شعار سال: تعطیلی روزهای پنجشنبه در تهران در حالی بر کلان‌شهر کرج سایه انداخته که عوارضش برای البرزنشینان تردد میلیونی مسافران از محورهای مواصلاتی استان،تحمل بار ترافیک ملی و آلودگی هوا شده است. این در حالی است که سازمان‌های مرکزی مستقر در تهران که وظیفه هدایت سازمان‌های استانی را برعهده دارندروزهای پنجشنبه تعطیل‌ بوده و اغلب پایتخت‌نشینان هم تعطیلات آخر هفته سرزیر به خانه همسایه می‌شوند و یا از اینجا عبور می‌کنند.

همجواری البرز و تهران و تاثیرمتقابل دو استان در طول این سال‌ها موجب شده تا مسائل و دغدغه‌های این دو برادر همزاد به هم تنیده و به بند ناف هم گره بخورد تا جایی که پای ثابت ردپای هر تصمیمی به خانه همسایه نیز راه پیدا کند. موضوع آلودگی هوای دو کلان‌شهر کرج و تهران مانند بسیاری از مسائل جدای از هم نیست، اما سر لیست علل و عواملی که در گذر سال‌ها موجب دامن زدن تنش های زیست محیطی در البرز شده، مهاجرت بی‌رویه و البته قرارگیری این استان در مسیر تردد خودروهایسبک و سنگین عنوان می‌شود. دو عاملی که نه نمی‌توان برای گذار از آن دروازه‌های استان را به روی مسافران بست و نه مانع ورود خودروها از مسیر ترانزیت ملی شد.

راه چاره آن‌که که در سه سال اخیر برای برون رفت از شرایط آلودگی هوای استان البرز تصمیماتی اتخاذ شد که اجرای طرح‌های آزمایشی و موقت از ممنوعیت تردد خودروها تا اجرای طرح زوج و فرد از جمله آنها بود. در این میان یکی از طرح‌هایی که آثار خود را نه در گذر زمان که بلافاصله پس از اجرا نشان داد، موضوع تعطیلی روزهای پایانی هفته بود. با توجه به شرایط خاص این استان و سرریز مسافران و خودروهای عبوری در روزهای تعطیل هفته این طرح به درخواست کارشناسان زیست محیطی در طول این سال‌ها چندین بار در کلان‌شهرکرج اجرا شد و هر بار نیز مقایسه شاخص‌های سنجش کیفی هوا در روزهای تعطیل و غیرتعطیل و زمان اوج پیک ترددها، بیانگر این واقعیت بود که البرز شاهد تفاوت چشمگیری از حیث کاهش سطح آلاینده‌های کیفی هوا؛ قبل و بعد از اجرای این طرح بوده است. همین امر و بازتاب اجرای موفق این طرح که در چند بازه زمانی به آزمون و خطا گذاشته شد موجب شده تا داشتن آسمانی آبی و هوایی پاک در کلان‌شهر کرج دیگر از محدوده یک طرح موقت خارج شود و امروز به یک مطالبه مردمی تبدیل شود.

در ادامه باید به ماده ۱۱۳ منشور حقوق شهروندی اشاره کنیم که می‌گوید: «هر شهروندی حق برخورداری از محیط زیست سالم پاک و عاری از انواع آلودگی هوا آب و انواع تشعشعات را دارد.» قضاوت اینکه این حقوق به حق برای البرزنشینان به چه میزان محقق شده سئوالی است که پاسخ آن را در مصاحبه‌های اختصاصی با مسئولان استان پیگیری کرده‌ایم.

خسرو ارتقایی معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری در این رابطه از منظر پروژه‌های عمرانی و تکمیل راه‌ها به تلاش‌ها برای کاهش وضعیت آلودگی هوای استان اشاره کرد و گفت: در این مدت کوتاه با حضور استاندار البرز از پروژه آزادراه تهران-شمال که بخش قابل توجه‌اش در استان البرز قرار دارد (از ۶۴ کیلومتری که مسیر پروژه را کوتاه می‌کند ۶۱ کیلومتر آن تا شهرستانک در البرز واقع شده است) بازدید به عمل آمد وموانع پیگیری شد. این مهم می‌تواند بخشی از ترددهای ملی را به خارج از محورهای اصلی شهر هدایت کند و به طور مستقیم در کاهش آلودگی هوای ناشی از تردد خودروها تاثیرگذار باشد.

وی گفت: هم اکنون بیش از هزار دستگاه ماشین آلات سنگین با ۴ هزار و ۵۰۰ نیرو به جد مشغول کار هستند و رئیس سازمان بنیاد مستضعفان نیز این قول را داده تا خرداد ماه آزادراه تا شهرستانک زیر بار ترافیک برود.

معاون استاندار البرز اضافه کرد: کارگران پروژه ادامه همت نیز با ۲۰۰ دستگاه ماشین آلات سنگین به صورت فشرده و در دو شیفت مشغول به کار هستند و تلاش می‌شود تا پایان سال باند شمالی آن و یکی از تونل های حدود ۱۰ کیلومتری را تا ابتدای تونل بیلقان زیر بار ترافیک ببریم.

ارتقایی از پیشرفت فیزیکی قطار کرج - هشتگرد هم خبر داد و گفت: پیمانکار این طرح هم قول داده تا نیمه اول خرداد سال آینده چرخ این قطار شهری بچرخد. همه این پروژه‌ها به نوعی باری را از دوش ترافیک در محورهای تهران - کرج - هشتگرد برخواهد داشت.

اما در آخرین جلسه‌ای که به دستور رئیس جمهور برای تشکیل کمیته اضطرار آلودگی هوا در سازمان محیط زیست کشور و با حضور استانداران تشکیل شد، عمده موضوع طرح شده این بود که بیشترین عامل آلودگی هوا تردد کامیون ها و خودروهای سنگین است. در این نشست تصمیم گیری شد تا طرح ممنوعیت خودروهای سنگین به فوریت در کلان‌شهرها اجرایی شود.

محمدعلی نجفی استاندار البرز هم که در این جلسه اضطراری حضور داشت پس از خروج از این نشست ملی موضوع را رسانه‌ای کرد و گفت: از آنجایی که منشا اصلی آلودگی هوای کلان‌شهرها خودروهای سنگین و کامیون‌ها است و در البرز نیز حجم تردد این خودروها موجب آلودگی هوا شده بنابراین به این جمع بندی رسیدیم که هرچه سریع‌تر این طرح در استان اجرایی شود.

استاندار البرز در خصوص پیگیری طرح تعطیلی پنجشنبه‌ها در البرز نیز اینگونه پاسخ داد که با توجه به شرایط استان درخواست قرارگیری نام البرز در لیست استان‌های مشمول اجرای این طرح قرار گیرد به همین منظور درخواست مذکور را با دکتر جهانگیری معاون رئیس جمهور مطرح کرده‌ام، تحقق این درخواست منوط به اخذ مصوبه از هیئت دولت است.

اما در ادامه باید گفت؛ شاخص های سنجش‌ میزان آلاینده‌های کیفی هوا بیانگر واقعیت‌هایی است که نظرات کارشناسان امر را در این زمینه تایید می‌کند. بر اساس آمارهای اعلام شده از وضعیت کیفیت هوای استان، از ۹ پنجشنبه در آبان و آذرماه سال جاری هفت پنجشنبه هوای ناسالم داشته است. این در حالی است که شاخص‌های کیفی هوا در دو پنجشنبه تعطیل متوالی شرایط سالم را نشان می‌دهد به بیانی دیگر پنجشنبه‌هایی که استان البرز تعطیل نبوده شاخص هوا وضعیت کیفی را ناسالم را نشان داده است.

اما طبق مصوبه کارگروه کاهش آلودگی هوای کلان‌شهرها بهبود ناوگان حمل‌ونقل عمومی مسئولیتی است که شهرداری باید عهده دار اجرای آن باشد. مهدی مهرور مدیرکل مدیریت بحران استانداری البرز در گفتگو باخبرنگار مهردر خصوص جزئیات اجرایی شدن این طرح و ضمانت اجرای آن، گفت: با توجه به اینکه ۷۰ درصد آلودگی مربوط به خودروها است و در فصل زمستان ۳۰ درصد مصرف خانگی افزایش پیدا می‌کند لذا در این فصل بیشتر شاهد پدیده وارونگی هوا و افزایش سطح آلاینده‌های جوی هستیم. در این زمینه نوسازی ناوگان حمل و نقل یکی از مهم‌ترین برنامه‌هایی است که باید اجرایی شود و مسئولیت آن هم بر عهده شهرداری کرج قرار دارد. اخیرا نیز الزامات آن ابلاغ شده و دستگاه‌های نظارتی نیز در این زمینه روند اجرای طرح را رصد می‌کنند.

وی اضافه کرد: در آخرین جلسه‌ای که منتج به تعطیلی مدارس استان شد یکی از بندها ممنوعیت تردد کامیون‌ها در ساعات خاصی از شبانه روز بود که الزامات به پلیس راه و شورای ترافیک اعلام و ابلاغ شد. براساس این طرح کامیون‌ها و خودروهای سنگین در ساعات پایانی شب حق تردد ندارند. در کنار این اقدامات سازمان بهینه سازی مصرف سوخت کشور هم اعلام کرده است که در صورتی که شهرداری نماینده‌ای معرفی کند در بحث تاکسی و اتوبوس و مترو آماده هستند مساعدت‌هایی را داشته باشند.

مهرور گفت: با بسترهایی که در دولت فراهم شده امروز همه شهروندان استان به ایستگاه‌های سنجش هوا دسترسی دارند و اینترنتی می‌توانند وضعیت آلودگی هوا را رصد کنند و ترددهای خود را مدیریت کنند البته شهرداری هم موظف است که نسبت به نوسازی و بروز رسانی ناوگان حمل و نقل عمومی و نصب کاتالیزو فیلتر خودروها اقدامات لازم را انجام دهد.

وی در خصوص طرح تعطیلی پنجشنبه‌های البرز نیز گفت: در این خصوص کار پژوهشی انجام شده بود، یعنی اینگونه نبود که فی البداهه مسئولان این استان تصمیم بگیرند که پنجشنبه‌ها را تعطیل اعلام کنند. ماه‌ها قبل در حوزه مصرف انرژی، ترافیک، وضعیت آلودگی هوا، ضریب راندمان کاری ادارات، تحکیم بنیان خانواده و غیره همه بررسی‌ها صورت گرفته بود خروجی این پژوهش که توسط اداره کل پژوهش استانداری البرز انجام شد این بود که تعطیلی روزهای پنجشنبه به نفع استان است.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری البرز گفت: طرح تعطیلی پنجشنبه‌ها قبل اینکه سابقه‌ای دراستان داشته باشد توسط تیمی متشکل از کارشناسان و متخصصان از دستگاه‌ها به صورت پروژه‌ای مشترک و ویژه با کار مطالعاتی آغاز شد و خروجی کارشناسی‌ها این بود که تعطیلی پنجشنبه‌ها از ابعاد مختلف آثاری مثبت برای استان به همراه دارد. اینگونه بود که طرح مطالعه شده در شورای برنامه ریزی وقت استان به تصویب رسید و اجرایی شد و بعد از آن هم خروجی کار اتخاذ و ارزیابی شد. همه دستگاه‌ها از اداره کل هواشناسی تا محیط زیست و غیره اعلام کردند که طرح بازتاب مثبتی داشته است.

مهرور گفت: آلودگی هوای کرجنقش مستقیمی بر آلودگی هوای استان تهران خواهد داشت چرا که باد موافق استان غرب به شرق است و البرز در غرب تهران واقع شده و هر آلودگی می‌تواند در جریان باد به تهران انتقال پیدا کند، بنابراین چنانچه هر تصمیمی اتخاذ شود که منجر به سالم شدن هوای کرج داشته باشد، قطعا نقش بسزا و موثری بر تهران خواهد داشت. بنابراین همسویی و اشتراک در تصمیمات بین دو استان می‌تواند نتایج ثمربخشی به همراه داشته باشد.

وی افزود: در دی ماه جاری دو پنجشنبه به جهت وقوع زلزله و آلودگی هوا در استان البرز تعطیل اعلام شد و ارزیابی‌ها نیز حاکی از کاهش سطح آلاینده‌های جوی بود در حالی که در پنجشنبه‌های قبل که تعطیلی نداشتیم هوا آلوده بود پس این نشان می‌دهد که تصمیم اتخاذ شده تصمیمی براساس نظر کارشناسانبوده و قطعا تاثیر خود را بر هوای تهران نیز خواهد داشت.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اضافه کرد: تابستان سال جاری نیز با توجه به مصرف بالای انرژی یک کار پژوهشی روی همه دستگاه‌ها اعم از آبفا، راهور، حمل و نقل و راهداری، محیط زیست، هواشناسی، صنعت معدن و تجارت انجام و بحثی در شورای هماهنگی مدیریت بحران مطرح شد مبنی بر اینکه مجدد موضوع تعطیلی پنجشنبه‌ها مورد ارزیابی قرار گیرد. به دنبال آن ساعات کار اداری دستگاه‌ها تغییراتی داشت و خروجی آن پژوهش هم نشان داد که شاهد کاهش مصرف انرژی در ساعات پیک مصرف بودیم.

وی افزود: در فصل زمستان روند رشد جمعیت را در البرز شاهد هستیم حدود ۳.۸ مهاجرت در استان وجود دارد و این ترافیک قطعا هر روز بیشتر نیز خواهد شد و البرز ۱۴۰۴ جمعیتی فراتر از رقم فعلی و به فراخور آن تردد خودروها و آلودگی را خواهد داشت، بنابراین باید با اتخاذ تصمیمات پیشگیرانه از رسیدن شرایط آلودگی به اضطرار و هشدار کاست.

مهرور گفت: یکی از چالش‌های ما حمل و نقل است و اتومبیل‌ها سرمنشا آلودگی هوا هستند اضافه بر اینکه هر تصمیمی هم دولت اتخاذ کند مردم هم باید همراهی لازم را داشته باشند که اجتناب از ورود خودروهای تک سرنشین و ترددهای غیرضروری معاینه فنی خودروها از جمله آنها است. امروزه در خیلی از کشورهای توسعه یافته هم در هفته یکبار افراد ممکن است با خودرو شخصی تردد کنند در طول هفته از وسایل نقلیه عمومی استفاده می‌شود.

از توصیه‌ها و برنامه‌ها و اقدامات مسئولان که بگذریم سری به کتاب قانون می‌زنیم، بنا بر تبصره ۳ ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری مراکز ستادی در مرکز کشور در روزهای پنجشنبه تعطیل است و امکان ارتباط واحدهای بالادستی وجود ندارد؛ بنابراین عملا هر گونه فعالیتی روزهای پنجشنبه در مراکز استان‌ها و شهرستان‌ها منقطع و مصروف امور داخلی می‌شود که با احتساب هزینه‌های اجرایی و بهره وری کاری مفید مقرون به صرفه نیست.

از سویی تعطیلی برخی شرکت‌ها و ادارات در استان البرز روزهای پنجشنبه بر این مشکلات اضافه کرده است. تعداد زیادی از کارمندان ادارات استان البرز ساکن تهران هستند و بالعکس تعداد زیادی از کارمندان ادارات و وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های ملی و مرکزی در تهران نیز ساکن استان البرز هستند.

با این اوصاف به نظر می‌رسد، تعطیلی روزهای پنجشنبه و به تبع آن کاهش تردد وسایل نقلیه موتوری به منظور مدیریت ترافیک و روان سازی عبور و مرور در محورهای مواصلاتی استان از شدت آلودگی هوا در روزهای پایانی هفته بکاهد. ایجاد انگیزه بیشتر برای کارکنان و ارتقای بهره وری در سایر روزهای کاری و ارائه خدمات مطلوب تر به مراجعات در کنار حفظ سلامت روح و جسم شاید از آثار مثبت و مهم اجرای این طرح خواهد بود.

اکنون باید منتظر بود و دید طرح درخواست تعطیلی پنجشنبه‌ها در استان البرز با رای آری و مُهر موافقت مسئولان ملی همراه خواهد بود یا خیر؟ تمام این اما و اگرها در نهایت به تصمیم نهایی معاون اول رئیس جمهور و صدور مصوبههیئت دولت باز می‌گردد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازخبرگزاری مهر ، تاریخ انتشار 19دی 96، کدمطلب:4193922، www.mehrnews.com