شعار سال: با استفاده از فرصت تلاش غرب برای تحریم نفت و گاز روسیه، میتوان با امریکا وارد معامله شد و ضمن کاهش تحریمها علیه تهران، نفت و گاز ایران را دوباره به بازارهای جهانی بازگرداند.
اول - سرگی لاوروف وزیر خارجه روسیه در تماس تلفنی با همتای ایرانی، جملاتی گفته است که نشان میدهد درخواست تضمین لاوروف از امریکا صحیح بوده و به قول سفیر روسیه در تهران، "سوء تفاهم" نبوده است. او در تماس با امیرعبداللهیان گفته است: " احیای برجام باید بدون تبعیض قائل شدن، به تمامی طرفین حقوق برابر در رابطه با پیشرفت بی دردسر همکاری در تمامی زمینهها را مهیا کند". یعنی همه کشورهای ۵+۱ باید بتوانند بدون تحریم و مانع با ایران همکاری داشته باشند.
قبل از این لاوروف گفته بود امریکا باید به روسیه تضمین دهد که بعد از بازگشت برجام، آمریکا نباید ارتباطات و همکاریهای روسیه - ایران را تحریم کند. وزیر خارجه امریکا هم این تقاضا را رد کرد و گفت که این تقاضای مسکو، "بی ربط" است.
دوم - تا اینجا مشخص شده در پی جنگ روسیه علیه اوکراین و ایجاد تنش شدید و بی سابقه میان روسیه و غرب، مسکو میخواهد در ماجرای برجام، انتقام بگیرد. به همین دلیل با طرح موضوعاتی، مانع از احیای این توافق میشود. مذاکرات احیای برجام به نقطهای برای انتقام گیری روسیه از اروپا و امریکا تبدیل شده است.
امریکا - اروپا به دلیل جنگ اوکراین، علیه روسیه تحریمهای حداکثری اقتصادی - سیاسی اعمال میکنند و حتی از طریق کمک نظامی تاثیرگذار به اوکراین، وارد تقابل غیرنظامی با مسکو شده اند. روسیه هم قصد دارد جواب دهد و در سایر حوزه ها، آمریکا و اروپا را به چالش بکشد.
سوم - در صورت احیای برجام، نفت ایران دوباره به بازارهای جهانی باز میگردد. علاوه بر این، امکان رفع تحریم از تولید و صادرات گاز ایران هم فراهم میشود. این دو اتفاق، در شرایط فعلی، به ضرر روسیه و به سود ایران و امریکا - اروپاست.
به جز نفت و گاز روسیه، غرب تقریبا اکثر دیگر حوزهها را تحریم کرده است. نفت و گاز روسیه فعلا قابل تحریم نیست. چرا؟ چون غرب برای نفت و گاز روسیه جایگزینی ندارد. همین گمانه زنیها نیز قیمت نفت را به ۱۳۰ دلار رسانده است.
روسیه یکی از سه تولیدکننده بزرگ نفت جهان است. روسیه همچنین، تامین کننده اصلی گاز اروپاست. غرب به دنبال یافتن جایگزینی برای نفت و گاز روسیه است تا در این صورت، بتواند این دو را هم تحریم کند یا اینکه حداقل از صادرات نفت و گاز روسیه کم کند.
امریکا و اروپا برای جایگزینی نفت و گاز روسیه فعالیت گستردهای را در سراسر جهان شروع کرده اند که از جمله میتوان به رایزنی با قطر و الجزایر اشاره کرد.
از جمله اینکه دولت امریکا هیاتی را برای گفتگو با دولت ونزوئلا اعزام کرده است. این هیات به دنبال طرح رفع تحریم ونزوئلا برای بازگشت نفت این کشور به بازارهای جهانی با هدف جایگزینی نفت روسیه است.
به نظر میرسد امریکا در چرخش تاکتیکی به دنبال کمک گرفتن از دشمن کوچک خود (ونزوئلا) برای ضربه به دشمن بزرگ (روسیه) است. تکرار این حرکت درباره ایران هم ممکن است و میتواند فرصت کم نظیری برای ایران بسازد. نشانههایی از تماسها و تلاشهای امریکا در این حوزه شنیده میشود.
چهارم - نفت و گاز ایران به دلیل تحریم، از بازارهای جهانی خارج شده اند یا رشد آنها متوقف شده است. ایران میتواند از این فرصت طلایی استفاده کند و دوباره نفت و گاز خود را روانه بازارهای جهانی کند.
غرب به دنبال جایگزین برای نفت و گاز روسیه است تا بتواند این دو را هم تحریم کند یا اتکا به آنها را کاهش دهد. این پنجرهای است که برای افزایش تولید و صادرات نفت و گاز ایران باز شده. آن را غنیمت بدانیم و استفاده کنیم.
به دولت رئیسی پیشنهاد میشود در صورت ادامه مانع سازی روسیه در روند احیای برجام، ایران به صورت مستقیم و شفاف و صریح وارد مذاکره با امریکا شده و احیای برجام از طریق توافق دو طرفه عملی شود.
یا از طریق توافق دوجانبه و موازی با آمریکا، تحریمهای مخالف برجام، برداشته شود و در مقابل، ایران به محدودیتهای هستهای برجامی بازگردد بدون اینکه اعلام احیای برجام در قالب ۱+۵ رسما نیاز باشد.
در این چارچوب تولید نفت ایران میتواند دوباره افزایش یابد و به بازارهای جهانی بازگردد. علاوه بر این، از طریق خط لوله ترکیه، امکان افزایش تولید و صادرات گاز ایران به اروپا نیز در آینده نزدیک امکان پذیر میشود.
در این صورت، نفت و گاز ایران با استفاده از فرصت تحریم نفت و گاز روسیه، دوباره راهی بازارهای جهانی خواهند شد. البته به شرطی که ایران مسیر همکاری یا حداقل عدم تقابل با غرب را انتخاب کند و از این شرایط طلایی برای کسب منافع بیشتر و تقویت ایجاد و تقویت ارتباطات اقتصادی با غرب بهره ببرد.
پنجم - تلاش غرب برای جایگزینی نفت و گاز روسیه و سپس تحریم مسکو در این دو حوزه، فرصت بی نظیری را برای رفع تحریمهای نفت و گاز ایران ممکن ساخته است.
در شرایط فعلی که نفت دوباره به قیمت رویایی بیش از ۱۰۰ دلار رسیده، از این فرصت میتوان برای رفع تحریمها و کسب درآمدهای نفت و گاز بیشتر استفاده کرد. شاید هیچ گاه دوباره در آینده چنین قیمتهایی با نفت همراه نباشد.
رضا غبیشاوی
شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از سایت تحلیلی خبری عصر ایران، تاریخ انتشار: ۱۷ اسفند ۱۴۰۰، کد خبر:۸۳۰۱۵۲، www.asriran.com