش از آن‌ها سیاستمداران و کنش‌گران مدنی نیاز به دیدن درست مساله دارند؛ به جای تمرکز بر راه‌حل‌هایی که یک سرش راه انداختن سامانه یا کنترل آنلاین رفتار شهروندان باشد!
 
همان‌طور که اصلی‌ترین مشکل امروز ایران، نبود سرمایه اجتماعی است؛ و با هیچ سامانه یا ابزار الکترونیکی نمی‌شود انتظار حل مشکلات یا توسعه یا رفتار توسعه‌گرایانه داشت!
 
در حقیقت حل درست یک مساله اشتباه، ما را از توسعه دورتر می‌کند

 

پایگاه تحلیلی -خبری شعار سال، برگرفته از فضای مجازی