شعار سال: انتشار لیست بدهکاران بانک مسکن این پرسش را مطرح می‌کند که آیا تسهیلات مسکن ملی برای متقاضیان تحت تاثیر قرار می‌گیرد؟

دولت رئیسی از زمان شروع فعالیت‌های مهم اقتصادی خود عنوان کرد که قصد دارد در قالب طرح نهضت ملی مسکن چهار میلیون واحد مسکونی را در چهار سال آینده احداث کند.

جدای از بحث‌ها و نقد‌های متفاوتی که در این خصوص به دولت وارد شد، مساله توان و وجود زیرساخت برای تکمیل این پروژه خود بحث‌برانگیز است. آورده اولیه مسکن ملی و اقساط آن به گونه‌ای است که شاید همه متقاضیان امکان پرداخت آن را نداشته باشند.

حتی به تازگی وزیر راه و شهرسازی عنوان کرده که ۲ میلیون واحد مسکن ملی تا مرداد ماه ساخته می‌شود. وی عنوان کرده است: مذاکره با شرکت‌های خارجی برای ورود به ساخت‌وساز مسکن هنوز به نتیجه نرسیده است. صحبت او به این معناست که نیمی از پروژه مسکن ملی باید تا تابستان امسال یعنی تا ۴ ماه آینده، به بهره‌برداری برسد.

او در میان صحبت‌هایش به این مساله هم اشاره کرده که برخی از این واحد‌ها در حال ساخت است، اما آنچه که مشخص است تاکنون هیچ عدد و آمار مشخصی در خصوص واحد‌های به بهره‌برداری رسیده مسکن ملی بیان نشده و به نظر می‌رسد که دولت قصد دارد ظرف ۴ ماه، نیمی از وعده خود را به سرانجام برساند.

رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی اینطور گفته که یکی از اهداف مهم دولت و قانون مجلس اجرای طرح نهضت ملی مسکن است که گزارش‌هایی که مدیران‌کل راه و شهرسازی در خصوص تأمین زمین و پیشرفت پروژه‌ها ارایه کردند حاکی از آن است که روند اجرای طرح نهضت ملی مسکن روند مناسبی است.

وی با ابراز اینکه "هم‌اکنون ساخت حدود یک‌میلیون واحد مسکونی طرح نهضت ملی مسکن آغاز شده است که در مراحل مختلف از فونداسیون تا مراحل نازک‌کاری هستند"، اعلام کرده است: در برنامه است تا از مردادماه به بعد افتتاح پروژه‌های طرح نهضت ملی مسکن در دستور کار قرار بگیرد. به‌زودی تا مردادماه ۲میلیون واحد مسکونی طرح نهضت ملی مسکن شروع‌شده در کشور خواهیم داشت، با این کار در دو بخش دومیلیونی موفق خواهیم شد در دولت سیزدهم به تعهدات خود در خصوص ساخت مسکن عمل کنیم.

استقبال اندک به دلیل ارقام بالا

نکته دیگر اینجاست که در فروردین ماه عنوان شده بود فقط یک دهم متقاضیان واقعی نهضت ملی مسکن نسبت به واریز وجه اقدام کرده‌اند و بررسی‌های میدانی گویای آن است که بسیاری از افراد قادر به تامین آورده ۴۰ میلیون تومان اولیه هم نیستند. این مساله حکایت از آن داشتد که احتمال ریزش درخواست متقاضیان مسکن ملی وجود دارد.

در عین حال، طبق پیش‌بینی کارشناسان، متقاضیان طرح نهضت ملی مسکن آن‌طور که باید و شاید از این طرح استقبال نکرده‌اند. جدیدترین آماری که توسط محمود شایان ـ مدیرعامل بانک مسکن اعلام شده حاکی از آن است که حدود ۳۷۲ هزار نفر در بانک مسکن برای این طرح افتتاح حساب کرده و از این میزان ۲۲۰ هزار نفر آورده خود را واریز کرده‌اند. این در حالی است که چند روز قبل وزارت راه و شهرسازی از تایید ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار متقاضی خبر داد.

بنا به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی حدود ۸.۵ میلیون خانوار مستاجر در کشور وجود دارد. این آمار به نوعی منعکس کننده تقاضای واقعی برای پروژه‌های مسکن دولتی است. در دو طرح اقدام ملی و نهضت ملی مسکن که با یکدیگر تلفیق شدند حدود ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر ثبت نام کردند که پس از استعلامات اولیه در زمینه سبز بودن فرم «ج»، وضعیت تاهل و سابقه مالکیت تعداد ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر تایید شدند، اما قطعا احتمال ریزش همین تعداد نیز به دلیل پایین بودن توان اقتصادی آن‌ها وجود دارد. البته برخی کارشناسان مسکن معتقدند که بخشی از این اقساط با افزایش دوره بازپرداخت و بخش دیگری هم با کاهش نرخ بهره بانکی قابل کاهش است.

مسکن ملی یا مسکن مهر؟

اما تفاوت مسکن ملی با مسکن مهر چیست و چرا هر بار یک اسم جدا برای تسهیلات مسکن بیان می‌شود؟ تنها تفاوتی که تاکنون درباره مسکن ملی و مسکن مهر عنوان شده، تبعیت مسکن ملی از قوانین بالادستی است که البته به طور شفاف و درست برای عامه مردم تبعیین نشده است. اینطور گفته می‌شود که بخش خودمالکی نهضت ملی مسکن، مسیر مطمئن‌تری برای رسیدن دولت به هدف ساخت سالیانه یک میلیون واحد مسکونی است.

پیش از این گفته شده بود که تا سقف ۴۵۰ میلیون تومان تسهیلات با حداکثر مدت بازپرداخت ۲۰ ساله به واحد‌های این طرح تعلق می‌گیرد. نرخ سود آن نیز برای اقشار مختلف، متفاوت است و دولت می‌گوید که دهک‌های اول تا سوم بیشترین یارانه و مشوق‌های دولتی را دریافت خواهند کرد. اقساط ماهیانه ۳ تا ۴ میلیون تومان هم اعلام می‌شود، اما محاسبات از مبالغ بالاتر برای دهک‌های ۴ تا ۸ حکایت دارد.

هرچند که به تازگی اظهارنظری از سوی یکی از مسئولان دولتی بیان شده که احتمال رسیدن اقساط ماهانه مسکن ملی به ۱۰ میلیون تومان و کاهش قدرت خرید اقشار ضعیف را تقویت می‌کند.

اما یک نکته مهم که در این میان باید به آن توجه داشت، مساله بدهکاران بزرگ بانک مسکن است. پرواضح است که تسهیلات مسکن قرار است از سوی بانک مسکن به متقاضیان ارائه شود و مشخص نیست این میزان طلبی که بانک مسکن دارد، توان این بانک برای ارائه تسهیلات جدید را تحت تاثیر قرار می‌دهد یا خیر.

همانطور که در این تصویر مشخص است، بانک مسکن دست کم ۹ بدهکار بزرگ بالای صد میلیارد تومان دارد که هنوز نتوانسته تسهیلات ارائه شده به آن‌ها را بگیرد. یعنی حداقل طلب بانک مسکن از این بدهکاران ۹۰۰ میلیارد تومان است. برخی معتقدند که این رقم طلب بانک مسکن می‌تواند توان این بانک برای ارائه تسهیلات مسکن ملی را تحت تاثیر قرار دهد.

به هر حال، آنطور که بسیاری از کارشناسان بیان می‌کنند، مساله تکمیل واحد‌های مسکن ملی شاید به این راحتی که وزیر راه و شهرسازی درباره آن صحبت کرده نباشد. باید منتظر بود تا کارنامه دولت در مرداد ماه به صورت شفاف مشخص شود.