شعار سال: وقتی شرکت ماتریس (برند msi) تنها تولیدکننده لپ‌تاپ در ایران در سال 93 تقاضای خود برای افزایش تعرفه واردات این کالا را به دولت ارائه داد، شاید هرگز گمان نمی‌کرد که افزایش تعرفه واردات لپ‌تاپ نه‌تنها گامی در جهت حمایت از تولید داخل نیست، بلکه افزایش تعرفه در آن بازه زمانی، موجب می‌شود حدود 80 تا 150 هزارتومان به قیمت لپ‌تاپ در بازار افزوده شود.

افزایش تعرفه واردات لپ‌تاپ از چهار به 10 و سپس به 15 درصد پیامدی جز متضرر شدن تولیدکننده نداشت چراکه طبق اصل 2 الف قانون گمرک کشور، تعرفه واردات قطعات اصلی کالای کامل، برابر با تعرفه مصوب واردات همان کالاست. به عبارت دیگر، تولید‌کننده باید برای تولید کالایی مانند لپ‌تاپ که بخش عمده‌ای از قطعات آن به دلیل عدم امکان تولید در داخل نیازمند واردات بود، قطعات مورد نیاز را با همان تعرفه کالای کامل پرداخت می‌کرد.

از سوی دیگر و طبق قوانین جاری کشور، برای حمایت از تولیدات داخلی، تعرفه گمرکى کالاهای وارداتی که مشابه آن در ایران تولید می‌شود، افزایش می‌یابد. در نتیجه افزایش تعرفه واردات لپ‌تاپ که با پیشنهاد تولیدکننده داخلی و موافقت وزارت صنعت، معدن و تجارت اجرا شد، در عمل موفقیتی در پی نداشت. این اتفاق، تولیدکننده داخلی را بر آن داشت بار دیگر تقاضای خود مبنی‌بر کاهش تعرفه واردات لپ‌تاپ را به دولت ارائه دهد و آن‌طور که این تولیدکننده لپ تاپ در کشور گفته است پس از چهار سال کشمکش‌ میان تولید‌کننده و واردکنندگان این کالا و با وجود قوانین غیرکارشناسى گمرکى، این درخواست با موافقت دولت روبه‌رو شد و قرار است در کتاب تعرفه و مقررات گمرک سال 1397، این تغییرات اعمال شود.

ورود مسئولان نظام صنفی

اما وضعیت بازار لپ‌تاپ باعث شد مسئولان سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران نیز موضوع بازنگری تعرفه واردات لپ‌تاپ را از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات پیگیری کنند. عضو هیات‌مدیره این سازمان از بررسی وضعیت فعلی بازار نوت‌بوک و آسیب‌های ناشی از افزایش تعرفه گمرکی این کالا در چند سال اخیر خبر می‌دهد و می‌گوید: «این بررسی‌ها با ارائه مستندات و گزارش‌های آماری به وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ارائه شده است.» به گفته «حمید توسلی» این بررسی‌ها نشان می‌دهد که اهداف حمایت از تولید داخلی لپ‌تاپ با افزایش تعرفه گمرکی آن نه‌تنها محقق نشد، بلکه درکنار کاهش واردات قانونی این کالا، حجم کالای قاچاق را در کشور افزایش داد. وی معتقد است که با وجود حمایت‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان‌های ذ‌ی‌ربط از تولید لپ‌تاپ درکشور، متاسفانه بعد از چهار سال، تنها پیامد آن خروج شرکت‌های عرضه‌کننده از چرخه عرضه نوت‌بوک بود. از سوی دیگر عرضه‌کنندگان کلان نیز جای خود را به فروشگاه‌های کوچک‌تر دادند و به دلیل ناتوانی در رقابت با کالای قاچاق که بسیار ارزان‌تر از قیمت کالای رسمی بود، آرام آرام بازار را ترک کردند.

توسلی ادامه می‌دهد: «اگرچه مهم‌ترین هدف از افزایش تعرفه واردات لپ‌تاپ این بود که ظرف مدت کوتاهی تولیدات داخلی بتواند 70 درصد نیاز کشور را تامین کند، اما شرایط بازار به‌گونه‌ای دیگر پیش رفت و اهداف آن زمان وزارتخانه و سازمان‌های متبوعش محقق نشد.»

افزایش قاچاق با کاهش تعرفه

عضو هیات‌مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران، قاچاق را یکی از دستاوردهای دیگر کاهش تعرفه واردات لپ‌تاپ می‌داند و تاکید می‌کند که با کاهش تعرفه واردات مانعی برای قاچاق لپ‌تاپ به کشور ایجاد نمی‌شود، چراکه هنوز هم قاچاقچیان در این عرصه منافعی دارند؛ به‌ویژه اینکه بسیاری از موانع مالیاتی به واسطه قاچاق برای واردکنندگان برداشته می‌شود. به گفته توسلی با کاهش تعرفه‌ها، قیمت لپ‌تاپ به نرخی که قبلا قاچاقچی‌ها وارد می‌کردند، می‌رسد با این تفاوت پولی که پیش از این به جیب قاچاقچی می‌رفت، با اجرای طرح نصیب دولت می‌شود. اما آنچه درنهایت باعث می‌شود این طرح به سود مصرف‌کننده باشد، بهبود خدمات کالاها و همچنین خدمات پس از فروش است.

اعمال قوانین سختگیرانه

مدیرمسئول شرکت «ایسوز» و نماینده واردکننده لپ‌تاپ در کشور کاهش یا افزایش تعرفه واردات لپ‌تاپ را برای مصرف‌کننده چندان مفید فایده نمی‌داند و تاکید می‌کند: «تصمیمات و سیاست‌های گمرک در حوزه واردات و صادرات بیش از هر چیز وارد‌کننده و عرضه‌کننده را با مشکل مواجه می‌کند.» به گفته «سعید رویان» اگرچه دولت تصمیم بر کاهش تعرفه واردات لپ‌تاپ گرفته است اما از سوی دیگر قوانین سختگیرانه‌ای برای واردکننده وضع شده که مشکلات واردات این کالا را دو چندان می‌کند.

وی ادامه می‌دهد: «بر اساس قانون سال‌های گذشته، واردکننده برای مدل‌های مختلف لپ‌تاپ یک مجوز استاندارد دریافت می‌کرد اما بر اساس قانون جدید، واردکننده برای هر مدل لپ‌تاپ تنها می‌تواند یک بار مجوز استاندارد دریافت کند. این قانون تبعات ناخوشایندی را برای واردکننده در پی دارد؛ نخست اینکه هزینه‌ سنگینی به واردکننده تحمیل می‌کند. دوم اینکه در جریان بررسی استاندارد کالا، یکی از دستگاه‌ها معدوم می‌شود. در کنار این موارد، طولانی شدن زمان ترخیص نیز خسارت زیادی به واردکننده وارد می‌کند.»

ضرورت برخورداری از سهم 50 درصدی

رویان معتقد است: «در صورتی یک شرکت تولیدکننده می‌تواند تقاضای کاهش تعرفه واردات را از دولت داشته باشد که حداقل سهم 50 درصدی از بازار کالا را به خود اختصاص داده باشد. این در حالی است که شرکت تولیدکننده لپ‌تاپ در ایران تنها یک شرکت مونتاژ قطعات لپ‌تاپ است و سهم کمتر از یک درصدی در بازار این کالا دارد. بنابراین موافقت با درخواست چنین شرکتی برای کاهش تعرفه واردات، عملا اقدام نادرستی بود.»

وی در مورد نوسان قیمت در بازار لپ‌تاپ نیز توضیح می‌دهد: «امسال جو آرامی بر بازار لپ‌تاپ حاکم بود. البته از اردیبهشت تا تیر و به دلیل تغییر قوانین گمرکی و توقیف بخشی از لپ‌تاپ‌های وارداتی، قیمت‌ها نوسان اندکی پیدا کرد و واردکنندگان در مقابل قوانین وضع شده مقاومت کردند، اما درنهایت به تغییر قوانین تن داده و آرامش بار دیگر بر بازار حاکم شد.»

رویان در مورد نوسانات اخیر قیمت دلار و تاثیر آن بر بازار لپ‌تاپ نیز می‌گوید: «در مدت اخیر بازار این کالا دچار تلاطم و فروش لپ‌تاپ در یک مقطع زمانی قطع شد. شرکت‌های واردکننده واردات خود را متوقف و عرضه‌کنندگان نیز از فروش این کالا امتناع کردند. اما امید است که با تثبیت قیمت دلار و بازگشت آرامش به بازار ارز، لپ‌تاپ در بازار با قیمت متعادل و متناسب عرضه شود.»

یک اقدام عجولانه و غیرکارشناسی

سهم بسیار ناچیز شرکت ماتریس در بازار تولید لپ‌تاپ و اینکه چرا این شرکت داخلی با وجود این سهم اندک، تقاضای کاهش تعرفه واردات لپ‌تاپ را به دولت ارائه داده، موضوعی است که «سیدمهدی میرمهدی کمیجانی» رئیس اتحادیه صنف فناوران و رایانه تهران در توضیح آن می‌گوید: «معمولا در ایران، دولتمردان ابتدا یک طرح را اجرا و سپس در مورد معایب و مزایای آن تحقیق و پژوهش می‌کنند. افزایش تعرفه واردات لپ‌تاپ نیز که به درخواست شرکت ماتریس انجام شد، یک اقدام عجولانه و غیرکارشناسی بود که درنهایت دستاورد مثبتی به همراه نداشت.»

وی تاکید می‌کند: «تولید قطعات آی‌تی در دنیا، تنها در انحصار چند کشور است، بنابراین نمی‌توان گفت که شرکت ماتریس یک شرکت تولیدکننده لپ‌تاپ است و خط تولید این شرکت تنها، قطعات لپ‌تاپ را مونتاژ و روانه بازار می‌کند. علاوه‌بر این، آمار دقیقی نیز از میزان اشتغالزایی و تعداد لپ‌تاپ‌های مونتاژشده توسط این شرکت در دست نیست.»

رئیس اتحادیه صنف فناوران و رایانه تهران می‌افزاید: «اگرچه شرکت ماتریس نتوانست در بازار لپ‌تاپ موفقیت چندانی داشته باشد، اما در حال حاضر این شرکت در حدود 85 درصد از سهم بازار « آل‌این‌وان» (مانیتورهای بدون کیس) را به خود اختصاص داده و در این زمینه توانسته است عملکرد خوبی داشته باشد.»

به گفته میرمهدی اتحادیه صنف فناوران و رایانه تهران از حدود هشت ماه پیش، نامه‌نگاری‌‌ها و جلسات متعددی با معاونان وزیر صنعت، معدن و تجارت برگزار و دلایل و مدارکی را برای ضرورت کاهش تعرفه واردات لپ‌تاپ ارائه کرد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری فرهیختگان آنلاین، تاریخ انتشار 11 اسفند 96، کد مطلب: 16550، www.fdn.ir