شعار سال:خشک‌سالی‌های پی‌در‌پی و خشک‌شدن چاه‌های آب سبب‌شده300هزار روستایی در یزد چشم‌انتظار آب باشند
 
استان یزد با قرار گرفتن در مرکز ایران، یکی از خشک‌ترین استان‌های کشور محسوب می‌شود و خشک‌سالی‌های پی‌در پی، وضعیت این استان را به‌ویژه در روستاها به‌شدت نگران‌کننده کرده و خسارت‌های شدیدی به کشاورزی، منابع آبی و... آن وارد ساخته است، به‌نحوی که مردم از خشک‌سالی به‌عنوان یک بلا و آفت یاد می‌کنند. در واقع می‌توان گفت آسیبی که خشک‌سالی طی دودهه اخیر به استان یزد وارد ساخته، به مراتب سخت‌تر و سهمگین‌تر از آسیبی است که زلزله به برخی از شهرهای کشور وارد کرده.
 
در این بین، نخستین ثمره این خشک‌سالی‌های پی‌درپی، از دست رفتن جمعیت روستاها و افزایش شهرنشینی و حاشیه‌نشینی بسیاری از روستاییان بوده که البته تبعات و آسیب‌های آن در نوع خود قابل تأمل است. همچنین آمارها نشان می‌دهد که پایین‌رفتن سطح ایستایی آب‌های زیرزمینی و خشک‌شدن چاه‌ها و قنات‌ها باعث تهدید فعالیت‌های اقتصادی و کشاورزی استان یزد شده است و شهرها و روستاهای این استان برای تأمین نیازهای آبی خود با چالش‌های فراوانی مواجه هستند که این بحران و کم‌آبی باید مورد توجه برنامه‌ریزان کشور قرار گیرد.
 
در واقع می‌توان گفت افزایش دمای هوا، پایین‌آمدن سطح آب‌های زیرزمینی و کاهش مداوم بارش سالانه نسبت به سال قبل، نگرانی‌ها را در مورد تأمین آب در سال جاری و سال‌های آینده در یزد و روستاهای آن بیش از پیش کرده است. در این بین آب‌رسانی با تانکر به ۳۳۰روستا، یکی از نکات قابل توجه در بحث تأمین آب شرب روستایی در استان کویری یزد است. استان یزد یک‌هزار و ۲۰۰روستا دارد که به‌رغم تلاش‌ها برای کاهش تعداد روستاهای محروم از آب شرب سالم، به‌دلیل بروز پدیده خشک‌سالی، آب‌رسانی با تانکر جزو گزارش‌های مدیران حوزه آب استان به‌شمار می‌رود و در ۶۰۰روستای یزد هم آب جیره‌بندی شده، به‌طوری‌که می‌توان گفت خشک‌سالی روستاهای یزد فراتر از بحران است.
 
باید گفت خشک‌سالی‌های پی‌در‌پی، خشک‌شدن چاه‌های آب، کاهش میزان آب‌های زیرزمینی، افزایش تعداد دشت‌های ممنوعه، افزایش هزینه‌های پروژه‌ها از جمله خطوط آب‌رسانی و مجتمع‌های آب و نبود منابع آبی پایدار همگی دست به دست هم داده‌اند تا همچنان ۳۰۰هزار روستایی یزدی چشم‌انتظار آب باشند.
 
این اتفاق در حالی رخ داده است که اردیبهشت‌ماه سال جاری، پروژه آب‌رسانی به ۷۰روستای یزد با حضور وزیر نیرو در قالب پویش «هر هفته-الف-ب-ایران» افتتاح شد، اما دیری نپایید که این طرح هم به‌دلیل نبود آب، پاسخگوی نیاز روستاییان نبود و تانکرهای آب سیار را راهی مناطق روستایی کرد.
 
وضعیت آب در روستاهای یزد به‌حدی وحشتناک است که در سال جاری با کاهش بیش از ۹۰درصدی منابع آبی در این استان مواجه هستیم که این موضوع در طول دوره ۳۰ساله خشک‌سالی استان یزد در نوع خود بی‌نظیر است و رکورد محسوب می‌شود.
 
نصب 450تانکر در روستا‌های استان یزد
 
در همین راستا، مدیر بهره‌برداری و توسعه آب شرکت آب و فاضلاب استان یزد از آب‌رسانی سیار به ۳۳۰روستای استان و احتمال افزایش تعداد این روستاها در صورت افزایش دما و خشک‌سالی خبر داد و به فارس گفت: ۴۵۰تانکر در روستا‌های استان نصب شده و آب‌رسانی به این روستا‌ها به‌صورت روزانه انجام می‌گیرد.
 
به گفته سیاوش پاکدل، به‌دلیل از دست رفتن منابع آبی ناشی از کم‌بارشی، چاره‌ای جز آب‌رسانی سیار نداریم که در تلاش هستیم با افزایش ناوگان، آب‌رسانی سیار را برای گذر از بحران تقویت کنیم.
 
وی با بیان این‌که امسال با خشک‌سالی بی‌سابقه‌ای به‌ویژه در مناطق روستایی شهرستان‌های ییلاقی نظیر تفت و مهریز مواجه هستیم، اضافه کرد: با توجه به این‌که در این مناطق از سفره‌های آهکی استفاده می‌کنیم، خشک‌سالی در این مناطق کوهستانی بیش‌تر به‌ چشم می‌آید.
 
مدیر بهره برداری و توسعه شرکت آب و فاضلاب استان یزد افزود: شرکت آب و فاضلاب سعی کرده است که در چهارماهه ابتدای سال۱۴۰۰، اقداماتی نظیر بهسازی و حفر چاه‌های جدید در مناطق روستایی را انجام دهد و بر این اساس، موفق شدیم ۷۱لیتر بر ثانیه به منابع آبی در روستا‌های اردکان، اشکذر، تفت، مهریز، خاتم، مروست و میبد اضافه کنیم، اما این میزان آب تأثیر چندانی ندارد و راهگشا نیست.
 
وی تصریح کرد: در ۳۳۰روستایی که هیچ منابع آبی در آن‌ها وجود ندارد، آب‌رسانی به‌صورت سیار انجام می‌شود که بیش‌ترین آن‌ها در شهرستان تفت است.
 
شرایط بحرانی یزد در پی بی‌آبی و بروز خشک‌سالی
 
خشک‌سالی در نواحی خشک و نیمه‌خشک کشور بسیار زیاد است. این پدیده در هر منطقه‌ای می‌تواند بروز کند و انسان و محیط‌زیست را تحت‌تأثیر قرار دهد؛ هرچند گسترش آن متفاوت است. برخلاف خشکی که پدیده دائمی اقلیمی است،‌ خشک‌سالی در مناطق خشک و مرطوب نیز رخ می‌دهد.
 
وقوع مکرر خشک‌سالی موجب شده که این بحران برای کشاورزان روستایی به‌عنوان یک پدیده جدید مطرح نباشد، اما پیچیدگی عوامل زمینه‌ساز و درهم‌تنیدگی پیامدهای منفی ناشی از خشک‌سالی، این پدیده را به یک عامل بحرانی تبدیل کرده است.
 
مدیر بهره‌برداری و توسعه شرکت آب و فاضلاب استان یزد افزود: آبفار از طریق آماده‌سازی برخی منابع آبی موجود که البته از کیفیت مناسبی نیز برخوردار نیستند، سعی کرده حداقل آب‌رسانی برای مشترکان در شرایط بحرانی را تأمین کند.
 
این مقام مسئول با تأکید بر کذب بودن استفاده از آب انتقالی به یزد برای مصارف صنعتی و کشاورزی در برخی رسانه‎‌های استان‌های همسایه، به کاهش سهم آب انتقالی در آب مصرفی مردم یزد به بیش از ۴۰درصد اشاره کرد.
 
پاکدل با تأکید بر این‌که وضعیت استان یزد از مرحله تنش آبی گذشته و به شرایط بحرانی وارد شده است، گفت: پایدارترین سفره آب زیرزمینی یزد مربوط به دشت یزد-اردکان است که از سال‌ها پیش ممنوعه اعلام شده، ولی آب استحصالی از آن دارای EC برابر با یک‌هزار و 500 است.
 
به گفته وی، در شرایط بحرانی کنونی، برخی روستاهای دارای تأسیسات نیز با تانکر آب‌رسانی می‎‎شوند که برخی روزها تا یک‌هزار مترمکعب آب به روستاهای استان منتقل می‎‎شود.
 
خشکی و کم‌آبی ۹۰درصد منابع آبی یزد
 
در سال‌های اخیر خیلی از روستاهای استان یزد دچار مشکل کم‌آبی شده‌اند و امسال شاهد کاهش بسیار محسوس جمعیت در آن‌ها هستیم. همچنین تعداد زیادی از منابع آبی موجود استان شامل چاه، چشمه و قنات به‌دلیل خشک‌سالی از مدار خارج و ۱۸۰منبع آبی نیز با کاهش قابل توجه آبدهی مواجه شده‌اند و در آستانه خشکی قرار دارند. به جرأت می‌توان گفت منبع آبی قابل بازدهی برای تأمین شرب و بهداشت شهروندان و ساکنان، در استان یزد وجود ندارد.
 
گفتنی است تابستان۱۴۰۰ با تمامی سال‌های گذشته تفاوت دارد. گرمای زودرس، دمای بالای هوا، سال بی‌بارش، قطعی برق، خشک‌سالی بی‌امان و ... همگی دست به دست هم داده تا نگرانی‌ها از نبود آب، گریبانگیر شهرها شود. از این رو می‌طلبد تا نمایندگان مجلس با همفکری و همکاری دولت و توان علمی دانشگاه‌ها در این زمینه چاره‌اندیشی کنند.

 
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه ، تاریخ انتشار:   25مرداد   1400، کدخبر: ، www.sabzineh.org،98753