شعار سال:تبعیض جنسیتی یا sexism به معنای هرگونه برخورد یا عملی بر اساس جنسیت یا جنس افراد است با هدف تکریم یک جنس و تحقیر جنس دیگر، پیامد این امر تبعیض منفی نسبت به انسان ها و بر پایه ی هویت واقعی و یا فرضی جنسیتی آنهاست. این مفهوم همچنین می تواند در اشاره به کلیشه ای کردن مردانگی در رابطه با مردان و زنانگی در رابطه با زنان باشد که از تشخیص خصوصیات فردی عاجز است و عقیده ای به غایت ساده شده، رفتاری عاطفی و یادآوری بی آزمون و بررسی را نشان می دهد. تبعیض جنسیتی به طور تاریخی و فرهنگی بیشتر در جهت فرودست کردن زنان و دختران بکار رفته است، تبعیض جنسیتی می تواند در سطوح مختلف ظاهر شود از جمله در سطح خانواده، در سطح فرهنگی، در سطح قوانین اجتماعی که تبعات آن عبارت اند از تاثیر در سلامت روان و ایجاد افسردگی و استرس در افراد قربانی، کاهش پیشرفت، ابتلا به فقر و عقب ماندگی جامعه، اختلالات اضطرابی، کاهش اعتماد به نفس و حس ارزشمندی، سلب فرصت های پیشرفت و ایجاد حس سرخوردگی و ناکامی، دور شدن دو جنس از یکدیگر و آسیب سلامت جامعه.

در میان تمام وزارتخانه ها، وزارت آموزش و پروش و فرهنگ، مهم ترین نقش را در پیکار با تبعیض جنسیتی بر عهده دارند زیرا این وزارتخانه ها نظام آموزشی رایج را از دور یا نزدیک در اختیار یا زیر نظر دارد. یکی از عوامل اصلی جامعه پذیری افراد، مدرسه، کتاب های درسی و سیستم آموزشی است، کلیشه های جنسیتی که به عنوان نمادهایی از دو جنس مختلف در کتابهای درسی به دانش آموزان به عنوان شیوه های صحیح زن بودن و مرد بودن تدریس می شود آنان را درگیر تصوراتی از ایفای نقش های متفاوت می کند که این کلیشه ها نه در خلال نتایج بیولوژیکی و به عبارتی ذات زنانه تحقق می یابد بلکه در خلال اجتماعی شدن و آموزه های اجتماعی در مرحله جامعه پذیری در اذهان دانش آموختگان نهادینه می شود که اساسی ترین وجه تبعیض جنسیتی، انکار واقعیت های اجتماعی و تنوع موقعیت هاست که خواستار یکنواخت سازی یعنی حذف خصوصیات فردی و تفاوت ها و حذف کامل روحیه انتقادی در ابراز عقیده است.

نظام آموزش و پرورش نقش بسیار پر رنگی در بازتولید و عادی سازی کلیشه های جنسیتی دارد، مدرسه و کتاب های درسی و نقش پر رنگ آموزگاران تنها در زیرشاخه‌ سواد آموزی خلاصه نمی شود بلکه بخش عظیمی از رشد اجتماعی و ذهنی و فکری در سیستم آموزشی شکل می گیرد که با تمرین و تکرار به شکلی ملکه ذهن دانش آموزان خواهد شد و در آینده راهنمای زندگی و پیش برنده اعمال و اهداف و شکل دهنده باور ها و ذهنیت آنان تا آخر عمر خواهد بود. دانش ارتباط با جنس مخالف در کتاب های درسی آنان را به درک از جایگاه اجتماعی، اقتصادی و سیاسی زنان رهنمون خواهد کرد و مبنای نگرش آینده آنان در برابر جنس مخالف و نیل به واقعیت اجتماعی خواهد شد، در این میان تعریف این که زن و مرد کیست و چه کسی باید باشد و محدود ساختن افراد در حصار نقش های جنسیتی از پیش تعیین شده و ایجاد خط کشی های ذهنی و باز تولید آنها می تواند تاثیرگذار در نحوه شناخت دانش آموختگان از جایگاه خود و جنس مخالف و عادی سازی حیطه رفتاری و کنترلی دو جنس نسبت به هم و الگوهای هویت یابی باشد.

بنابراین چگونگی ارائه تصویر و محتوا در کتاب های درسی اهمیت فراوان دارد، با این تعاریف می توان دریافت که لایه های نظام آموزشی فقط در سطح مختصات ظاهری آموزشی خلاصه نمی شود بلکه در لایه های پنهان شامل توجیه ایستارهای برابری جنسیتی است که به شکل ضمنی در افکار قالبی جامعه وجود دارد، بنابراین نیازمند یک نظارت دقیق بر پایه ی نظریات علمی، جامعه شناختی، روانشناختی و تخصصی است.

 

پایگاه تحلیلی- خبری شعار سال، برگرفته از فضای مجازی