شعارسال: به گزارش مرکز لرزه نگاری کشوری در ساعت ۱۷ و ۱۱ دقیقه یکشنبه ۲۴ مرداد ماه در بومهن تهران زلزله‌ای به بزرگای ۳.۹ در عمق ۸ کیلومتری زمین رخ داد. این زمین لرزه در فاصله ۴۵ کیلومتری مرکز تهران رخ داده است.




از نقطه نظر لرزه زمین ساختی، کشور ایران بخشی از کمر بند زلزله خیز آلپ‌– هیمالایا را تشکیل می‌دهد و وجود گسل‌های فراوان فعال در منطقه ایران و همچنین زلزله‌های تاریخی و معاصر گویای پتانسیل بالای تغییرشکل در این منطقه می‌باشد. از بین ساختار‌های تکتونیکی فعال در ایران رشته کوه‌های البرز که در بر گیرنده تعداد زیادی گسل فعال می‌باشد.
منطقه البرز مرکزی لرزه خیز بوده و در طی دو هزارسال گذشته بیش از ۲۰ زمین‌لرزه با بزرگی ۵/۶ (درمقیاس امواج) سطحی دراین منطقه بوقوع پیوسته است. از دیدگاه زمین ساخت البرز مرکزی توان ایجاد زمین لرزه‌های بزرگ را دارد و گسل‌های توانمندی در البرز مرکزی قرار دارند که بارزترین چشمه خطر برای شهر تهران گسل مشاء-فشم و گسل شمال تهران می‌باشد.

گسل مشا حدود ۲۰۰ کیلومتر طول دارد و از گسل‌های اساسی البرز مرکزی است که در شمال تهران قرار گرفته است. فعالیت این گسل تاکنون چندین زلزله در تهران به وجود آورده است. چنان که زلزله بزرگی که در سال ۹۵۸م با قدرت بیش از۷/۷ در ۵۰ کیلومتری تهران رخ داده است به قسمت غربی این گسل نسبت داده می‌شود..
در سال ۱۳۰۹ نیز در اثر فعالیت شدید دنباله شرقی این گسل در روستای مبارک آباد زلزله بزرگی رخ داد که آن حادثه هم با خسارت‌های بسیاری همراه شد. به هر روی با نگاهی به تاریخ آخرین زلزله مهیب در تهران خواهیم دید که بیش از ۱۹۰ سال از آن می‌گذرد.

 

گسل مشا در ۳۵ کیلومتری شمال شرقی تهران از روستای کلان رد می‌شود، دو گسل مشا و گسل شمال تهران در این روستا به هم می‌رسند و تلاقی می‌کنندو به عنوان «زون اتصال» این دو گسل شناخته می‌شود.
گسل مشاء دارای حداقل سه بخش متفاوت «خاوری»، (از فیروزکوه تا دره مشا) «بخش میانی» (از دره مشا تا منطقه لواسانات به طرف شهرستانک) و «بخش باختری» (از شهرستانک تا ورده و باختر کرج) است و از این رو، فعالیت لرزه‌ای بخش‌های متفاوت آن اثرات متفاوتی را بر بخش‌های مختلف تهران بزرگ و حتی کرج و آبیک می‌تواند داشته باشد.

 

نمودار نرخ استرین نشان می‌دهد که تغییر شکل درون محدوده البرز به شدت در امتداد و در سراسر کمربند در حال تغییر کردن است. دربخش شرقی تغییر شکل به صورت حرکت چپگرد و کوتاه شدگی روی لبه جنوبی کمربند دیده می‌شود. در البرز مرکزی (از ۵۱ درجه شرقی تا ۵۲.۵ درجه شرقی) تغییر شکل به صورت مایل و فشارش نسبتا بزرگتری مشاهده می‌شود. جهت فشارش اغلب عمود برراستای کمربند در آن بخش است. نرخ استرین محاسبه شده نشان می‌دهد که در البرز مرکزی بخشی از همگرایی بین دو صفحه عربستان و اوراسیااز طریق کوتاه شدگی صورت گرفته توسط گسل‌های تراستی شمال البرز، پارچین و گرمسار چذب میگردد.

 

نتایج بدست آمده ار سری‌های زمانی و میدان سرعت و استرین شبکه ایستگاه‌های دائمی سازمان نقشه برداری کشور، در منطقه حاکی از رژیم فشارشی برشی درقسمت شرقی و فشارش در قسمت غربی گسل مشا و افزایش حداکثر نرخ استرین برشی در قسمت مرکزی مشا ء ودر نزدیکی محل تلاقی با گسل شمال تهران می‌باشد. نرخ افزایش این استرین برشی با توجه به عمق زلزله و فاصله از خط گسلی ۱.۲تا۴ نانو استرین در سال می‌باشد.
همانطوریکه از نتایج ایستگاه‌های دائمی مشخص است حداکثر نرخ استرین برشی در قسمت مرکزی مشاء و نزدیکی محل تلاقی با گسل شمال تهران دیده میشود ودر این قسمت زمین لرزه امروز با بزرگای ۳.۹ و زمین لرزه با بزرگای ۲.۶ مورخ ۲۱ مرداد ماه رخ داده است. این قسمت بعد از سکون لرزه‌ای طولانی مدت دچار گسیختگی شده است و ایستگاه‌های دائمی به خوبی افزایش تنش و نرخ آن را نشان داده است. این نکته پتانسیل ایستگاه‌های دائمی را به منظور تهیه نقشه خطر لرزه‌خیزی کشور نشان میدهد.


شعارسال، بااندکی تلخیص و اضافات برگرفته از دیارمیرزا، تاریخ انتشار: ۲۴ مرداد ۱۴۰۰، کدخبر: ۶۳۹۳۰۶، diyarmirza.ir