شنبه ۰۹ تير ۱۴۰۳ - 
« انسداد فکری ایرانیان»؛ گفت و گو با امیرحسین ساکت:
غرب هیچ‌گاه از گذشتۀ خود غافل نبوده و به خصوص سیر علوم غربی کاملاً پیوسته است. سنت‌های علمی غرب حتی در سیاه‌ترین اعصار تاریخ حفظ شده و استمرار یافته است. فلسفۀ غرب از تالس تا هایدگر تداوم داشته و همین موجب غنای آن شده است. اما آیا بزرگترین اتفاقات تاریخی ایران معاصر انعکاسی در آثار علامه یا دیگران داشته است؟ آیا آثار ایشان قبل و بعد از کودتای ۲۸ مرداد یا انقلاب اسلامی تفاوت محسوسی دارد؟
کد خبر: ۳۹۳۱۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۹
مصطفی ملکیان:
مصطفی ملکیان در پاسخ به این سوال که "چرا کتاب روح اسپینوزا را برای ترجمه انتخاب کردم؟"، اظهار داشت:انتخاب این کتاب به خاطر چهار چیز است که در اسپینوزا می‌یابم و برایم خیلی عزیز‌ند.این چهار مورد عبارتند از: اسپینوزا بزرگترین مصداق جمع عقلانیت و معنویت است، اسپیوزا از وجود خدای غیرمتشخص دفاع می‌کند، از دل فلسفه اسپینوزا روش روان‌درمانگری قابل استخراج است و نکته چهارمی که برایم مهم است، این است که اسپینوزا اخلاق خارج از دین را پایه‌گذاری کرد.
کد خبر: ۳۸۷۷۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۲۴
دیدگاه های ملکیان درباره سیاست؛
زیدآبادی معتقد است که ما در این نقطه از تاریخ و جغرافیا به‌دنیا آمده‌ایم و فرهنگ و زبان «هویتی ملی» ما را شکل و برای هر انسانی باید خاستگاه و ریشه‌هایش اهمیت داشته باشد. زیدآبادی نگران آینده و مرز‌های ایران است، اما ملکیان می‌گوید حفظ کشور به‌خودیِ خود هیچ اهمیتی ندارد، بلکه «حفظ کشوری اهمیت دارد که رژیم سیاسی‌اش براساس عدالت و اخلاق رفتار می‌کند.» او همچنین معتقد است که در حوزه روشنفکری وقتی از حقیقت حرف می‌زنیم یعنی روشنفکر، آنچه را که ناظر به موضوعات، مسائل و مشکلات اجتماعی به‌نظرش حقیقت می‌آید، باید با هم‌نوعانش در میان بگذارد. در ادامه‌ی این گفتگو بحث بر سر حقیقت و مصلحت، اخلاق در سیاست و عدم امکان گفتگو با کسانی است که «قانون»، «اخلاق» و «عقلانیت» را زیر پا می‌گذارند. ملکیان می‌گوید، اگر این سه را به‌عنوان زمینه مشترک بپذیرند، حاضر است با هر کسی گفتگو کند.
کد خبر: ۳۸۶۴۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۲۳
محمدرضا تاجیک:
کد خبر: ۳۸۳۸۲۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۱۲
نگاهی به رویکرد تأمین امنیت کشور‌های منطقه و تفاوت‌های آن با ایران
در رساله الهی- سیاسی اسپینوزا آمده است صلح به معنای نبود جنگ نیست، یعنی حتی اگر جنگنده‌های سعودی بمب‌های امریکایی را روی سر مردم یمن نمی‌ریختند یا حتی اگر سوریه اینچنین محل نزاع و جنگ داخلی نبود و عراق عرصه تاخت و تاز داعشی‌ها نمی‌شد یا حتی اگر رژیم صهیونیستی در تداوم توسعه‌طلبی‌اش هر روز فلسطینی‌ها را از خانه‌شان آواره نمی‌کرد، باز هم نمی‌شد رأی به استقرار صلح در خاورمیانه داد.
کد خبر: ۳۸۲۶۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۶/۰۱
سومین دهه از قرن بیست و یکم!
در سومین دهه از قرن بیست و یکم شاهد یک جنگ خانمان‌سوز در اروپا با تجاوز نظامی همه جانبه روسیه به خاک اوکراین هستیم. تحلیل‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مختلفی با رویکرد‌های مختلف درباره این رویداد سیاه در واپسین روز‌های زمستان ارائه می‌شود و از هر چیزی در این تحلیل‌ها سخن می‌رود جز انسان! انسان‌هایی که امروز از خانه و کاشانه خود به دلیل ابتذال شر و جنگ قدرت سیاستمداران آواره شده اند. به نظر می‌رسد، برای فهم عمیق‌تر این رویداد تکان دهنده، نیازمند فهمی فلسفی باشیم. اصولاً فهم فلسفی جنگ را چگونه مفصل بندی می‌کند و از نگاه فلسفی چه زمانی جنگ رخ می‌دهد و عقل فلسفی چه سؤالاتی را درباره این رویداد سراسر خشونت و شرارت مطرح می‌کند؟
کد خبر: ۳۷۴۱۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۱
گفتگو با احسان شریعتی؛
فوکو در یکی از این مقالات خود در بحبوحه انقلاب می‌نویسد: «من نمی‌توانم تاریخ آینده را بنویسم، در پیش‌بینی گذشته هم چندان مهارت ندارم. با این حال دوست دارم بکوشم چیزی را که دارد رخ می‌دهد، دریابم؛ چون این روز‌ها هیچ چیزی به سرانجام نرسیده و تاس‌ها هنوز از چرخش باز نایستاده‌اند. شاید کار روزنامه‌نویس همین باشد؛ اما واقع این است که من در این راه نوپا هستم»
کد خبر: ۳۶۹۲۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۲
جستجوی معنا؛
ما موجوداتی در جست و جوی معنا هستیم که باید با دنیایی که خود ذاتا بی‌معناست کنار بیاییم. برای پرهیز از پوچ گرایی، ابتدا طرحی سترگ برای معنای زندگی ابداع کنیم که پشتوانه زندگی باشد. بعد تدبیری بیندیشیم تا عمل ابداعمان را فراموش کنیم و خود را متقاعد سازیم که ما معنای زندگی را ابداع نکرده‌ایم بلکه کشفش کرده‌ایم. این توضیحات، بخشی از منظومه فکری اگزیستانسیالیستی دکتر اروین یالوم استاد بازنشسته روانپزشکی دانشگاه استنفورد، و روان‌درمانگر اگزیستانسیال شهیر آمریکایی است. تاکید خاص و محوریت مداخله گری درمانی او بر تشریح اگزیستانسیال (هستی شناختی) و مواجهه عریان و بی پرده با زندگی و معناسازی و معنایابی برای زندگی قرار دارد.
کد خبر: ۳۶۷۲۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۱۸
ریچارد داوکینز و پندار خدا
یکی از جریان‌های فکری معاصر که در محافل دانشگاهی و روشنفکری جهان بسیار تأثیرگذار بوده و در گسترۀ وسیعی تبلیغ و ترویج می‌شود جریان موسوم به “الحاد نوین” یا “خداناباوری جدید” یا “اتئیسم نو” است. در آغاز لازم است به تاریخچۀ این تفکر “بی‌خدایی جدید” (New Atheism) اشاره شود تا باب آشنایی با این جریان فلسفی- الهیاتی (و در واقع ضد الهیاتی و ضد دینی) هر چه بیشتر گشوده گردد و به فهمی درست از ان نایل آییم.
کد خبر: ۳۶۶۶۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۱۰
به مناسبت روز فلسفه
وقتی شرایط اجتماعی سخت می‌شود و افراد زیر فشار‌های گوناگون درمانده و ناامید می‌شوند؛ هرکس تلاش می‌کند برای رهایی از این فشار و درماندگی به گوشه‌ای پناه برد و در سوراخی بخزد.
کد خبر: ۳۶۵۲۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۲۴
نگرشی جدید به دین؛
مرحوم حسن حنفی (متولد ۱۹۳۵-وفات ۲۰۲۱ - ۸۶ سالگی) شاگرد عثمان امین، از اندیشمندان دینی عرب (مصری) است که به چپ اسلامی متمایل بوده است. وی معتقد به وحدت دین و سیاست است و هدف خود را بازسازی تراث اسلامی قرار داده و سعی دارد سنت‌ها و تراث اسلامی را به ایدئولوژی تبدیل کند. در این بازسازی، انسان و تاریخ در مرکز توجه او قرار دارند. وی معتقد است بدبختی مسلمانان به خاطر تقلید مکانیکی از مدل‌های گذشته رخ داده و باید آن را بازسازی نمود. آرای نظری حسن حنفی در ایران چندان مورد توجه مستقیم قرار نگرفته، ولی به واسطه شاگردش نصر حامد ابوزید، تأثیر غیر مستقیم عمیقی بر نواندیشان دینی ایران گذاشته است (شاگردان اصلی حنفی را شامل نصر ابوزید، علی مبروک و کریم السید عنوان داشته اند). حنفی اگرچه در زمان حیاتش از سوی برخی سنت‌گرایان مصری تکفیر شده بود، اما بعد از مرگش شیخ الازهر در فیس‌بوک خود، حنفی را متفکری خواند که عمرش را در محراب اندیشه و فلسفه گذراند و درگذشت او را تسلیت گفت.
کد خبر: ۳۶۳۵۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۰۵
مجید مرادی؛
در روز پنجشنبه ۲۹ مهر ۱۴۰۰ دکتر حسن حنفی (۱۹۳۵-۲۰۲۱) چشم بر جهان فروبست. در جریان سفری که در سال ۱۳۷۸ به مصر داشتم نخستین بار در دفتر کارش در دانشکده فلسفه دانشگاه قاهره با او دیدار کردم و سپس در سال ۱۳۹۰ در بیروت و زمانی که به دعوت انستیتوی آلمانی مطالعات شرقی برای بزرگداشت اقبال لاهوری به لبنان آمد و در تالار یونسکو سخنرانی به یادماندنی‌ای در باره اقبال کرد و روز بعد در انستیتوی مطالعات شرقی سخنرانی‌ای در جمع پژوهشگران کرد و در آن جا از شاگردش نصر حامد ابوزید یاد کرد و گفت که او شهید شتابزدگی اش شد و نباید چنین می‌کرد.
کد خبر: ۳۶۳۳۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۰۲
گربه‌ها و معنای زندگی؛
اگر بپذیریم که نه عشق و نه مرگ واقعا موضوعات بزرگی نیستند و - این نکته واقعی کتاب است – و اگر بی‌معنی‌بودن معنای زندگی را بپذیریم، صحبت درباره اسطوره پیشرفت بشر، حماقت خوداندیشانه در مورد اختیار و عقل، هیات و هیبت مشعشع صالحین، و ماهیت متناقض اخلاق مربوط به آن دشوار است. گری این کار را بدون استدلال قوی، استنباط منطقی یا سایر ابزار‌های فلسفی متعارف انجام می‌دهد.
کد خبر: ۳۵۷۸۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۱۴
ضرورت ترجمۀ آثار فیلسوفان غربی
ترجمۀ آثار فیلسوفان غربی ضرورتی انکارناپذیر است و راه را برای شناخت سیر تفکر فلسفی در غرب باز می‌کند. در کشور ما مدتهاست که مترجمان به این مهم پرداخته اند، اما به نظر می‌رسد در این زمینه آسیب‌هایی وجود دارد که برطرف کردن آن‌ها زمینه را برای ترجمۀ بهتر متون فلسفی فراهم می‌آورد. در این باره با دکتر هدایت علوی تبار، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، به گفت و گو نشسته ایم.
کد خبر: ۳۵۵۹۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۳۰
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب:
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با تأکید بر اینکه نباید جریان عاشورا را در بستر منازعه شیعه و سنی تحلیل کرد گفت: جریان عاشورا یک سرمایه اسلامی و انسانی است و اگر مسئله را در منازعه شیعه و سنی خلاصه کنیم، عام بودن این سرمایه برای بهره‌برداری همه انسان‌ها از آن خدشه‌دار می‌شود.
کد خبر: ۳۵۵۳۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۲۶
گفتگو با مصطفی ملکیان درباره «پرتاب‌های فلسفه»؛
مانطور که روشنفکر دولتی قابل دفاع نیست، روشنفکر مردمی هم قابل دفاع نیست. روشنفکر باید تابع حقیقت باشد. هر جا که حقیقت در جانب مردم است باید کنار مردم بایستد، نه به این علت که مردم هستند بلکه به این علت که حقیقت را می‌گویند، هر جا هم که مردم حقیقت را نمی‌گویند و دستخوش خطا و هذیان و توهم و پیشداوری و جزم و جمود و تعصب و آرزواندیشی و خرافه‌پرستی و استدلال‌گریزی هستند نباید جانب مردم را بگیرد. زیرا آرمان حقیقت برای روشنفکر مهم است.
کد خبر: ۳۴۶۲۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۲۰
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی:
خورسندی طاسکوه معتقد است: کتاب‌های تالیفی ما عمیق نیستند، چونکه آدم‌های عمیق نداریم؛ بخاطر‌اینکه نویسندگان تراز جهانی نداریم. نویسندگان عمیق نداریم، چونکه نظام آموزشی درستی نداریم که شهروندان عمیق تربیت کند. ما نمی‌توانیم از رژیم چهارگزینه‌ای آموزش مدرسه‌ای و دانشگاهی انتظار داشته باشیم آدم‌های عمیق و یا انسان‌های دانشگاهی وارد جامعه کننند
کد خبر: ۳۴۵۷۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۱۶
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی:
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: ملاصدرا از معارف قرآنی و وحیانی برای انسجام بخشیدن و شکل‌دهی به دستگاه فلسفی‌اش بهره می‌برد و به‌علاوه، از این معارف به‌عنوان ترازو و معیاری برای سنجش تفکرات عقلانی خود استفاده می‌کرد.
کد خبر: ۳۴۳۸۰۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۰۲
چرا اسپینوزا برایم جذاب است؟
اسپینوزا ، همچون ویتگنشتاین و سپهری، در عداد سالکان مدرنِ محبوب من است که دم زدن درهوایش طی سالیان اخیر، «روی سرم سقفی از تناسب گلها» کشیده و «عصر مرا با دریچه‌های مکرر وسیع» کرده است. جانِ جهان را شاکرم که پس از انتشار آثاری در حوزه ویتگنشتاین پژوهی و سپهری پژوهی طی سیزده سال گذشته، در آستانهٔ سالِ هزار و چهارصد شمسی، نوبت به اسپینوزا رسیده است.
کد خبر: ۳۳۵۶۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۱۲
انسان‌بودن یعنی بیماربودن:
کاسیرر در نامه‌ای به همسرش در ۱۹۲۷ نوشت: «من می‌توانم بی هیچ مشکلی، آنچه را که لازم می‌دانم، بیان کنم». این کاری نبود که دیگر فلاسفۀ بزرگ قرن بیستم بتوانند انجام دهند. دیگران گویا به تاریکی سفر کرده بودند و شبح نیستی را به چشم دیده بودند: بنیامین خودکشی کرد، تندخویی ویتگنشتاین کار دستش داد، و هایدگر درنهایت دچار فروپاشی روانی شد. برخلاف همۀ این‌ها، کاسیرر میلی افراطی به تعادل زندگی داشت. اما آیلنبرگ این چهار فیلسوف را در عصر جادوگران کنار هم نشانده و برایشان سرگذشتی فکری و خواندنی نوشته است.
کد خبر: ۳۲۳۲۸۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۳۰