شعار سال: حوزه نفت و انرژی همواره سرشار از حواشی و اتفاقات غیرمترقبه و داستانهای مختلف است، که در این بخش به این حواشی خواهیم پرداخت.
حاشیه نخست این هفته را، با خبر تحریم سه پتروشیمی کشور در میان دور جدید تحریمهای اعمال شده علیه ایران آغاز میکنیم. روز پنجشنبه، آمریکا طی بیانیهای دو فرد و ۹شرکت عمدتا چینی و اماراتی را با بهانه دور زدن تحریمها و حمایت از صادرات محصولات پتروشیمی ایران تحریم کرد. از میان شرکتهای تحریمشده، نام دو شرکت بورسی پتروشیمی خارک، فن آوران و یکشرکت فرابورسی مارون مستقر در ایران نیز به چشم میخورد.
نکته مهم، اما اینجاست که بهعقیده تحلیلگران، اما اعمال تحریمهای جدید، اثر چندانی بر روند سودآوری این سهشرکت نخواهد داشت؛ چرا که پیش از آن نیز در شرایط تحریمی ایران، پتروشیمیها بهرغم مشکلات فراوان نظیر تبادلات ارزی (به دلیل تحریم سیستم بانکی ایران) محصولات خود را صادر میکردند؛ بنابراین گرچه تحریمها از زمان شروع تاکنون اثرات فراوانی بر کاهش صادرات شرکتهای پتروشیمی داشته؛ اما اثرات خود را پیشتر بر این صنعت اعمال کرده و اثر جدیدی نخواهد داشت.
مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه نیز درست همان شب در گفتوگویی تلویزیونی اظهار داشت: فرآوردهها و پتروشیمی ما تحریم بوده، ولی ما به صورت نرمال از مسیرهای مختلف کار فروشمان ادامه داشته و ادامه خواهد یافت و مشکلی در روند کار ما ایجاد نخواهد کرد.
وی گفت: البته آمریکاییها هر روز به بهانههای مختلف افرادی را جزو لیست تحریم خود قرار میدهند. اما در روند فروش فرآوردهها و محصولات پتروشیمی مشکلی ایجاد نخواهد شد و این روند به صورت نرمال ادامه خواهد یافت.
معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه در توضیح چرایی این اقدام آمریکا خاطرنشان کرد: باید بگویند که ما نظارت و کنترل میکنیم. جمهوری اسلامی ایران ۴۰ سال تحت تحریم است و راههای خاص خودش را در جهت خودکفایی، صادرات، فروش و واردات دارد و این مسائلی است که همیشه روشن بوده و همچون روال قبل ادامه خواهد یافت. لیست تحریمهای شرکتها لیست بلندبالایی است و هر روز شرکتهای مختلفی میتواند ایجاد شود و کار خودش را ادامه دهد.
حاشیه بعدی هم نگاهی دارد به زیادهخواهیهای پتروشیمیها از دولت و فشار به پاستور برای رانتخواری گازی!
ماجرای بازنگری در قیمت خوراک از دولت گذشته شروع شد که قیمت هر مترمکعب گازی که به پتروشیمیها تحویل میشد، سه سنت بود. دولت احمدینژاد عزمی برای اصلاح این روند نداشت و همه سودی که از پتروشیمیها حاصلش میشد، دریافت پول گاز بهصورت ارزی در حسابهای خارج از کشور خودش بود.
در دولت حسن روحانی، اعتراضات به پتروشیمیها و سودهای کلان آنها باعث شد تا وزارت نفت به فکر واقعیسازی قیمت خوراک بیفتد. در همان دوران، وزارت نفت روی رقم ۱۸ سنت روی گاز دست گذاشت که صدای اعتراض شرکتهای پتروشیمی را به همراه داشت. تعدادی از نمایندگان مجلس ازجمله موید حسینیصدر از تصویب قانونی گفتند که قیمت خوراک افزایش یابد.
قانون هم به تصویب رسید، ولی لابیهای پتروشیمیها موجب شد این قانون به دربسته بخورد و در نهایت فرمولی برای آن طراحی شود. فرمولی که پتروشیمیها از آن راضی بودند و وزارت نفت هم زورش نرسید تا حرف خود را به کرسی بنشاند.
دیگر خبری از رقم ۱۵ سنت نبود که در مجلس به تصویب رسیده بود؛ فرمول خوبی از سوی پتروشیمیها طراحی شد که براساس آن، قیمت خوراک هشت سنت درمیآمد. فرمول تعیین شده دو پارامتر مهم داشته و دارد؛ یکی بهای گاز در بازارهای مشخص شده و همچنین میانگین وزنی قیمتی در سایر قیمتهایی که گاز به تولیدکنندگان، مردم، صادرات و... اختصاص مییافت.
شرکتهای پتروشیمی از این قیمت بسیار راضی بودند، ولی در عرض چند ماه اتفاق دیگری رخ داد که سود آنها را دوباره نجومی کرد؛ دولت تصمیم گرفت بهجای دریافت پول خوراک بهصورت ارزی، بهای گاز را با ریال و با توجه به نرخ تسعیر بودجه دریافت کند. این بهآن معنا بود که پتروشیمیها میتوانستند دلارهایی که از صادرات بهدست میآوردند در بازار آزاد فروخته و مابهازای بودجهای را بهحساب شرکت ملی نفت و شرکت ملی گاز واریز کنند.
از آن روزها تا به امروز، پتروشیمیها با توجه به افزایش بهای دلار در بازار، سودهای کلانی بهدست آوردند و حالا در این روزها، بلوا بهپا کردهاند که قیمت خوراکشان گران است! آنها میگویند قیمت گازی که از وزارت نفت دریافت میکنند گرانتر از قیمت گاز صادراتی به ترکیه است.
فارغ از اینکه چنین ادعایی چقدر اعتبار دارد، اما باید گفت در هیچ کجای جهان، هیچ نهاد تولیدی مانند شرکتهای پتروشیمی در ایران کسب سود نمیکنند؛ شرکتهای که بعضا مالیات نمیدهند و در حوزه مسؤولیتهای اجتماعی هم به امور کوچک مشغول هستند، هرچه در میآوردند به جیب میزنند و گلایه هم دارند که قیمت گاز گران است!
استدلال پتروشیمیها میگوید افزایش قیمت گاز در اروپا، براساس فرمول وزارت نفت افزایشیافته است درحالیکه بازارهای گاز ارتباطی به ایران ندارد. این استدلال در شرایطی مطرح میشود که با افزایش قیمت گاز در جهان، اصولا قیمت محصولات پتروشیمی هم افزایش مییابد و ضررها جبران میشود. با وجود این پتروشیمیها علاقهای به این موضوع ندارند و میگویند قیمت گاز باید کاهش یابد تا سود آنها بیشتر شود.
نکته جالب هم اینجاست که پتروشیمیها بر سر کشور منت میگذارند که با سرمایهگذاری توانستهاند بخشی از نیازهای ارزی کشور را تأمین کنند، گویی قرار بود ارزهای صادراتی خود را در والاستریت سرمایهگذاری کنند. اینکه شرکتهای پتروشیمی انجاموظیفه خود را بر سر مردم میکوبند نکته عجیبی است که هنوز هم نمیتوان باور کرد، آنان با دریافت انواع رانتهای بزرگ و کوچک، اینگونه به چنین رویکردی میپردازند.
حاشیه سوم هم به ماجرای از کار افتادن نازلهای سوخت میپردازد.
در روزهای اخیر خبرهایی مبنی بر غیرفعال شدن کارتهای سوخت آزاد موجود در جایگاهها در فضای مجازی منتشر شده است؛ بر اساس این اخبار تنها افراد دارای کارت سوخت میتوانند سوختگیری کنند. در پی انتشار این اخبار برخی مسئولین اعلام کردند که کارتهای آزاد موجود در جایگاهها فعال هستند و اخبار منتشر شده در فضای مجازی صحت ندارد.
در این خصوص ناصر رئیسی فرد، رئیس انجمن کارفرمایی شرکتهای زنجیرهای تامین و توزیع فرآوردههای نفتی کشور به خبرنگار خبرآنلاین گفت: هیچ چیز در جامعه ما بعید نیست و هر چیزی ممکن است اتفاق بیافتد و متاسفانه این بی اخلاقی وجود دارد، اما تاکنون بنده چیزی نشنیده ام و اقدامی صورت نگرفته است و تمام جایگاههای ما کارت سوخت آزاد را در اختیار دارند چراکه بنزین سوپر تنها با آن کارت زده میشود و با کارت شخصی نمیشود بنزین سوپر زد و تنها در یکی دو تا از شهرهای مرزی کارت آزاد نیست و این افراد باید با کارت مخصوص بنزین بزنند که این وضعیت از گذشته به همین صورت بوده است و، اما در بقیه مناطق کشور کارت سوخت در جایگاهها موجود است.
رئیس انجمن کارفرمایی شرکتهای زنجیرهای تامین و توزیع فرآوردههای نفتی کشور در پاسخ به این پرسش که چرا صفهای جایگاهها در روزهای اخیر طولانی شده است؛ گفت: علت اصلی آن ناکارآمد بودن و منسوخ شدن سیستمهای کارت خوان است؛ بنده در روز سهشنبه نامه تندی به مدیریت سامانه هوشمند سوخت نوشتم و در این نامه اظهار کردم که در صورتی که ۵۰ درصد نازلهای بنزین جایگاههای ما غیرفعال شود ما آن جایگاه را تعطیل خواهیم کرد. در هر جایگاهی که تشریف میبرید حداقل ۵۰ درصد نازلها به دلیل خراب بودن کارتخوانهایی که کارتهای سوخت را میخوانند از رده خارج شده است و قطعه و تعمیرکار مناسب ندارند و تعداد زیادی از آنها فرسوده است و قطعاتی که تعویض میکنند ۲۴ساعت بیشتر کار نمیکند.
وی در ادامه افزود: زمانی که نزدیک به ۵۰ درصد نازلها از کار میافتد، جایگاه شلوغ میشود و تنش در جایگاه بالا میگیرد و مردم با یکدیگر درگیر میشوند و از طرف دیگر این اتفاق را از چشم جایگاهدار میبینند و در این گرما با کارگران جایگاه درگیر میشوند که هم برای جایگاه و هم برای جامعه بسیار خطرناک است و متاسفانه این سامانه هوشمند، کارت سوخت و سهمیه بندی به غیر از مشکل، رانت و ناهنجاری و زمانبر کردن سوختگیری برای مردم دستاورد دیگری نداشته است.
رئیسی فرد در ادامه با اشاره به این موضوع که اصرار دولت برای استفاده از این سیستم ناکارآمد جای ابهام دارد؛ گفت: تمام این مطالبی که ما اینجا گفتیم برای مدیریت این سامانه نیز فرستادیم، اما دریغ از اینکه یک تلفن شود و مورد پیگیری قرار گیرد.
حاشیه آخر این هفته هم باز به ماجراهای سوختی تمام میشود و به بررسی این موضوع میپردازد که آیا ایران وارد کننده بنزین میشود؟
سعید مداح مروج در جمع خبرنگاران با تاکید بر اینکه الان برنامهای برای واردات بنزین وجود ندارد، گفت: به دنبال اصلاح و مدیریت مصرف هستیم و قرار نیست که واردات بنزین داشته باشیم چراکه اگر قرار باشد مصرف به همین روال افزایش پیدا کند، وارد جاده بی پایانی میشویم، بنابراین باید زیرساختها اصلاح شود و خودروها متناسب با استاندارد روز دنیا تولید شوند.
وی ادامه داد: متوسط مصرف خودروها در داخل نزدیک سه برابر مصرف استاندارد جهانی است؛ اگر این شرایط اصلاح شود، ناوگان حمل و نقل شهری و مترو توسعه پیدا کند و شرایط رو به بهبود باشد، نیازی به واردات پیدا نمیکنیم؛ اما اگر قرار باشد با همین رویه پیش برویم، احتمال واردات بنزین برای سال آینده دور از ذهن نیست. هرچند این اتفاق امسال رخ نخواهد داد، ولی ممکن است سال آینده شاهد واردات بنزین باشیم.
مدیر هماهنگی و نظارت بر عملیات شرکت پالایش و پخش فراوردههای نفتی با اشاره به آخرین آمار تولید و مصرف بنزین، اظهار کرد: در سال ۱۳۹۹ متوسط مصرف معادل ۷۶ میلیون لیتر در روز بوده که این رقم در سال ۱۴۰۰ به ۸۶ میلیون لیتر در روز رسیده است.
وی ادامه داد: امروز که در نیمه دوم خردادماه سال ۱۴۰۱ هستیم، میتوانیم بگوییم متوسط مصرف در نیمه اول این ماه، حدود ۱۰۲ میلیون لیتر در روز بوده، اما به طور کلی در سال ۱۴۰۱ از ابتدای سال تاکنون متوسط مصرف در حد ۹۶ میلیون لیتر در روز بوده است.
مداح مروج با اشاره به آخرین وضعیت تولید نیز گفت: باتوجه به اینکه در حال حاضر تعمیرات تاسیسات را در دست اجرا داریم، متوسط تولید حدود ۹۵ میلیون لیتر در روز است و زمانی که دوره تعمیرات به پایان برسد، این عدد به حدود ۱۰۲ میلیون لیتر میرسد و میتوان گفت اگر روند مصرف بنزین به همینحالت پیش برود، اکنون میزان تولید و مصرف در حالت سر به سر قرار دارد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا عرضه گازوئیل با مشکل مواجه شده است گفت: وضعیت عرضه گازوئیل خوب است و اکنون تولید نفتگاز استاندارد در حد ۴۴ میلیون لیتر است و از آخر امسال به بعد، حدود ۱۶ میلیون لیتر نفتگاز استاندارد هم توسط پالایشگاه اصفهان تولید میشود و تولید پالایشگاه تبریز نیز طی چندماه آینده از ۲.۵ به پنج میلیون لیتر برسد؛ به این ترتیب کل مصرف نفتگاز کشور که حدود ۵۵ تا ۶۰ میلیون لیتر است، با نفتگاز استاندارد تامین میشود.
شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از نفتی ها، تاریخ انتشار:۲۸ خرداد ۱۴۰۱، کد خبر: ۸۳۴۹۹، naftiha.ir