شعار سال: بافت‌های تاریخی در کشور، هر کدام فرصتی مناسب برای احیای زندگی بومی و بازگرداندن زندگی اصیل گذشته مردم به آن‌ها هستند، زندگی که امروز در کمتر بافت تاریخی به خصوص در تهران می‌توان مشاهده کرد، شاید به همین دلیل هنرمندان و معماران قصد کردند مقصد بعدی پروژه‌های خود را به بافت تاریخی تهران ببرند.

اقدامی که چند سال پیش محمدباقر قالیباف در دوره مدیریتش در شهرداری تهران به سمت آن خیزبرداشت و حتی خواست در خانه‌ تاریخی "مهربان” در گذر میرزا محمود وزیر زندگی کند، اما حرفش در حد مرمت خانه باقی ماند.

و اکنون تعدادی از هنرمندان در رشته‌های مختلف هنری قصد دارند نه این‌که راه قالیباف را ادامه دهند، بلکه با برنامه‌ریزی مناسب در قالب طرحی بزرگ‌تر، پخته‌تر و کارشناسی شده‌تر، به همین منظور هم با امضای تفاهم‌نامه‌ای بین سازمان عمران و به سازی و بافت‌های شهری و یک بخش خصوصی یعنی دفتر مهندسی "اردیبهشت مهرآزان” به عنوان نماینده این هنرمندان، این راه را آغاز کردند.

بهروز مرباغی، معمار و عضو انجمن مفاخر معماری ایران نماینده بیش از ۱۲ انجمن و تشکل صنفی و هنری است که با امضا و تبادل تفاهم‌نامه با هدف استقرار و فعالیت معماران، هنرمندان، مجموعه‌داران و سایر متقاضیان بالقوه در محله سیروس شهر تهران، قرار است پیگیر احیای محله و فعالیت مستمر این گروه از هنرمندان در بافت تاریخی محله سیروس تهران باشد.

او بعد از برگزاری جلسه امضای تفاهم‌نامه در مورد نحوه‌ی انجام این کار و پیگیری این اتفاق توضیح می‌دهد.

وی می‌گوید: "شرکت بازآفرینی شهری” زیر نظر "معاونت وزارت راه و شهرسازی” ساختار جدید "شرکت مادر تخصصی عمران وبهسازی بافت‌های شهری” است که تفاهم‌نامه‌ای با شرکت مهندسی "اردیبهشت مهرازان” با عنوان _نماینده معماران، هنرمندان و مجموعه‌داران_ تفاهم نامه‌ای در حضور مدیرعامل خانه سینما و ده سازمان و نهاد امضا کرد.

به گفته او قرار است این بخش خصوصی به عنوان دبیرخانه عمل کند تا در راستای برنامه‌ ملی بازآفرینی شهری و با هدف ارتقای کیفیت زیست محله سیروس، ارتقای منزلت اجتماعی محله، افزایش مشارکت عمومی، در جهت بهبود شرایط زندگی در محل و کمک به غنای معماری و شهرسازی اصیل ایرانی اسلامی با استقرار و فعالیت هنرمندان و معماران و مجموعه‌داران در محله، در ارتقای منزلت اجتمای آن بکوشد.

این معمار محله سیروس شهر تهران را در موقعیت جغرافیایی شمال؛ "خیابان ۱۵ خرداد”، جنوب؛ "خیابان مولوی”، شرق؛ "خیابان ری” و غرب؛ "خیابان مصطفی خمینی” می‌داند و ادامه می‌دهد: شرکت بازآفرینی شهری ایران، حدود ۱۵۰ پلاک یا زمین در محله سیروس در اختیار دارد که حدود ۱۵ سال پیش تملک شده‌اند. چندین سال پیش، خانه‌هایی را خریداری و سپس تخریب کردند، بنابراین بسیاری از این پلاک‌ها بصورت زمین مسطح است.

وی با بیان این‌که برنامه‌ی وزارت راه و شهرسازی برنامه‌ای با نام بازآفرینی شهری است که ۹ بُعد با ویژگی‌هایی مانند وجوه اجتماعی و فرهنگی را در برمی‌گیرد؛ اظهار می‌کند: تاکید این طرح بر محله است. پیش از این، تاکیدها بر کالبد بود. یعنی می‌گفتند در فلان منطقه دیوار و زمین را تمیز کرده و یک پیاده‌رو درست کنید خوب می‌شود. اما اکنون به این نکته رسیده‌اند که محله‌ها، آدم‌ها و جامعه مهم‌اند.

او این نکته را از سوی جامعه معماران، مجموعه‌داران و هنرمندان اعلام می‌کند که اعضای این گروه معتقدند اگر گروه‌های مرجع به این بافت‌ها نروند، آن‌ها زنده نمی‌شوند.

هنرمندان با خریداری هر پلاک آن‌ها را احیا می‌کنند

این معمار ومدرس دانشگاه آزاد ادامه می‌دهد: اکنون براساس تفاهم‌نامه‌ی امضا شده، ما به عنوان گروه‌های مرجع و پیشاهنگِ معمار و هنرمندِ خانه سینما و تئاتر و موسیقی و مجموعه دارها، به این بافت می‌رویم تا گالری و موزه احداث کنیم. دفتر معماری بزنیم و احیانا همان‌جا زندگی کنیم.

وی تاکید می‌کند: اکنون به طور مشخص برای ۶۶ پلاک از بیش از ۱۰۰ پلاک موجود، در حال برنامه‌ریزی هستیم تا هر پلاک را یک معمار، موزه‌دار، نقاش، هنرمند یا سینماگر خریداری کند، با طراحی فضا، داخل آن برود و گالری یا دفتر معماری خود را برپا کند. تمام این روند به هزینه و سرمایه شخصی آن‌ها خواهد بود.

مرباغی انجام این کار را بسیار مهم و سخت می‌داند و ادامه می‌دهد: تنها راه نجات بافت‌های تاریخی ایران انجام این کار است.

او با بیان این‌که پهنه‌ی محله‌ی سیروس در گذشته با نام "چاله میدان” شناخته می‌شده و به قول بسیاری از افراد موطن موسیقی پاپ ایرانی بوده به این معنا که موسیقی محلی تهرانی را به این نقطه ربط می‌دهند و حتی نام این افراد را "مطرب‌های سیروس” گذاشته بودند، می‌گوید: در این تعداد پلاک فقط سه خانه‌ی تاریخی باقی مانده که اکثرا متعلق به پهلوی اول هستند و حتی یکی از آن‌ها که در بن‌بست "فال قرآنی” و در گذر مرادخانی قرار دارد با وجود زیبایی خیره‌کننده‌اش متاسفانه اکنون به زباله‌دانی تبدیل شده است.

وی به وضعیت امروز پلاک‌های بایر در این منطقه اشاره می‌کند که باید براساس اصول معماری ایرانی ساخته شوند و می‌افزاید: کمیته معماری از این گروه، طرح‌های معماری را تائید می‌کنند و پس از آن، این طرح‌ها روی زمین‌ها پیاده می‌شوند.

پردیس "معماری معاصر ایران” در محله سیروس تهران

او با بیان این‌که میراث فرهنگی نیز در این پروژه احتمالا نقش خواهد داشت، ادامه می‌دهد: قصد داریم کاری کنیم که حتی اگر از ۶۶ پلاک موجود فقط ۳۰ پلاک ساخته شود، همان‌ها به "پردیس معماری معاصر ایران” تبدیل شود، یعنی هر کدام از آن پلاک‌ها را یک معمار صاحب امضا طراحی کند.

وی با تاکید بر خرید هر کدام از این پلاک‌ها توسط یکی از سینماگران، تئاتری‌ها، نقاش‌ها یا معماران و ساخت آن‌ها براساس اصول معماری ایرانی و تاریخی؛ می‌گوید: براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده و افق آرمانی این طرح در بازه‌ی زمانی پنج ساله، ١٢٠ تا ١٣٠ واحد ساخته می‌شود و حتی اگر نتوان به آن تعداد واحد رسید، دست‌کم بعد از این مدت حدود ۶۰ پلاک داریم که کافه‌ی معماری، موزه با کاربری‌های مختلف مانند خط و نقشه‌های تاریخی، گالری نقاشی وکاربری‌های دیگر است و همگی آن‌ها براساس معماری امروز ایران طراحی شده و امضا دارند.

این خانه‌ها بساز و بفروش نیستند

مرباغی ادامه می‌دهد: قرار نیست این بناها از جنسِ بساز و بفروش باشند، آن‌ها ارتفاع زیادی ندارند و متناسب با اصول بافت تاریخی و معماری امروز ایران ساخته می‌شوند.

چرا "اودلاجان” را انتخاب نکردند؟

"اودلاجان” یکی از مهمترین بافت‌های تاریخی باقی مانده در دل تهران قدیم است، بافتی تاریخی که چند هکتار آن در دوره‌ی رئیس پلیسی محمدباقر قالیباف در تهران در سال‌های گذشته به بهانه‌ی اجرای طرح "خانه‌های خالی از سرنگ” تخریب شد و بخش عمده‌ی دیگر این بافت امروز انبار کالاهای تولیدی است که به حال خود رها شده‌اند، اما چرا این گروه از معماران و هنرمندان که تا این حد دغدغه‌ی احیا و حفاظت از بافت‌های تاریخی را دارند، سراغ "اودلاجان” نرفتند؟

مرباغی؛ در پاسخ به این پرسش به ایسنا می‌گوید: ما ابتدا از اودلاجان آغاز کردیم. هم خانه‌های تاریخی را دیدیم و هم پلاک‌های روی زمین ریخته را. آقای سعادتی که در آن زمان قائم مقام منطقه ۱۲ تهران بود، به همراه چند نفر دیگر مانند مهندس عابد ملکی شهردار منطقه ۱۲، وارد این بحث شدند، معطلی‌های زیادی به دنبال آورد که متاسفانه با شورای شهر جدید هم وضعیت بدتر شده است. از کلام این مسئولان متوجه شدیم که اگر «می‌خواهیم یک پلاک را بگیریم و بسازید و گالری کنیم، تشریفات اداری‌اش یک سال طول می‌کشد…»

پهنه‌ی”برازجان” در دستور کار بود، اما …

وی ادامه می‌دهد: به نظر می‌رسد رابطه‌های بسیار پیچیده‌ای ایجاد کرده‌اند، در عین حال که اصلا کاری غیرضروری است. به نظر می‌رسد این قوانین و رابطه‌ها را برای جلوگیری از فساد وضع کرده‌اند، در حالی که معتقدم این نوع اقدامات خود عامل فساد است. بنابراین بعد از مذاکرات زیاد، به توافق رسیدیم و توافق‌نامه ای امضا کردیم تا یک پهنه بزرگ به اسم پهنه "برازجان” را به پردیس هنری فرهنگی مرکز تهران تبدیل کنیم.

این عضو انجمن مفاخر معماری ایران؛ با اشاره به کلیت پروژه که فضای مناسبی را در یکی از مهمترین بخش‌های بافت تاریخی تهران ایجاد می‌کرد، اظهار می‌کند: در آن زمان آقای عابد ملکی گفت یک ماه دیگر انتخابات شهرداری‌هاست، هر چیز که امضا کنم آن را رد می‌کنند، در نهایت طرحی ماند که هنوز اجرائی نشده است.

مرباغی با اشاره به صحبت‌های سعید ایزدی در دورانی که به عنوان معاون وزیر و مدیر عامل شرکت عمران و بهسازی شهری فعالیت می‌کرد، مبنی براین‌که «اگر کسی در بافت‌های فرسوده سرمایه‌گذاری کند، از ان حمایت می‌کنیم»، ادامه می‌دهد: با این اتفاق به او گفتم که «چرا به انبوه سازان امتیاز می‌دهید و به معماران و هنرمندان در این زمینه امتیازی نمی‌دهید» که بعد از این صحبت در نهایت با به وجود آمدن این گره در اودلاجان؛ به سمت "چاله میدان” رفتیم.

بافت تاریخی تهران به تولید ارزش نیاز دارد

این معمار تاکید می‌کند: ما واقعا می‌خواهیم در بافت تاریخی فعالیت کنیم، آن‌ها سیستم اداری پیچیده‌ای دارند، خوشبختانه اکنون آقای سعادتی جزو کسانی است که فعالیت می‌کند تا این گروه از هنرمندان به اودلاجان برود.

مدیر عامل شرکت مهندسی اردیبهشت مهرآزان با اشاره به برگزاری جلسه‌ی امضای تفاهم‌نامه در این زمینه با حضور افرادی چون سید محمدبهشتی، مدیر عامل خانه سینما، مدیر عامل خانه موسیقی، رئیس هیئت امنای انجمن مفاخر معماری، مدیر عامل انجمن مجموعه داران و آقای ایزدی – معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی – اظهار می‌کند: در آن جلسه سید محمد بهشتی گفت؛ «مهمترین مساله ما در ایران تولید ارزش بود. تولید ارزش را فقط هنرمندان انجام می‌دادند. هنرمندان اکنون بار دیگر به بافت تاریخی برگشته‌اند، به این دلیل مهم است که بافت تاریخی نمونه‌ای از ایران باشد.»

او تاکید می‌کند: با امضای این تفاهم‌نامه‌، از شنبه ۲۹ اردیبهشت، فعالیت اجرائی در این زمینه آغاز می‌شود که پیشاپیش برای حدود ده پلاک از این خانه‌ها طراحی شده و کاربری آن‌ها مشخص شده است و در واقع از هفته‌ی آینده شاهد این خواهیم بود که در محله‌ی سیروس موزه و دفتر مشارکت ایجاد شود.

وی هچمنین به صحبت‌های نوربخش مدیر عامل خانه موسیقی اشاره می‌کند که تاکید کرده؛ «در موسیقی "رزونانس” و "دیزونانس” داریم، زمانی‌که نت را خارج از هارمونی می‌زنیم، ایزونانس می‌شود. این نمونه را می‌توان برای شهر تهران نیز مثال زد، تهران هم اکنون در حالت "دیسونانس” است و هنرمندان باید تلاش کنند با رفتن به بافت تاریخی به آن تعادل ببخشند یعنی "کنسونانس”. مطبوع و دلنشین.»

وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به نقل از ایزدی، معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی تاکید می‌کند: «تمام مساله ما این است که از تعادل خارج شده‌ایم، محله سیروس از تعادل خارج شده است و ما باید به آن تعادل بدهیم. در واقع هنرمندان، معماران و گروه‌های مرجع مانند مجموعه‌دارها می‌توانند این کار تعادل را ببخشند.»

مردم می‌خواهند به زندگی اصیل گذشته برگردند

او به سرانجام رسیدن این طرح را در چارچوب تفاهم‌نامه و مقررات و قوانین موجود، الگویی می‌داند که می‌تواند در دیگر شهرها نیز اجرائی شود و ادامه می‌دهد: تصور می‌شود در بازه زمانی سه تا چهارسال, حدود ۶۰ پلاک متروک و مخروب این محله توسط این گروه تبدیل به نمونه‌های فاخر معماری شود.

این معمار و مدرس دانشگاه از مهم‌ترین خواسته‌های اهالی منطقه‌ی سیروس را بازگشت به زندگی اصیل و مطلوب گذشته دانست و ادامه داد: بسیاری از قدیمی‌های محل هنوز در این منطقه حضور دارند که امیدواریم با رغبت معماران، هنرمندان و مجموعه‌داران به استقرار و فعالیت در محله، موج خروج از این منطقه تاریخی متوقف می‌شود.

به گفته‌ی این عضو انجمن مفاخر معماری ایران؛ در ماه‌های گذشته، حدود سی گفتگوی تصویری با بزرگان و قدیمی‌های محله، مدیران و کارشناسان، معماران و هنرمندان انجام شده تا زمینه مناسبی از خواسته‌ها و نیازها تصویر شود.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت تاپ توریسم، تاریخ انتشار 30 اردیبهشت 97، کد مطلب: - ، www.toptourism.ir