شعار سال: بیش از 550 استخر پرورش ماهی در شهرستان ماهنشان وجود دارد که به‌طور میانگین سالانه 9000 تن ماهی تولید و به بازار عرضه می‌کنند. این شهرستان به‌طور متوسط 677 درصد از تولید ماهی استان را به خود اختصاص داده است و مسئولان شهرستان معتقدند که برگزاری جشنواره‌های سالانه قزل‌آلا می‌تواند عاملی تاثیرگذار در توسعه صنعت گردشگری و به فعلیت رساندن پتانسیل‌های بالقوه این شهرستان باشد .

در این میان عده‌ای از تولیدکنندگان اذعان می‌کنند که نمی‌توانند آن‌طورکه باید، از مزایای راه‌اندازی این صنعت بهره‌مند شوند. آن ها معتقدند که در پرورش ماهی قزل‌آلا و اینکه ماهنشان قطب تولید منطقه شده است، زحمت اصلی را تولیدکننده می‌کشد و سود کلان به جیب واسطه‌ها می‌رود. حتی برخی از تولیدکننده‌ها اذعان می‌کنند که با ادامه این روند، چاره‌ای ندارند جز اینکه به شغل دیگری روی بیاورند و تولید ماهی را متوقف کنند .

واسطه‌ها ارزان می‌خرند و گران می‌فروشند! هیچ نظارتی نیست

ابوذر عزیزی یکی از تولیدکننده‌هایی است که معتقد است دلال‌ها نقش اصلی را در بازار فروش ماهی ایفا می‌کنند و با ادامه این روند، چاره‌ای نیست جز اینکه این کار را برای همیشه کنار بگذارد .

وی می‌گوید: قیمت تمام شده هر کیلوگرم ماهی قزل‌آلا 8000 تومان است و دلال‌ها هر کیلوگرم را 9000 تومان می‌خرند. متاسفانه ما تولیدکنندها برای بازاررسانی راه ارتباطی دیگری به جز واسطه‌ها نداریم و با این سود اندک هم نمی‌توان کار را ادامه داد. واسطه‌ها نیز از بازار نابسامان سوء‌استفاده می‌کنند و آنچه در نهایت باقی می‌ماند سود اندکی است که حتی کفاف حقوق کارگران را هم نمی‌دهد .

عزیزی می‌افزاید: شاید راه‌اندازی اتحادیه راه کار مناسبی برای بهبود وضعیت تولیدکننده‌ها، علی‌الخصوص تولیدکننده‌های ضعیف‌تر باشد؛ اما جذب مزرعه‌داران نیز کار چندان آسانی نیست. در حال حاضر برخی روستاها به صورت مستقل برای خود تعاونی آبزی‌پروری تشکیل داده‌اند اما نمی‌توانند کاری از پیش ببرند. ما از سازمان جهادکشاورزی انتظار داریم که قبل از ورشکستگی تدریجی این صنعت، راه چاره‌ای بیندیشد و در حوزه شیلات، محل عرضه دائمی راه بیندازد .

فقدان بازاریابی مناسب و اصولی؛ عامل اصلی ضعف صنعت پرورش قزل‌آلای ماهنشان

علی صحابی تولیدکننده دیگری است که فقدان بازاریابی مناسب و اصولی را عامل اصلی ضعف صنعت پرورش قزل‌آلای ماهنشان می‌داند و معتقد است که تولیدکننده‌ها نمی‌توانند این شرایط را ادامه بدهند .

وی اذعان می‌کند: سه سال است که استخر پرورش قزل‌آلا دارم اما روزبه‌روز بر تعداد مشکلاتم افزوده می‌شود. متاسفانه تولیدکننده‌های ماهنشانی، علاوه بر نبود صنایع بسته‌بندی، محلی برای عرضه محصول ندارند و مجبور می‌شوند که تولیدات خود را با قیمت پایین به واسطه بفروشند. واسطه‌ها نیز قیمت را بدون توجه به هزینه‌های تولید تعیین می‌کنند و سود اصلی به جیب آنها می‌رود .

صحابی می‌افزاید: اگر سازمان جهادکشاورزی محلی برای عرضه مستقیم ماهی‌های پرورشی در اختیارمان قرار می‌داد، امروزه هیچ‌کدام از ما احساس ورشکستگی و ضعف نمی‌کردیم. مهم‌ترین مشکل ما مزرعه‌داران این است که چاره‌ای جز تن دادن به قیمت‌های پیشنهادی واسطه‌ها نداریم و نمی‌توانیم هزینه‌های تولید و بازپرداخت تسهیلات بانکی را تامین کنیم .

این تولیدکننده با تاکید بر اینکه قزل‌آلای تولید شده در ماهنشان کیفیت فوق‌العاده‌ای دارد و می‌تواند سرآمد ماهی‌های موجود در بازار باشد، ادامه می‌دهد: بین فروش ماهی در محل تولید تا بازار شهرهای اطراف، حداقل 8000 تومان تفاوت قیمت هست و همین مساله ناامیدمان می‌کند. جالب آنکه هیچ کدام‌مان نمی‌توانیم با واسطه‌ها مقابله کنیم؛ چرا که بازار مصرف را در دست گرفته‌اند و فروشنده‌ها نیز حاضر نیستند با ما قرارداد ببندند .

معضل بازاریابی با راه‌اندازی اتحادیه رفع می‌شود

در همین رابطه، مدیر امور شیلات و آبزیان استان زنجان اظهار می‌کند: این مدیریت وظیفه‌ای در قبال بازاریابی قزل‌آلای تولید شده ندارد و از ابتدای فعالیت، در زمینه شناسائی ظرفیت‌های آبزی‌پروری، هدایت سرمایه‌گذاران به مناطق مستعد آبزی‌پروری‌، ارائه آموزش‌های موردنیاز در راستای تولید، دریافت مجوز و دسترسی به تسهیلات بانکی مساعدت می‌کند .

محمود صیادبورانی اظهار می‌کند: بر اساس آمار سال گذشته، شهرستان ماهنشان 566 مزرعه فعال دارد که حدود 200 مزرعه از این تعداد مجوز فعالیت دارند و متاسفانه مابقی بدون رعایت اصول علمی و بهداشتی، اقدام به ساخت استخر و رهاسازی بچه ماهی کرده‌اند. علاوه براین، حتی تعدادی از مجوزدارها نیز بیشتر از حدنصاب بچه ماهی در استخرهای خود رهاسازی کرده و تولید چندین برابر بیشتر از ظرفیت اسمی دارند و همین مساله باعث می‌شود کهزبیش از تقاضای بازار تولید داشته باشند.

وی تصریح می‌کند: سازمان میادین میوه و تره‌بارتهران هر ساله با این مدیریت مکاتبه می‌کند تا تعدادی از غرفه‌های میادین میوه و تره‌بار را به عرضه مستقیم ماهی زنجان اختصاص دهد ولی متاسفانه هیچ کدام از تولیدکننده‌هایی که از نبود فضا برای عرضه مستقیم محصولات گله‌مند هستند، حاضر نمی‌شوند که در آن محل حضور یابند و برای فروش تولیدات خود به قیمت واقعی به صورت مستقیم تلاش کنند .

صیادبورانی خاطرنشان می‌کند: حدود دو سال است که مدیریت‌های جهادکشاورزی شهرستان و ترویج سازمان جهادکشاورزی، مدیریت شیلات و تعاون روستایی استان، 5 شرکت تعاونی آبزی‌پروری روستایی در راستای ارتقای کیفیت محصول و راه‌اندازی صنایع بسته‌بندی کوچک و ایجاد اتحادیه آبزی‌پروران تشکیل داده‌اند ولی پیگیری‌ها از طریق مدیران عامل این شرکت‌های تعاونی مستمر و جدی نیست و کار به کندی پیش می‌رود. در حالی که اگر این تعاونی‌ها عملکرد خوبی داشته باشند علاوه بر رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده، در اشتغال‌زایی برای زنان روستایی و امکان معرفی شرکت‌های تعاونی با تشکیل جایگاه اینترنتی به کشور و دنیا مثمرثمر خواهند بود .

مدیر امور شیلات و آبزیان استان زنجان ادامه می‌دهد: اگر بتوانیم حداقل یک اتحادیه برای آبزی‌پروران تشکیل دهیم، معضل بازاریابی نیز به مرور زمان رفع می‌شود و اتحادیه می‌تواند به‌طور مستقیم با کشورهای متقاضی از جمله روسیه ارتباط برقرار کند که این روند به خودی خود دست واسطه‌ها را کوتاه می‌کند و زمینه را برای تامین خوراک ارزان‌تر و حتی ارائه تسهیلات با نرخ بهره 4 درصدی از طریق صندوق حمایت از بخش کشاورزی استان و یا صندوق کارآفرینی امید به تولیدکننده‌ها را فراهم می‌کند. همین روند قیمت تمام شده محصول را بیش از پیش کاهش خواهد داد .

وی یادآور می‌شود: علاوه بر موارد مذکور، مقرر شده است که چند شرکت بزرگ با راه‌اندازی صنایع عمل‌آوری نوین، زمینه را برای تولید فیله ماهی در اوزان مختلف فراهم کنند. در حال حاضر نیز با چند رابط در کشور روسیه وارد مذاکره شده‌اند و به زودی شرایطی مهیا می‌شود تا لزوم حضور واسطه‌ها برای فروش ماهی‌های تولیدی استان کمرنگ‌تر شود. مشروط بر اینکه تولیدکننده‌ها نیز اهتمام خود را برای بازاریابی به کار بگیرند.

صیادبورانی تصریح می‌کند: همچنین مکاتبات لازم با سازمان شیلات ایران به منظور هدفمند کردن واردات ماهی تیلاپیا و یا جلوگیری از ورود آن توسط این مدیریت صورت گرفته و امیدواریم که این اقدامات به عرضه آبزیان با قیمت مناسب‌تر منتج شود .

با وجود همه این صحبت‌ها و با توجه به اینکه در رونق تولید قزل‌آلا، بازاریابی حرف اول را می‌زند، این‌طور به نظر می‌رسد که گام اول در جهت بهبود وضعیت را باید خود تولیدکننده‌ها بردارند و به عبارتی نوک پیکان به سمت تولیدکننده است. البته سازمان تعاون روستائی استان نیز با راه‌اندازی اتحادیه نقش پررنگی در حذف دلالان سودجو و برقراری ارتباط مستقیم بین تولیدکننده و مصرف‌کننده خواهد داشت. به عبارتی دیگر طبق روال معمول، تا زمانی که دولت و بخش خصوصی دست به دست یکدیگر ندهند، از محکوم کردن طرف مقابل دست برندارند و به موازات یکدیگر حرکت نکنند، مشکلات به قوت خود باقی خواهد بود.

سایت شعار سال، با اندكي تلخيص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار: 7 تیر 1396، کد مطلب: 96040702656:www. irna.ir