شعار سال:«65 ساله هستم و مبتلا به سرطان پروستات و برای کنترل بیماری، نیاز به «آمپول الیگارد» دارم. منتها این آمپول در مشهد نایاب است و میگویند برای تهیهاش، باید دست به دامن فروشندگان بازارهای آزاد دارو در تهران شد. این انصاف است که با این سن و سال و 35 سال سابقه طبابت، علاوه بر رنج بیماری، درد دویدن به دنبال دارو هم بر من تحمیل شود؟ الان موعد تزریق آمپول است و اگر آمپول تزریق نشود، درد استخوان امانــم را میبُرد. به هر کس هم دردم را میگویم، میگوید کمی صبر کن تا شرایط بازار دارو درست شود. اما سوال من از مسئولان حوزه غذا و دارو این است که اگر در بین عزیزانشان هم مورد مشابهی وجود داشت، باز هم فقط میگفتند صبر کن؟»
«همسرم سرطان دارد و برای درمانش، دربهدر به دنبال «آمپول پاکلیتاکسل» هستیم اما گیر نمیآیـد. خیلیها، حداقل در مشهد که مشغول پشت سر گذاشتن پروسه شیمی درمانی هستند، جلسات شیمی درمانی شان به واسطه نبود داروهای موردنیاز، عقب افتاده است. حالا هزینه دارو بهکنار، چه کسی میخواهد پاسخ گوی اینهمه استرسی که به بیماران و خانوادههایشان وارد میشود، باشد؟ الان من یک هفته است از کار و زندگی افتادهام و دنبال دارو میگردم. به تمام داروخانههایی که احتمال داشت این دارو را داشته باشند سر زدم. چندین بار به سازمان غذا و دارو مراجعه کردم. تازه امروز از داروخانه 22بهمن تماس گرفتند که فقط 25 عدد مشابه ایرانی این آمپول آمده...»
«خواهرم سرطان دهانه رحم دارد و داروی موردنیازش، نایاب است. برای پیدا کردن «آمپول پاکلیتاکسل» از بجنورد به مشهد آمده ایم و همه جای مشهد را گشتیم اما اثری از این دارو نیست که نیست.»
چیزی که خواندید، درددل مردم درباره رنـج کمبود داروی موردنیاز خودشان و عزیزانشان، برای طیِ دوره درمان است. موضوعی که بهواسطه اهمیت و ضرورتش، دستمایه گزارش امروز ماست.
5 داروخانه و یک جواب مثبت
برای راستیآزمایی ادعاهای طرح شده از سوی شهروندان، فهرستی از پنج داروی رایج و موردنیاز بیماران سرطانی تهیه میکنم و به چندین داروخانه سطح شهر میروم. «پاکلی تاکسل» که در درمان سرطانهای پستان، تخمدان و ریه کاربرد دارد، «الیگارد» که در درمان سرطان پروستات موثر است، «انکوکپ» یا «کاپسیتابین» که برای درمان سرطانهای پستان و رودهبزرگ استفاده میشود، «هرسپتین» که موردنیاز بیماران مبتلا به سرطان پستان و معده است و «توپوتکان» که برای درمان سرطانهای بدخیم بزرگ سالان مانند تخمدان، ریه و گردن رحم، موردنیاز است. ابتدا به داروخانه 22 بهمن سر میزنم؛ متاسفانه هیچ کدام از داروهای فوق، چه تولید خارجی و چه تولید داخلی در این داروخانه موجود نیست. مسئول پذیرش پیشنهاد میدهد به داروخانه خصوصی«...» مراجعه کنم، اما آن جا هم اثری از داروهای فهرستم نیست. سپس به داروخانه امام رضا(ع) میروم و توضیح میدهم که به این داروها، نیاز مبرم دارم. مسئول پذیرش فهرست را که میبیند، مرا به اتاق مدیرداروخانه راهنمایی میکند. وارد اتاق که میشوم مدیر داروخانه تلفنی در حال صحبت است و از محتوای حرف هایش میشود فهمید در حال رایزنی برای تهیه داروست. در حالی که نگاهی به فهرست من میاندازد ، سری تکان میدهد و میگوید: «غیر از مشابه ایرانی داروی هرسپتین، هیچ کدام از این داروها موجود نیست.» داروخانه خصوصی«دکتر. ..» هم هیچ کدام از داروهای فهرستم را ندارد و در قدم آخر، به داروخانه هلال احمر میروم که تاکید میکنند: «توپوتکان زیرخاکی و نایاب است و دنبالش نگرد. پاکلیتاکسل موجود نیست و هفته آینده سر بزن. اما مشابه ایرانی سه داروی دیگر، موجود است.»
فهرست کمبود دارو، یک فهرست سیال و معمول است
«روح بخش»، رئیس سازمان غذا و دارو درباره کمبود برخی داروهای حیاتی در استان میگوید: «متولی، سازمان غذا و داروی تهران است که براساس سرانه جمعیت و آمار بیماران، سهمیه داروی هر استان را مشخص میکند. ما فقط بر توزیع دارویی که به ما تخصیص داده میشود نظارت داریــم.» از این رو، با دکتر «کیانوش جهان پور»، مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت در این باره حرف میزنیم که توضیح میدهد: «در حال حاضر در برخی استانهای کشور 19 مورد و در برخی دیگر، 21 قلم، کمبود واقعی دارو داریم. سازمان غذا و دارو برای تولید این داروها در داخل، یا برای واردات فوری آنها از خارج برنامه ریزی دارد و رفع کمبود میشود. فهرست کمبود دارو، فهرست سیالی است و مثلا ممکن است تا هفته آینده داروهای دیگری به لیست کمبود اضافه و برخی از فهرست کمبود خارج شود و فقط هم مختص کشور ما نیست و در بازارهای داروی دیگر نقاط دنیا هم وجود دارد و دیده میشود.»
برخی گزارشها از کمبوددارو، کاذب و غیرواقعی است
دکتر «جهان پور» درباره گزارشهای مردمی مبنی بر کمبود دارو معتقد است: «گاهی مردم به دنبال دارویی با برند تجاری خاص هستند و چون آن برند مدنظرشان را پیدا نمیکنند، حس میکنند با کمبود دارو مواجه ایم، در حالی که همان دارو با برندتجاری دیگری در بازار موجود است و اسم این حالت، کمبود دارو نیست. یکی دیگر از مواردی که به تصور کمبوددارو دامن میزند، تجویز و تقاضای داروهایی است که در فهرست دارویی رسمی کشور وجود ندارد و ممکن است پزشک بهواسطه تحقیقات و مطالعاتی که داشته، آن دارو را تجویز کند. براساس قانون توسعه ششم، تجویز چنین داروهایی خلاف است، چرا که این داروها با ارز دولتی وارد نمیشوند، شامل بیمه نیستند و بهشکل معمول دربازار دارویی وجود ندارند. به هرحال هرهفته و هر روز ممکن است داروی جدیدی در دنیا مطرح و معرفی شود ولی این، به معنای ورودش به فهرست رسمی داروی کشور ما نیست. چنین داروهایی که به اصطلاح «تک نسخه» نامیده میشوند، اگر هزینه اثر بخشیشان برای سازمان غذا و دارو و شورای تضمین دارونامه رسمی کشور محرز نشود، هیچ وقت وارد فهرست رسمی و بازار داروی کشور نمیشوند و طبیعتا نبودشان، کمبود دارو به حساب نمیآید.
محدودیت تولیدکنندگان ایرانی دارو دلیل کمبود مقطعی برخی داروها
وی همچنین، درباره داروهای موردنیاز بیماران سرطانی هم توضیح میدهد: «در حال حاضر باتوجه به میزان دوز و شکل مصرف، 14 هزار و 500 قلم دارو در ایران وجود دارد که از این تعداد 19 تا 21 مورد کمبود داریم. این عدد حتی یک درصد هم نمیشود. سال گذشته شاید یک درصد یا گاهی یک و نیم درصد کمبود دارو داشتیم اما در حال حاضر رفع شده. در حوزه شیمی درمانی شاید بیش از 100 تا 120 دارو استفاده میشود و در تعداد انگشتشماری، کمبود داریــم. همه موارد فهرست پنجتایی مدنظر شما، به جز توپوتکان با برند داخلی در بازار موجود است. آن یکی هم چون در فهرست رسمی دارویی کشور نیست، پیدا نمیشود. اگر گشت و گذار میدانی شما خبر از کمبود مشابه ایرانی این داروها میدهد، شاید به این خاطر است که تولیدکننده برخی داروهای ایرانی، یک یا دوشرکت محدود داروسازی هستند و کافی است تاخیری در برنامه تولیدشان بهواسطه تامین ماده اولیه پیش بیاید تا خط تولید دچار تغییر زمان بندی و کمبود مقطعی آن دارو در بازار پیش بیاید.»
شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه خراسان،تاریخ انتشار:22دی1398،کد خبر:231847،khorasannews.com