شعار سال: به مناسبت روز جهانی زن نشست مجازی «جایگاه و حقوق زن ایرانی در مقیاس جهانی؛ بایدها و نبایدها» توسط انجمن اسلامی مدرسین دانشگاهها برگزار شد.
الهه کولایی در این نشست گفت: در طول ۵۰ سال این تصور وجود داشت که با قرار دادن روز زن و تمرکز جهانی برای رفع تبعیض از زنان برای رفع خشونت علیه زنان در سطح جهان، جامعه جهانی میتواند شرایط بهتری را برای زنان سراسر جهان به وجود بیاورد. به دلیل ناهنجاری ها، آسیبها و دشواریهای گوناگونی که متوجه زنان در سراسر بوده است. از دهه ۷۰ این تلاشها گسترش پیدا کرد، نشستهای بین المللی، صدور قطعنامهها و تمرکز بر برنامههای گوناگون برای اینکه دولتهای عضو سازمان ملل به موضوع زنان نگاه ویژه داشته باشند.
زنان در برپایی انقلاب اسلامی نقش بسیار تأثیرگذاری داشته اندعضو هیأت علمی دانشگاه تهران با اشاره به عزم جهانی برای حل مشکل زنان، افزود: متأسفانه آنچه اتفاق افتاده این است که در روندهای جهانی امروز شاهد هستیم که بسیاری از این برنامهها و سیاستها ناموفق باقی مانده و امروز که با همه گیری کرونا هم روبرو شده ایم، بحرانهای ناشی از کرونا هم این دشواریها را شدت بخشیده است. یعنی در پایان قرن بیستم از یک طرف آثار جهانی شدن ضمن اینکه فرصتهای زیادی را به وجود آورد، ولی در مورد زنان به ویژه در منطقه غرب آسیا و خاورمیانه مشکلات گوناگونی را هم با خودش به همراه آورده است.
وی تصریح کرد: آنچه که در قالب طالبان در افغانستان و یا آنجه در قالب خلافت اسلامی در عراق و سوریه اتفاق افتاد و یا آنچه در روند فعالیتهای جهانی در حوزه قاچاق انسان در حال شکل گیری است، در واقع بیشتر زنان و کودکان قربانیان آن هستند. ما میدانیم یکی از بزرگترین گردشهای مالی در جهان بعد از سلاح و مواد مخدر به این حوزه مربوط میشود و متأسفانه تلاشهای دموکراتیک سازی در مناطق غرب آسیا و شمال آفریقا به جای اینکه به بهبود شرایط زنان کمک کند شاهد هستیم در پرتو این نوع تلاشها آسیب پذیری زنان شدت بیشتری پیدا میکند.
شاهد هستیم که آسیبها و خشونت بیشتری متوجه زنان میشودکولایی ادامه داد: با اینکه زنان در این فرآیندها بسیار نقش بازی میکنند و در واقع حضور تأثیرگذاری در برخی از این روندها دارند، متأسفانه به دلیل بحرانهای اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی که ایجاد میشود، ما شاهد هستیم که آسیبها و خشونت بیشتری متوجه زنان میشود. متأسفانه در منطقهای که سالها نظام پدرسالار و مردسالار را تجربه کرده این فشارها شدت بیشتری پیدا میکند. با کمال تأسف بیشتر این روندها را در کشورهای اسلامی میبینیم.
وی اظهار داشت: ۴۰ سال پیش در ایران انقلاب اسلامی را تجربه میکنیم و شعارها، آرزوها و برنامههایی مطرح میشود که فاصله بسیار زیادی با این آمال و آرزوها در کشور ما هم دیده میشود. تصویرهایی که از زن مطلوب در آرمانهای انقلاب اسلامی داده میشود، به ویژه در سخنرانیهای امام خمینی (س) در طول سالهای متمادی، چقدر امروز واقعیت پیدا کرده و چه قدر در مقایسه با کشورهای منطقه توانسته ایم این ظرفیتها را مورد بهره برداری قرار بدهیم و جامعه از تلاش و سخت کوشی زنان ایرانی بهرهمند شود؟
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با اشاره به نقش زنان در دفاع مقدس، گفت: در طول تمام سالهای گذشته این گروهها مغفول مانده اند و دیده نشدند و اگر تقدیر و تمجیدی هم صورت گرفته بیشتر به نقشهای خانگی و پشت جبهه زنان تعلق داشته است. یعنی ما با مقاومتی از طرف جامعه سنتی روبرو میشویم که حتی اسطورههایی که تاریخ آنها را ثبت کرده را هم خیلی به آنها نپرداخته ایم و حتی در روایتهای جنگ هم خیلی آثارش را نمیبینیم. این مثال را گفتیم که ببینیم مظلومیت و انزوای زنان در جامعه ما تا چه میزان است.
وی با بیان اینکه زنان در برپایی انقلاب اسلامی نقش بسیار تأثیرگذاری داشته اند، افزود: نقش آفرینیهای زنان در مقاطع مختلف چه طور بازخوانی، تکریم، الگوسازی و هنجارسازی شده و چه قدر ترویج شده است؟ در این زمینهها بسیار غفلت وجود دارد. علتش همان شرایط عمومی است که در منطقه غرب آسیا و خاورمیانه وجود دارد و نظامهای مردسالاری که قرنها در این منطقه حاکم بوده و رابطه عمودی حکومت در این مناطق وجود داشته و در چنین چهارچوبی زنان به حوزه خصوصی تعلق داشته اند.
کولایی ادامه داد: برخی از کشورهایی مثل عربستان به دلیل برنامه ریزی دولتها برای تغییر در موقعیت زنان و نقش اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی زنان، به خصوص در دو دهه اخیر آمارها در مسیر ارتقاء قرار میگیرد؛ و بر اثر اراده سیاسی و برنامه ریزی دولتی و حکومتی و پذیرش به کار گیری زنان در عرصههای گوناگون اجتماعی، و البته اقتصاد و سیاست، شاهد هستیم روندهایی در حوزه سیاست و اقتصاد این کشورها در حال شکل گیری است که متأسفانه کشور ما را در مقایسه با کشورهای منطقه هم در شرایط نامطلوبی قرار داده است.
وی تأکید کرد: با اینکه جامعه ایرانی بسیار پر تلاشتر و پر تکاپوتر از کشورهای منطقه است و این پویاییها و تلاشها با این کشورها قابل مقایسه نیست، ولی ما شاهد سطح نازلی از حضور زنان در سیاست و اقتصاد هستیم و بحرانهای اجتماعی ناشی از کرونا باعث شده که این امر تشدید شود.
زنان باید مورد توجه دولتها قرار بگیرندپروانه سلحشوری نیز در این نشست مجازی گفت: در سطح جهانی چهار شاخص آموزش، بهداشت و سلامت، برابری اقتصادی و برابری سیاسی مورد ارزیابی قرار میگیرد. در سطح آموزشی و بهداشتی جوامع مختلف تقریبا نزدیک به هم هستند، اما وقتی به شاخصهای سیاسی و اقتصادی میرسیم، متأسفانه شاهد هستیم که کشورها تفاوتهای چشمگیری با هم پیدا میکنند.
نماینده مردم تهران در مجلس دهم تصریح کرد: متأسفانه بحث سیاست باعث میشود که کشور ما در کشورهای جهان جایگاه خوبی نداشته باشد. متأسفانه در امر سیاسی زنان ما رتبه بسیار پایینی کسب میکنند و حوزه اقتصادی همین طور است. در بین ۱۵۳ کشور دنیا کشورهایی از ما عقبتر هستند که تقریبا همه درگیر جنگ هستند. یعنی پاکستان، سوریه و عراق جزو کشورهایی هستند که امنیت در آن کشورها برقرار نیست.
وی ادامه داد: موقعی که ما مجلس بودیم عربستان و چاد از ما وضعیت بدتری داشتند و الآن میبینیم که حتی آن کشورها از ما وضعیت بهتری دارند. خود من یک زمانی در مظان اتهام دوستان اصولگرا قرار گرفته بودم که میگفتند چرا شما گفته اید وضعیت زنان کشور ما یک روزی بدتر از عربستان میشود و الآن داریم آن را به عینه میبینیم. حتی در بین کشورهای خاورمیانه ما جزو کشورهای آخر هستیم.
سلحشوری اظهار داشت: از نظر فعالیت سیاسی و اقتصادی ما از تبعیض بسیار زیادی رنج میبریم. ما از بین ۱۵۳ کشور دنیا دارای رتبه ۱۴۸ هستیم. در منقطه خودمان هم کشورهای امارات، ترکیه و قطر هم وضعیت بهتری نسبت به ما دارند، ولی باز هم نسبت به شاخصهای جهانی ضعف دارند. رتبه امارات ۱۲۰، ترکیه ۱۳۰، قطر ۱۳۵ و عربستان ۱۴۶ است. نشان میدهد که کلا کشورهای خاورمیانه وضعیت مطلوبی ندارند و بدترین وضعیت را در شاخصهای برابری جنسیتی به دست میآورند. برای زنان کشور ما خیلی سخت است که متأسفانه چنین رتبهای را حاصل کرده اند.
وی افزود: چرایی این موضوع یک نگاه دقیق و تحقیق مبسوط نیاز دارد. روندی که زنان ایران طی کرده اند، علی رغم کسب تحصیلات و برخورداری از آموزش، چرا فاصله بسیار زیاد با بین این برخورداریها و وضعیت اقتصادی و سیاسی آنها وجود دارد؟ به نظر میرسد تجارب زیسته ما را به سمت و سویی سوق بدهد که بتوانیم به نتیجه گیری برسیم. زنان، چون حاملان و عاملان توسعه پایدار حساب میشوند، به عنوان گروههای آسیب پذیری که باید مورد توجه بیشتر قرار بگیرند و دولتها در آن رابطه بخواهند اقداماتی را صورت بدهند، در نظر گرفته میشوند.
نماینده مردم تهران در مجلس دهم تأکید کرد: زنان باید مورد توجه دولتها قرار بگیرند و قرائتهای رسمی باید در راستای بهبود وضعیت زنان باشد. متأسفانه ساختار حاکمیت دوگانهای که در کشور ما جریان دارد و نهادهایی که در ظاهر قدرتمند نیستند، ولی تأثیرگذاری آنها بسیار بیشتر از نهادهای قانونگذار و اجرایی کشور هست، باعث شده که این فاصله به وجود بیاید و قرائتهای رسمی نه تنها تلاشی برای بهبود وضعیت زنان نکنند، بلکه به عنوان مانع جدی در بهبود وضعیت زنان گام بردارند.
زنان مطیع و مردان افسرده و ناتوان را در جامعه زیاد میبینیموی تصریح کرد: در جذب هیأت علمی تبعیض به صورت ملموس وجود دارد. ممکن است بعضیها بگویند در دانشکده ما این طور نبوده است. ما در سطح کلان و کلی صحبت میکنیم و با توجه به آمارهایی که در دست ما هست. خود دوستان میدانند که حتی ممکن است تبعیضهایی در پذیرش رشتههای خاص به وجود بیاید. از طرف دیگر تبلیغات رسمی به گونهای است که زن مطلوب زن خانه دار است. به خصوص در حال حاضر زن با بچه تعریف میشود. ولی متأسفانه شرایط به گونهای است که زنان مطیع و مردان افسرده و ناتوان را در جامعه زیاد میبینیم.
محمود صادقی نیز در این نشست گفت: مبانی دینی ما کمترین محدودیت را برای مشارکت زنان دارد و ما مفتخر هستیم که اسلام محدودیتهای مالی که بسیاری از نظامهای حقوقی علیه زن، به ویژه زنی که ازدواج میکند، اعمال میکرد از همان بدو ظهور اسلام این محدودیتها وجود نداشته و قرآن کریم بر حق مالکیت زن به صراحت تصریح میکند.
دبیرکل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاهها با اشاره به نگاه قانون اساسی به زن، افزود: یکی از عنوانهای مقدمه قانون اساسی «زن در قانون اساسی» است که بسیار نگاه مترقی هست. یعنی ضمن اینکه دنبال این است که زن از حالت شیء بودن که در اختیار اشاعه مصرف زدگی و استثمار است خارج شود و ضمن بازیافتن وظیفه خطیر و پرارج مادری، به این اکتفا نمیکند و میگویند پیشاهنگ و همرزم مردان در میدانهای فعال حیات میباشد.
وی یادآور شد: از دهه ۴۰ که امام انقلاب را شروع کرد تحولاتی اتفاق افتاد و یک نگاه تکاملی در رهبری نهضت نسبت به حوزههای مختلف، از جمله زنان، اتفاق افتاد. ما یادمان نمیرود که در میان قشر مذهبی مقاومتهای زیادی برای حضور زن در انقلاب میشد، ولی انقلاب زن را از پستوی خانهها به عرصه جامعه آورد و خوشبختانه پیشرفتهای زیادی هم شد.
تعداد زنان سرپرست خانوار افزایش پیدا کرده استصادقی در خصوص بهبود نسبت عدالت جنسیتی گفت: سال ۵۶ سهم دانش آموزان دختر در کل دانش آموزان ۳۸.۳ درصد بوده که این آمار در سال ۹۶ به ۴۹.۳ درصد ارتقاء پیدا کرده است. در دانشگاهها نیز این آمار بسیار چشمگیر است و در کل آموزش عالی این ارتقاء صورت گرفته و در حوزه نسبت جنسیتی هم خیلی خاص است. اما متناسب با رشد شاخصها در حوزه آموزش، متأسفانه در حوزه اشتغال رشد نکرده ایم و الآن با بیکاری گسترده زنان مواجه هستیم و نرخ مشارکت زنان در حوزه اقتصاد وضع نابسمانی دارد.
وی تصری کرد: با وجود اینکه تعداد زنان سرپرست خانوار افزایش هم پیدا کرده که در اثر نابسمانیهای ناشی از طلاق و جدایی بوده است، اما به هر حال فرصتهای شغلی برای زنان خیلی کم است و در حوزه سیاسی هم نباید فراموش کنیم که با یک نگاه سنتی روبرو بوده ایم که اساسا هیچ گونه سهمی را برای زنان در عرصه سیاسی قائل نیست. قالبهای سنتی شکسته شد و در اولین مجلس خبرگان قانون اساسی به طور نمادین یک زن حضور داشت و در ادوار مختلف مجلس هم زنان حضور داشته اند، ولی حتما نیازمند توجه ویژه هستیم برای اینکه این نسبت ارتقاء پیدا کند.
نماینده مردم تهران در مجلس دهم اظهار داشت: ما در مجلس شاهد بودیم که آقای روحانی برای عمل به وعده هایش تلاش کرد، ولی محدودیتها و پیامهایی که از قم برای ایشان آمد و همچنین شاید سایر مناسبات قدرت مؤثر بود، ولی تلاش کردند که حداقل در سطوح معاونتهای رئیس جمهوری و معاونتهای وزیران، حتی وزارت نفت رشد خوبی داشته ایم. باید اینها را هم ببینیم و اگر جنبههای مثبت را نبینیم در جنبههای انتقادی هم نمیتوانیم رشد کنیم.
ارتقاء جایگاه زنان یک راه طولانی استوی با تأکید بر اینکه نقش زنان در ارتقاء جایگاه خودشان خیلی مهم است، افزود: ما در مجلس دهم فراکسیونی به نام «فراکسیون زنان» داشتیم، ولی در بین خود خانمها رقابت ناپسندی وجود داشت که حتی باعث شد فراکسیون رقیبی به نام «زن و خانواده» را خود خانمها در مقابل فراکسیون زنان ایجاد کردند. این واقعیتی است که وجود دارد و نقدها هرچه درونیتر شود و تشکلها و احزاب اینها را بازتر کنیم و به خصوص خود زنها در رقابتها همدیگر هم سعی کنند هم افزایی داشته باشند و رویکرد حذفی نسبت به هم نداشته باشند.
صادقی اظهار داشت: همسایگان ما در منطقه علی رغم اینکه از لحاظ سنتی و فرهنگی بسیار عقب ماندهتر از ما بودند، اما میبینیم که شتاب خوبی دارند. مثلا کشوری مثل کویت رشد خوبی دارد و عربستان هم تلاش کرده به صورت صوری و نمایشی در جایی که هنوز اساسا دموکراسی پارلمانی شکل نگرفته در حوزه آموزش و آموزش عالی رشدهایی داشته است. یعنی دنیا متوقف نیست و همه در حال حرکت هستند و باید با آمارهای جهانی برخورد واقع گرایانهای داشته باشیم.
وی ادامه داد: من قبول دارم که تفاوتهای فرهنگی هست، بعضا هم آمارسازیهای غلط دیده میشود و جنبههای مثبت دیده نمیشود. اما واقعیت این است که دنیا در حال رشد است. البته صرف رقابت با دنیا نگاه درستی نیست، ولی ما باید به حقیقتی که وجود دارد هم توجه کنیم. مثلا در بحث کرونا جایی که مدیریت با زنان بوده خیلی موفق نشان داده اند. مثلا نخست وزیر نیوزلند بهترین عملکرد را در موضوع مدیریت کرونا و سلامت داشته است.
دبیرکل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاهها تأکید کرد: ارتقاء جایگاه زنان یک راه طولانی است. در کشورهای مدعی دموکراسی مثل ایالات متحده هم هنوز موفق نشده اند رئیس جمهور زن داشته باشند و کابینه فعلی تلاش کرد به صورت نمادین تعداد زیادی از زنان را در سطوح وزارتی و مدیریتی به کار بگیرد. امیدوار هستیم با تکاپویی که وجود دارد و ارتقاء این تکاپوها و هم افزایی این رشد اتفاق ببیفتد.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از جماران، تاریخ انتشار: ۲۲ اسفند ۱۳۹۹، کد خبر: ۱۵۰۰۹۵۳، www.jamaran.news