شعارسال: نشست «کودک، تفکر و رسانه» ساعتی پیش (دوشنبه ۲۲ آذر ماه) با حضور نعمتالله فاضلی، هادی خانیکی، دهقان، کریمی و مهرنوش هدایتی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی آغاز شد.
در این نشست نعمتالله فاضلی با اشاره به نقش رسانهها در جامعه پذیر کردن کودکان و ابزارهای رسانهای گفت: رسانه در واقع ابزار کودکی است، این رسانه، رسانه کودکان در امداد آنهاست، نه اینکه کودکی در امتداد رسانه باشد بلکه رسانه در امتداد کودکان است.
وی با بیان اینکه اولین مفهوم رسانه برای کودکان، مفهوم سرگرمیسازی یا یک نوع بازیگوشی کودکان است، توضیح داد: این بازیگوشی در قالب برنامههای کودک به صورت فرمی از زندگی با زبان، ذهن و ضمیر کودکان خلاقیت و عاملیت کودکان را میسازد.
فاضلی با اشاره به اینکه از طریق برنامه کودک، کودکان خود را اعمال، تحمیل و توسعه میبخشند، توضیح داد: البته برنامه کودک برای جامعه پذیر شدن بچهها نیست ، بلکه بزرگسالان ما را با کودکی آشنا میکند، برای همین است که خیلی بزرگترها برنامه کودک میبینند. زنان و مردان جوان ما زمانی که میخواهند دلپذیر تر صحبت کنند با زبان کودکانه با یکدیگر صحبت میکنند این زبان، روحیه و مشی کودکی را به طور خاص القا میکند.
وی در ادامه توضیح داد: یک وجه دیگر آن نیز زبان مخفی است، فرهنگ لغات زبان مخفی هم منتشر شده است، این زبان مخفی بازنما یا بازتولید کودکی از زبان بزرگسالان است. شکسته نویسی، کلمات را نادرست تلقی کردن ، از زبان معیار عبور کردن و اشکال گوناگون زبان اقتدار کودکی از زبان است که درحال توسعه دادن خود است منتها این کار را خیلی آرام و مخفی انجام میدهد.
عضو هیئت علمی گروه جامعه شناسی پژوهشگاه اظهار داشت: لباسها، رنگها، موها، غذاها و خلاصه زندگی روزمره در حال تنظیم خود با کودکی است. ما همه تعطیلاتمان را با کودکان تنظیم میکنند، سلامتی، هماهنگی با مدرسه، خواستهها و همه چیز برای بچهها باید دلپذیر باشد. در نهایت این عاملیت کودکی است که فرم زندگی را بازتعریف میکند.
وی با تأکید بر اینکه ظرفیت عاملیت جامعه، ظرفیت کودکانه است، توضیح داد: همه غذاها، لباسها، مهمانیها و ... در جامعه با ظرفیت کودکان هماهنگ میشود ، همه سرمایهگذاریهای ما و پس اندازهایمان برای این است که نیازهای کودکانمان را پاسخ دهیم، اینجا عاملیت کودکان مه است اگر همه به کودکی خود بر گردیم میبینیم که نمیتوانیم چنین چیزی را تصور کنیم و خود ما در دوران کودکی سهمی در نهاد خانه نداشتیم شاید خیلی از ما در دوران کودکیمان کار میکردیم.
فاضلی همچنین گفت: تصویر پدر خود من از کودکی این بود که من به عنوان یک کودک هفت ساله اول باید گوسفندها را بچرانم بعد به مدرسه بروم و همینطور چیزهای دیگر اما امروز نمیتوان یک کودک هفت ساله را حتی برای نان از خواب صبح زود بیدار کرد چه رسد برای چیزهای دیگر! این تفکر از رسانهها منتقل شده است.
وی با تأکید بر اینکه در نهایت رسانه بزرگسالان ما را جامعه پذیر میکند نه کودکان ما را، توضیح داد: این جامعه پذیری از طریق فیلمها، سریالها، آهنگها و برنامههای متعدد باید صورت بگیرد که چطور کودک و ارزشهای کودکی درونی شود.
*تفکر نقاد را از کودکی آموزش دهیم
در ادامه نشست مهرنوش هدایتی طی سخنانی گفت: جهان بزرگسالان جهانی متفاوت از دوران کودکی است. رسانه درباره این جهان به ما اطلاعاتی میدهد که کاملا خوانشی متفاوت از بزرگسالی دارد این خوانش مبتنی بر ژنتیک، برهه تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و آموزههای فرهنگی متفاوت میشود.
وی با اشاره به اینکه عصر امروز رسالت والد و رسانه را سنگینتر میکند چرا که کلمات و اطلاعاتی که در اختیار کودک قرار میدهد در ساختار فکری او بسیار مؤثر است، توضیح داد: در روانکاوی واژه «والد» داریم؛ بخش والد، بخش زیادی از آن جامعه و رسانه و مهدکودک و ابزارهای مختلف و کتابهای مدرسه و تصاویر و آموزههای مختلف است.
هدایتی اظهار داشت: ورود به اجتماع کودکان در زمان گذشته شاید بیشتر از طریق مدرسه بود اما ما اجتماعات شنایی داریم که با آن آشنا میشویم و جامعه پیامهایی به ما میدهد که باید قدرت تعبیر و تفسیر و خوانش صحیح داشته باشیم.
وی با اشاره به بحث تفکر نقاد گفت: به همین دلائل است که گفتم کودک از دوران کودکی باید یاد بگیرد که یک ناقد به معنای صحیحش به هر آنچه از دنیای پیرامون به او داده میشود، بشود . روح سواد رسانهای تفکر نقاد است به این دلیل که نقد به معنای خوانش سطرهای نانوشته هر آنچه در مکتوبات ماست.
هدایتی یادآور شد: ما باید این قدرت را به کودکان بدهیم چرا که در سن ما بسیار دیر است. ما آموزههای شخصیمان شکل گرفته است چرا که دورهای که ما میبایست تحلیل میکردیم و به نتیجه میرسیدیم گذشته است، رسانه خیلی وقتها این کار را کرده است معمولا ما در برنامههای کودکان خیلی میشنیدیم که آدم خوب و بد چه جور آدمی است خیلی وقتها صحت آن هم برای ما تأیید نمیشد و ما آسیب میدیدیم امروز ما باید این قدرت را از کودکی به کودکانمان بدهیم.