شعار سال: همزمان با برگزاری مراسم تحلیف رئیس جمهور جدید کشورمان "ابراهیم رئیسی" و طرح گمانه زنی‌های مختلف در مورد اعضای کابینه و همچنین اولویت‌های اساسی دولت وی، بسیاری از ناظران و تحلیلگران، به طور خاص دیدگاه‌های مختلفی را در مورد نوع رویکرد دولت ابراهیم رئیسی در عرصه سیاست‌خارجی مطرح کرده اند و سعی داشته اند تا حدی از این طریق، تصویری از نوع تعاملاتِ بین المللی دولت جدید ایران را تصویرسازی کنند.

در این راستا، ناظران و تحلیلگران با توجه به اهمیت مساله سیاست خارجی برای کشورمان و تاثیرگذاری قابل توجه این حوزه بر عرصه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی، و اجتماعی ایران، به نوعی این عرصه را یکی از مهمترین عرصه‌ها و میدان‌هایی دانسته اند که دولت جدید ایران باید در آن کنشگری موثری را از خود نشان دهد و منافع کشورمان را تامین کند. در این چهارچوب اینطور به نظر می‌رسد که با توجه به اهمیت حوزه سیاست خارجی، می‌توان تا حدی پیش بینی‌هایی را در مورد رویکرد‌های احتمالی دولت ابراهیم رئیسی در مسائل مهم سیاست خارجی کشورمان، ارائه کرد.

*دولت رئیسی و مذاکرات هسته‌ای وین

بدون تردید یکی از مهمترین مسائلِ پیش روی دولت ابراهیم رئیسی، موضوع "مذاکرات هسته‌ای وین" است. این مذاکرات که از اواخر سال قبل شمسی، میان ایران و طرف‌های بین المللی برجام در وین آغاز شده اند، تاکنون و پس از گذشت شش دور مذاکرات فشرده، هنوز ختم به نتیجه‌ای ملموس نشده است. اکنون نیز این مذاکرات به تا زمانِ مشخص شدن اعضای کابینه و استقرار کامل دولت جدید کشورمان، به احتمال فراوان همچنان متوقف خواهد ماند.

با این همه، از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با غرب، آن هم با توجه به موضع گیری اخیر ابراهیم رئیسی در سخنرانی مراسم تحلیفش مبنی بر اینکه "از هر ابتکار دیپلماتیک جهت رفع تحریم‌ها علیه ایران استقبال می‌کند"، کاملا محتمل است. با این حال، دولت ابراهیم رئیسی به احتمال فراوان، درس‌های تاریخی برجام را فراموش نخواهد کرد و بدون تردید، با سطح بالای بی اعتمادی در مذاکرات حاضر می‌شود.

در این چهارچوب باید توجه داشت که دولت رئیسی به صراحت هرگونه مذاکره درمورد توان موشکی و قدرت منطقه‌ای ایران را نیز رد کرده و مذاکرات با غرب را صرفا محدود به مذاکرات هسته‌ای و مساله برجام می‌داند. از این منظر و با توجه به اینکه طرف‌های غربی و مخصوصا ایالات تحده آمریکا، بر "توافقی جامع و گسترده" که مسائل پیش گفته را نیز در برگیرد تاکید دارند و در عین حال، اساسا خسارت‌هایی که به واسطه خروج یکجانبه دولت سابق آمریکا از برجام و وضع تحریم‌های گسترده علیه کشورمان، به ایران وارد شده را قبول ندارند، اینطور به نظر می‌رسد که عرصه مذاکرات هسته‌ای در ادامه راه و در دولت جدید کشورمان، عرصه‌ای پُر پیچ و تاب و حامل چالش‌های فراوان خواهد بود.

 

در این راستا، انتظار می‌رود که دولت آمریکا در مقابل رویه‌های مقاومتی دولت جدید کشورمان، تشدید فشار‌ها و اجماع سازی گسترده علیه ایران را در دستور کار قرار دهد. از سویی، آن‌ها تا جای ممکن سعی می‌کنند تا خود را مایل به انجام مذاکره، و ایران را به مثابه بازیگری جاه طلب و تنش‌زا در میان افکار عمومی (با استفاده از ظرفیت‌های گسترده رسانه‌ای خود) معرفی کنند. در عین حال، این دسته از قدرت‌ها همچنین در تلاش خواهند بود تا روند مذاکرات را با ایران فرسایشی کنند تا از این طیق، ایران را از حیث اقتصادی شدیدا تحت فشار قرار دهند و زمینه را برای امتیازگیری‌های خود و انعقاد توافقی که مطلوب خودشان است، فراهم کنند.

با این همه، بعید است دولت ابراهیم رئیسی، بدون اخذ تضمین‌های عینی از طرف‌های غربی و مخصوصا آمریکا، حاضر به انعقاد توافقی جدید شود و به طور کلی با تمام توان سعی خواهد کرد تا ماجرای بدعهدی طرف‌های غربی در پرونده برجام، بار دیگر دیگر تکرار نشود و منافع کشورمان را تحت تاثیر قرار ندهد.

*دولت رئیسی و تقویت قدرت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران

یکی از مهمترین دستورکار‌های دولت ابراهیم رئیسی در عرصه سیاست خارجی ایران، تقویت ابزار‌ها و اهرم‌های قدرت ساز کشورمان خواهد بود. در واقع، دولت رئیسی با علمِ به اینکه در میز مذاکره با غرب، صرفا زبان قدرت است که می‌تواند برای کشورمان تامین منافع کند و از حقوق ایران دفاع نماید، سعی خواهد کرد تا تمامی ظرفیت‌های قدرت‌سازِ کشورمان در عرصه بین المللی را فعال کند و تا جای ممکن استفاده از ابزار تحریم از سوی غربی‌ها علیه ایران را برای آن‌ها پُر‌هزینه کند.

در این راستا، انتظار می‌رود که دولت ابراهیم رئیسی که از هماهنگی بیشتری با نهاد‌هایی نظیر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برخوردار است، نفوذ منطقه‌ای ایران را تا جای ممکن در خاورمیانه افزایش دهد. در کنار این مساله، انتظار می‌رود که توان موشکی و پهپادی کشورمان نیز افزایش یابد و اساسا محور مقاومت، به مثابه یک محور قدرتمند در منطقه، کنشگری موثری داشته باشد.

در این چهارچوب، احتمالا این رویه‌های دولت ابراهیم رئیسی، با اعتراض قدرت‌های غربی همراه خواهد شد و آن‌ها جدای از توطئه‌های عیان و پنهان خود علیه ایران و نفوذ منطقه‌ای این کشور، تا جای ممکن سعی کنند با آشفته کردن وضعیت کشور‌های خاورمیانه ای، ایران را به مثابه عاملِ ایجاد وضعیت نابسامانِ این کشور‌ها به افکار عمومی آن‌ها معرفی کنند و به نوعی افکار عمومی منطقه خاورمیانه را علیه تهران بسیج کنند. دستور کاری که صرفا با هدف تضعیف حضور منطقه‌ای ایران و حتی ضدمردمی نشان دادنِ آن به افکار عمومی خاورمیانه، دنبال می‌شود.

*دولت رئیسی و تقویت "سیاست نگاه به شرق"

ایجاد حس سرخوردگی از روابط با غرب که در دولت "حسن روحانی" و در جریان معادله "برجام" ایجاد شد، تا حد زیادی دولت ابراهیم رئیسی را به سمت توسعه روابط با کشور‌های شرق نظیر چین روسیه سوق خواهد داد. در واقع، ایران در دوران رئیسی با این درک که کریدور‌های قدرت جهان، از غرب به سمت شرق در حال تغییر هستند، سعی خواهد کرد تا خود را با واقعیات آتی روابط بین الملل هماهنگ کرده و در عین حال، قدرت‌های غربی را که بار‌ها به ایران و منافع این کشور خیانت کرده اند را بار دیگر مورد آزمایش قرار ندهد.

در این راستا انتظار می‌رود که در دوران حضور ابراهیم رئیسی در قدرت، شاهد راهبردی شدنِ هر چه بیشترِ روابط ایران با کشور‌هایی نظیر چین و روسیه باشیم. این مساله مخصوصا در شرایطی که به زعم بسیاری از کارشناسان بین المللی، دغدغه اصلی دولت بایدن، تمرکز بر قدرت گیری روز افزودنِ چین و روسیه در عرصه بین‌المللی است، بیش از پیش از اهمیت برخوردار می‌شود و می‌تواند ایران را وارد قطب رقبای بین المللی مهم آمریکا کند.

از این منظر، چندان بعید نیست که مساله روابط ایران با چین روسیه، به یکی از مهمترین محور‌های شکاف و اختلاف میان آمریکا و کشور‌های مذکور نیز تبدیل شود. در این چهارچوب، به نوعی شاهد تشدید "جنگ ایدئولوژیک" میان قدرت‌های غربی و شرقی دنیا نیز خواهیم بود.

در این راستا، به احتمال فراوان دولت‌های غربی و مخصوصا آمریکا، جوسازی‌های گسترده‌ای را با هدف حمله به دولت رئیسی و بی اعتبار کردن آن نزد افکار عمومی داخلی به دلیل توسعه روابط با چین و روسیه نیز به راه خواهند انداخت و سعی کنند این مساله را بر خلاف منافع ملی ایران تصویر سازی کنند. امری که با هدف ایجاد فشار‌های داخلی به دولت ایران جهت تجدیدنظر کردن در روابط خارجی اش انجام می‌شود. با این حال، این دستور کار در نهایت سعی دارد تا جایِ ممکن، ایران را به کشوری منزوی و آسیب پذیر در عرصه بین المللی تبدیل کند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری دانشجو، تاریخ انتشار: ۲۳ مرداد ۱۴۰۰، کد خبر: ۹۵۵۷۴۲، snn.ir